Afleidingen in het operatiekwartier: iets om wakker van te liggen?

Eline
Bonte
  • Jasemin
    Kaya

Stel je voor: je ligt op de operatietafel en de arts die jou opereert, kijkt tweeëndertig keer per uur op van de operatietafel naar een openslaande deur. Daarbovenop wordt hij ook nog eens vier keer per uur gebeld op zijn telefoon. Klinkt allesbehalve geruststellend, toch? Deze aantallen zijn echter niet uit de lucht gegrepen, maar dagelijkse realiteit. Al is dat niet per definitie zorgwekkend. Het trekken van je wijsheidstanden hoef je dus zeker niet uit te stellen.

Jasemin Kaya, Eline Bonte 


Kleine afleidingen, grote gevolgen?

Van artsen en verpleegkundigen wordt in het operatiekwartier opperste concentratie verwacht. Er staan dan ook mensenlevens op het spel. In de praktijk krijgen ze echter vaak te maken met afleiding uit verschillende hoeken. Denk maar aan rinkelende telefoons of collega’s die binnenwandelen met vragen over andere patiënten. Wanneer ze daardoor hun aandacht verliezen en fouten begaan, kan dat grote gevolgen hebben. Onze masterproef omvatte een retrospectieve, observationele studie met als doel deze afleidingen in kaart brengen. We legden pijnpunten bloot en werkten aanbevelingen uit voor zorgverleners om van het operatiekwartier een nog veiligere omgeving te maken.

De duisternis opgeklaard dankzij de zwarte doos

Om zo nauwkeurig mogelijk het reilen en zeilen in het operatiekwartier te kunnen bestuderen, maakten we gebruik van een hoogtechnologische datarecorder, de zwarte doos. Vergelijkbaar met het exemplaar uit de luchtvaart, registreert dit toestel alles wat er in het operatiekwartier gebeurt via vier camera’s en drie microfoons. Daarnaast worden ook gegevens over de hartslag en ademhaling van de patiënt opgeslagen. Later bekeken en herbekeken we de beelden en noteerden we elke gebeurtenis waardoor iemand zijn focus zou kunnen verliezen. In totaal analyseerden we 40 uur aan beelden van 22 operaties, uitgevoerd in één ziekenhuis binnen één soort chirurgie, namelijk chirurgie van de bloedvaten. De onderzoeksgroep waarvan we deel uitmaakten, was trouwens wereldwijd pionier in het gebruik van de zwarte doos bij operaties van de bloedvaten.

Opmerkelijke cijfers

Tweeëndertig keer per uur, of elke twee minuten, openden de deuren van de operatiezaal waarna één of meerdere mensen de operatiezaal binnenkwamen of verlieten. Meestal betrof dit verpleegkundigen, stagiairs, vertegenwoordigers of onderzoekers. De telefoon rinkelde ook vier keer en er werd meer dan drie minuten per uur via de telefoon gesproken. Daarbovenop werd bijna acht minuten per uur gepraat over andere dingen dan de huidige operatie, zoals weekendplannen, hobby’s of nieuwe technologie in de chirurgie. Iets meer dan drie minuten per uur werden besteed aan doceren en het toelichten van de ingreep aan jonge artsen in opleiding. 

Verstrooiend of verbindend?

Eerder onderzoek wees uit dat afleidingen in het operatiekwartier kunnen leiden tot verkeerde beslissingen, langere operaties, meer stress voor artsen en negatieve gevolgen voor de patiënt. Zo werd aangetoond dat het aantal microben in de lucht stijgt bij elke deuropening, wat het risico op wondinfecties vergroot. Wij slaagden er tijdens ons onderzoek echter niet in om een dergelijk verband te leggen tussen afleidingen en nadelige gevolgen. Wel was er tijdens één operatie meer dan de helft van de tijd sprake van afleiding onder de vorm van gesprekken, openslaande deuren en defecte apparatuur. Deze patiënt had achteraf blijvende darmschade. De vraag blijft of deze schade te wijten was aan de vele afleidingen of er andere oorzaken meespeelden. 

Andere wetenschappers beschreven daarentegen positieve gevolgen van afleidingen. Zo zouden persoonlijke, informele gesprekken leiden tot een betere sfeer en minder spanning tussen collega’s. Dit kan een positief effect hebben op de professionele communicatie en samenwerking. Ook werd aangetoond dat het onderbreken van een ingreep voor het doceren van andere teamleden ertoe leidt dat het team beter op één lijn kan samenwerken. Niet elke afleiding in de operatiezaal vormt dus per definitie een probleem. 

