In de Klas van Meneer ChatGPT

Artificiële Intelligentie (AI) zal zorgen voor een revolutie in het onderwijslandschap. Of we het nu willen of niet, AI dringt aan een razend tempo binnen in de samenleving. Van chatbots zoals ChatGPT tot gepersonaliseerde advertenties, AI is niet meer weg te denken uit het dagelijkse leven. Het onderwijs is een weerspiegeling van de maatschappij en kan dan ook niet anders dan meegaan in de AI-revolutie. In de bachelorproef Artificiële Intelligentie in het onderwijs onderzoekt leerkracht-student Istvan Demey de mogelijkheden en gevaren van het gebruik van AI in het Vlaams secundair onderwijs. Door een enquêteonderzoek, literatuurstudie en experimenteel onderzoek te combineren wordt de huidige situatie in het werkveld gelinkt aan voorbeelden die op dit moment haalbaar zijn chatbots zoals ChatGPT en Google’s Gemini. 

De perfecte assistent

Uit het onderzoek blijkt dat heel wat leerkrachten zich nu al laten assisteren door AI-systemen, zoals ChatGPT en Google’s Gemini. Ze gebruiken het vooral buiten de lessen, om hun lessen voor te bereiden. AI wordt momenteel vooral ingezet om lessen te ontwerpen, lesmateriaal te maken en te personaliseren, maar ook als een creatief hulpmiddel. 

Het onderzoek bouwt hierop verder en test enkele andere manieren waarop AI de leerkrachten kan assisteren. AI kan bijvoorbeeld gebruikt worden om opdrachten op te stellen, maar ook om deze opdrachten te verbeteren. Op basis van deze verbeteringen kan AI dan gepersonaliseerde feedback geven aan de leerlingen en remediëringsoefeningen op maat opstellen. 

Ook leerlingen kun zich laten assisteren door AI, zowel in de les als daarbuiten. In de les kan AI gebruikt worden als een extra leerkracht waaraan de leerlingen vragen kunnen stellen of die hun opdrachten onmiddellijk kan verbeteren en feedback geven. Ook na de lessen kan AI een meerwaarde bieden voor de leerlingen. Zo kunnen leerlingen AI gebruiken om leerstof te herhalen, samen te vatten of om zich te laten opvragen door AI. 

Waarom niet? 

Het merendeel van de leerkrachten geeft aan dat ze open staan voor het gebruik van AI op school, op voorwaarde dat er ingezet wordt op bijscholing. Uit het onderzoek blijkt dan ook dat leerkrachten met beperkte kennis over AI het ook niet of nauwelijks gebruiken. Hoewel leerkrachten over het algemeen open staan voor AI, uiten zo ook enkele bezorgdheden. Zo vrezen ze dat het gebruik van AI ervoor zal zorgen dat de creativiteit en het vermogen om kritisch te denken van de leerlingen erop zal achteruit gaan. Ook de betrouwbaarheid van de informatie die AI-modellen verschaffen is een reden tot bezorgdheid. Daarom geven leerkrachten aan dat er nood is aan een stel ethische en praktisch richtlijnen rond het gebruik van AI in het onderwijs. 

“Wil je betere antwoorden krijgen?

Stel dan betere vragen!”

Elke leerkracht weet dat het stellen van goede vragen essentieel is om leerlingen aan het denken te zetten. Ook om AI optimaal te gebruiken is het stellen van de juiste vragen een belangrijke vaardigheid. Uit het onderzoek komen enkele tips voort die kunnen helpen bij het opstellen van goede vragen. Zo is het belangrijk om duidelijke, heldere taal te gebruiken en specifieke, gerichte vragen te stellen. Vraag niet “Wat is …”, maar wel “Vergelijk voordelen en nadelen van…”. Schets  ook steeds voldoende context, geef bijvoorbeeld aan voor welke doelgroep je iets vraagt, binnen welk vakgebied of geef een richtlijn qua tijdsduur. Durf bovendien te experimenteren, stel dezelfde vraag op verschillende manieren en vergelijk het resultaat. Vergelijk ook resultaten van verschillende bronnen of vergelijk resultaten met die van collega’s.

“To AI or not to AI,

 that is the question”

Het schrijven van opstellen, papers en scripties is nog nooit zo eenvoudig geweest dankzij de opkomst van AI. Scholen en leerkrachten bepalen uiteraard zelf in hoeverre zij het gebruik van AI hiervoor toestaan of verbieden. Belangrijk om weten is dat teksten die geschreven zijn door AI niet automatisch onder de noemen van plagiaat vallen. AI-teksten kunnen stukken geplagieerde tekst bevatten, maar zijn geen plagiaat an sich. Het is dus noodzakelijk dat leerkrachten en scholen expliciet vermelden of AI al dan niet verboden is. 

Een verbod is echter waardeloos zonder handhaving. Op het internet bestaan er tal van AI-detectoren die AI-teksten proberen te herkennen. Deze detectoren controleren teksten op voorspelbaarheid en regelmatigheid van de zinsbouw. AI-teksten zijn vaak erg voorspelbaar en regelmatig, waardoor een detector een berekening kan maken van de waarschijnlijkheid dat de tekst door AI geschreven is. Dit is echter geen bewijs, maar louter een inschatting van de waarschijnlijkheid. Leerkrachten kunnen dus onmogelijk het resultaat van een detector-test aanhalen als bewijs voor fraude. Daarom is het noodzakelijk dat leerkrachten nadenken over alternatieve vormen van evaluatie, zoals een mondelinge bespreking achteraf. 

Wat nu?

Om het potentieel van AI in het Vlaams secundair onderwijs ten volle te benutten is er nood aan een breed gedragen aanpak die aandacht besteed aan gerichte opleiding, antwoorden biedt op ethische vragen en praktische richtlijnen biedt voor leerkrachten en scholen. Scholen moeten de vrijheid krijgen om zelf te bepalen hoe ze dit implementeren en welke gebruik van AI ze toestaan of verbieden. Bovenal moet het onderwijs de vooruitgang in AI-technologieën in de gaten houden om zou steeds maatschappelijk relevant te blijven en leerlingen optimaal voor te bereiden op hun toekomst.