Afleidingen in crescendo

Tot slot toonde ons onderzoek aan dat er zich meer afleidingen voordoen naarmate de operatie vordert, meer specifiek tot twee keer zo veel tijdens het laatste deel van de operatie. Die resultaten zijn mogelijk geruststellend, omdat de meest kritieke stappen op dat moment al achter de rug zijn. Al blijft het uiteraard belangrijk om te allen tijde de aandacht erbij te houden.

Wat met mijn beelden?

Hoewel de zwarte doos nuttig bleek om gebeurtenissen in het operatiekwartier objectief te bestuderen, roept het gebruik ervan ook vragen op. Het beeldmateriaal is uiteraard strikt vertrouwelijk en moet met de nodige voorzichtigheid worden behandeld. Ook is er op dit moment nog geen eenduidige wetgeving rond het recht van een patiënt om de beelden in te kijken, te verkrijgen of zelfs aan te wenden bij geschillen of rechtszaken. Hoewel nu nog niet relevant voor de praktijk, dient hierover verder nagedacht te worden alvorens de zwarte doos breed te implementeren in operatiezalen.

En nu?

Er is nog veel bijkomend onderzoek nodig om de exacte rol van afleidingen in het operatiekwartier bloot te leggen. Wij zijn ervan overtuigd dat de zwarte doos een sleutelrol kan spelen in dit onderzoek naar veiligere en meer kwaliteitsvolle chirurgische zorg. Zoals eerder toegelicht zijn onze cijfers geen reden tot paniek, maar een welgekomen bewustmaking. Je kan tijdens een operatie dus nog steeds op je twee oren slapen.

Bibliografie

1.         Weiser TG, Haynes AB, Molina G, Lipsitz SR, Esquivel MM, Uribe-Leitz T, et al. Size and distribution of the global volume of surgery in 2012. Bull World Health Organ. 2016;94(3):201-9f.

2.         Anderson O, Davis R, Hanna GB, Vincent CA. Surgical adverse events: a systematic review. The American Journal of Surgery. 2013;206(2):253-62.

3.         Zegers M, de Bruijne MC, de Keizer B, Merten H, Groenewegen PP, van der Wal G, Wagner C. The incidence, root-causes, and outcomes of adverse events in surgical units: implication for potential prevention strategies. Patient Safety in Surgery. 2011;5(1):13.

4.         Brennan PA, Oeppen RS. Human Factors Recognition to Enhance Team Working and Safer Patient Care. In: Bonanthaya K, Panneerselvam E, Manuel S, Kumar VV, Rai A, editors. Oral and Maxillofacial Surgery for the Clinician. Singapore: Springer Nature Singapore; 2021. p. 865-70.

5.         Reason J. Human error: models and management. Bmj. 2000;320(7237):768-70.

6.         Birnbach DJ. Patient Safety and Team Training 2016; cited 2023 24 October]. Available from: https://obgynkey.com/patient-safety-and-team-training/.

7.         McMullan RD, Urwin R, Gates P, Sunderland N, Westbrook JI. Are operating room distractions, interruptions and disruptions associated with performance and patient safety? A systematic review and meta-analysis. International Journal for Quality in Health Care. 2021;33(2).

8.         van Harten A, Gooszen HG, Koksma JJ, Niessen TJH, Abma TA. An observational study of distractions in the operating theatre. Anaesthesia. 2021;76(3):346-56.

9.         Murji A, Luketic L, Sobel ML, Kulasegaram KM, Leyland N, Posner G. Evaluating the effect of distractions in the operating room on clinical decision-making and patient safety. Surgical Endoscopy. 2016;30(10):4499-504.

10.       Tschan F, Seelandt JC, Keller S, Semmer NK, Kurmann A, Candinas D, Beldi G. Impact of case-relevant and case-irrelevant communication within the surgical team on surgical-site infection. British Journal of Surgery. 2015;102(13):1718-25.

11.       Weigl M, Stefan P, Abhari K, Wucherer P, Fallavollita P, Lazarovici M, et al. Intra-operative disruptions, surgeon's mental workload, and technical performance in a full-scale simulated procedure. (1432-2218 (Electronic)).

12.       Healey AN, Olsen S, Davis R, Vincent CA. A method for measuring work interference in surgical teams. Cognition, Technology & Work. 2008;10(4):305-12.

13.       Antoniadis S, Passauer-Baierl S, Baschnegger H, Weigl M. Identification and interference of intraoperative distractions and interruptions in operating rooms. Journal of Surgical Research. 2014;188(1):21-9.

14.       Morgan L, Robertson E Fau - Hadi M, Hadi M Fau - Catchpole K, Catchpole K Fau - Pickering S, Pickering S Fau - New S, New S Fau - Collins G, et al. Capturing intraoperative process deviations using a direct observational approach: the glitch method. 2013(2044-6055 (Electronic)).

15.       Cohen TN, Cabrera JS, Sisk OD, Welsh KL, Abernathy JH, Reeves ST, et al. Identifying workflow disruptions in the cardiovascular operating room. Anaesthesia. 2016;71(8):948-54.

16.       Sevdalis N, Forrest D, Undre S, Darzi A, Vincent C. Annoyances, disruptions, and interruptions in surgery: the Disruptions in Surgery Index (DiSI). World J Surg. 2008;32(8):1643-50.

17.       Goldenberg MG, Elterman D. From box ticking to the black box: the evolution of operating room safety. World J Urol. 2020;38(6):1369-72.

18.       Nensi A, Palter V, Reed C, Schulthess P, McLoone M, Grantcharov T, Shore EM. Utilizing the Operating Room Black Box to Characterize Intraoperative Delays, Distractions, and Threats in the Gynecology Operating Room: A Pilot Study. Cureus. 2021;13(7):e16218.

19.       Sevdalis N, Undre S, McDermott J, Giddie J, Diner L, Smith G. Impact of intraoperative distractions on patient safety: a prospective descriptive study using validated instruments. World J Surg. 2014;38(4):751-8.

20.       Guerlain S, Adams RB, Turrentine FB, Shin T, Guo H, Collins SR, Calland JF. Assessing team performance in the operating room: Development and use of a “black-box” recorder and other tools for the intraoperative environment. Journal of the American College of Surgeons. 2005;200(1):29-37.

21.       Goldenberg MG, Jung J, Grantcharov TP. Using Data to Enhance Performance and Improve Quality and Safety in Surgery. JAMA Surgery. 2017;152(10):972-3.

22.       Jung JJ, Jüni P, Lebovic G, Grantcharov T. First-year Analysis of the Operating Room Black Box Study. Ann Surg. 2020;271(1):122-7.

23.       Jung JJ, Elfassy J, Grantcharov T. Factors associated with surgeon’s perception of distraction in the operating room. Surgical Endoscopy. 2020;34(7):3169-75.

24.       Rai A, Beland L, Aro T, Jarrett M, Kavoussi L. Patient Safety in the Operating Room During Urologic Surgery: The OR Black Box Experience. World J Surg. 2021;45(11):3306-12.

25.       Ayas S, Gordon L, Donmez B, Grantcharov T. The effect of intraoperative distractions on severe technical events in laparoscopic bariatric surgery. Surgical Endoscopy. 2021;35(8):4569-80.

26.       Doyen B, Gordon L, Soenens G, Bacher K, Vlerick P, Vermassen F, et al. Introduction of a surgical Black Box system in a hybrid angiosuite: Challenges and opportunities. Phys Med. 2020;76:77-84.

27.       Kpodonu J, Raney A. The cardiovascular hybrid room a key component for hybrid interventions and image guided surgery in the emerging specialty of cardiovascular hybrid surgery. Interact Cardiovasc Thorac Surg. 2009;9(4):688-92.

28.       Doyen B, Soenens G, Maurel B, Hertault A, Gordon L, Vlerick P, et al. Assessing endovascular team performances in a hybrid room using the Black Box system: a prospective cohort study. J Cardiovasc Surg (Torino). 2023;64(1):82-92.

29.       Gordon LA-O, Soenens GA-OX, Doyen BA-O, Sunavsky J, Wheatcroft M, de Mestral C, et al. Step, Error, and Event Frameworks in Endovascular Aortic Repair. (1545-1550 (Electronic)).

30.       Soenens G, Marchand B, Doyen B, Grantcharov T, Van Herzeele I, Vlerick P. Surgeons' Leadership Style and Team Behavior in the Hybrid Operating Room: Prospective Cohort Study. Ann Surg. 2023;278(1):e5-e12.

31.       Diehm N, Pattynama PM, Jaff MR, Cremonesi A, Becker GJ, Hopkins LN, et al. Clinical Endpoints in Peripheral Endovascular Revascularization Trials: a Case for Standardized Definitions. European Journal of Vascular and Endovascular Surgery. 2008;36(4):409-19.

32.       Baum RA, Stavropoulos SW, Fairman RM, Carpenter JP. Endoleaks after Endovascular Repair of Abdominal Aortic Aneurysms. Journal of Vascular and Interventional Radiology. 2003;14(9, Part 1):1111-7.

33.       Koo TK, Li MY. A Guideline of Selecting and Reporting Intraclass Correlation Coefficients for Reliability Research. J Chiropr Med. 2016;15(2):155-63.

34.       Waller MJ, Kaplan SA. Systematic Behavioral Observation for Emergent Team Phenomena:Key Considerations for Quantitative Video-Based Approaches. Organizational Research Methods. 2018;21(2):500-15.

35.       Chaikof EL, Blankensteijn JD, Harris PL, White GH, Zarins CK, Bernhard VM, et al. Reporting standards for endovascular aortic aneurysm repair. Journal of Vascular Surgery. 2002;35(5):1048-60.

36.       Fillinger MF, Greenberg RK, McKinsey JF, Chaikof EL. Reporting standards for thoracic endovascular aortic repair (TEVAR). Journal of Vascular Surgery. 2010;52(4):1022-33.e5.

37.       Teter J, Guajardo I, Al-Rammah T, Rosson G, Perl TM, Manahan M. Assessment of operating room airflow using air particle counts and direct observation of door openings. Am J Infect Control. 2017;45(5):477-82.

38.       Jung JJ, Grantcharov TP. Impact of Distraction on Intraoperative Events During Minimally Invasive Surgery. Journal of the American College of Surgeons. 2019;229(4):S154-S5.

39.       Mears SC, Blanding R, Belkoff SM. Door Opening Affects Operating Room Pressure During Joint Arthroplasty. Orthopedics. 2015;38(11):e991-e4.

40.       Wheelock A, Suliman A, Wharton R, Babu ED, Hull L, Vincent C, et al. The impact of operating room distractions on stress, workload, and teamwork. Ann Surg. 2015;261(6):1079-84.

41.       Ayas S, Armstrong BA, Wong S, Gordon L, Kishibe T, Grantcharov T, Donmez B. Mitigating operating room distractions: A systematic review assessing intervention effectiveness. Human Factors in Healthcare. 2022;2.

42.       Freundlich RE, Bulka CM, Wanderer JP, Rothman BS, Sandberg WS, Ehrenfeld JM. Prospective investigation of the operating room timeout process. Anesthesia and Analgesia. 2020:725-9.

43.       Mentis HM, Chellali A, Manser K, Cao CGL, Schwaitzberg SD. A systematic review of the effect of distraction on surgeon performance: directions for operating room policy and surgical training. Surgical Endoscopy. 2016;30(5):1713-24.

44.       Friedrich MG, Boos M, Pagel M, Thormann T, Berakdar A, Russo S, Tirilomis T. New technical solution to minimise noise exposure for surgical staff: the ‘silent operating theatre optimisation system’. BMJ Innovations. 2017;3(4):196-205.

45.       Aydin MA, Gul G, Aydin MF, Tunc Y. A real-time analysis of intraoperative interruptions in relation to use of simple preventive measures including a sign on the door and a checklist-based team brief. Journal of Perioperative Practice. 2021;32(11):310-9.

46.       Kohn N, Ostler D, Koller S, Marahrens N, Samm N, Kranzfelder M, et al. Telephone call management in the cognitive operating room. XIII RGC. 2018:133.

47.       Hashimoto DA, Rosman G, Witkowski ER, Stafford C, Navarette-Welton AJ, Rattner DW, et al. Computer Vision Analysis of Intraoperative Video: Automated Recognition of Operative Steps in Laparoscopic Sleeve Gastrectomy. Ann Surg. 2019;270(3).

48.       Birkhoff DC, van Dalen A, Schijven MP. A Review on the Current Applications of Artificial Intelligence in the Operating Room. Surg Innov. 2021;28(5):611-9.

49.       Mascagni P, Padoy N. OR black box and surgical control tower: Recording and streaming data and analytics to improve surgical care. J Visc Surg. 2021;158(3s):S18-s25.

50.       Schweitzer O, Bridault-Louchez F, Collins T, Hostettler A, Marescaux J. CONDOR: Connected Optimized Network and Data in Operating Rooms. 2020;19(2):161-5.

51.       Gallant J-N, Brelsford K, Sharma S, Grantcharov T, Langerman A. Patient Perceptions of Audio and Video Recording in the Operating Room. Ann Surg. 2022;276(6):e1057-e63.

52.       van Dalen A, Legemaate J, Schlack WS, Legemate DA, Schijven MP. Legal perspectives on black box recording devices in the operating environment. Br J Surg. 2019;106(11):1433-41.

Download scriptie (3.27 MB)
Universiteit of Hogeschool
Universiteit Gent
Thesis jaar
2024
Promotor(en)
Isabelle Van Herzeele, Gilles Soenens
Thema('s)