Artificiële Intelligentie (AI) zal zorgen voor een revolutie in het onderwijslandschap. Of we het nu willen of niet, AI dringt aan een razend tempo binnen in de samenleving. Van chatbots zoals ChatGPT tot gepersonaliseerde advertenties, AI is niet meer weg te denken uit het dagelijkse leven. Het onderwijs is een weerspiegeling van de maatschappij en kan dan ook niet anders dan meegaan in de AI-revolutie. In de bachelorproef Artificiële Intelligentie in het onderwijs onderzoekt leerkracht-student Istvan Demey de mogelijkheden en gevaren van het gebruik van AI in het Vlaams secundair onderwijs. Door een enquêteonderzoek, literatuurstudie en experimenteel onderzoek te combineren wordt de huidige situatie in het werkveld gelinkt aan voorbeelden die op dit moment haalbaar zijn chatbots zoals ChatGPT en Google’s Gemini.
Uit het onderzoek blijkt dat heel wat leerkrachten zich nu al laten assisteren door AI-systemen, zoals ChatGPT en Google’s Gemini. Ze gebruiken het vooral buiten de lessen, om hun lessen voor te bereiden. AI wordt momenteel vooral ingezet om lessen te ontwerpen, lesmateriaal te maken en te personaliseren, maar ook als een creatief hulpmiddel.
Het onderzoek bouwt hierop verder en test enkele andere manieren waarop AI de leerkrachten kan assisteren. AI kan bijvoorbeeld gebruikt worden om opdrachten op te stellen, maar ook om deze opdrachten te verbeteren. Op basis van deze verbeteringen kan AI dan gepersonaliseerde feedback geven aan de leerlingen en remediëringsoefeningen op maat opstellen.
Ook leerlingen kun zich laten assisteren door AI, zowel in de les als daarbuiten. In de les kan AI gebruikt worden als een extra leerkracht waaraan de leerlingen vragen kunnen stellen of die hun opdrachten onmiddellijk kan verbeteren en feedback geven. Ook na de lessen kan AI een meerwaarde bieden voor de leerlingen. Zo kunnen leerlingen AI gebruiken om leerstof te herhalen, samen te vatten of om zich te laten opvragen door AI.
Het merendeel van de leerkrachten geeft aan dat ze open staan voor het gebruik van AI op school, op voorwaarde dat er ingezet wordt op bijscholing. Uit het onderzoek blijkt dan ook dat leerkrachten met beperkte kennis over AI het ook niet of nauwelijks gebruiken. Hoewel leerkrachten over het algemeen open staan voor AI, uiten zo ook enkele bezorgdheden. Zo vrezen ze dat het gebruik van AI ervoor zal zorgen dat de creativiteit en het vermogen om kritisch te denken van de leerlingen erop zal achteruit gaan. Ook de betrouwbaarheid van de informatie die AI-modellen verschaffen is een reden tot bezorgdheid. Daarom geven leerkrachten aan dat er nood is aan een stel ethische en praktisch richtlijnen rond het gebruik van AI in het onderwijs.
“Wil je betere antwoorden krijgen?
Stel dan betere vragen!”
Elke leerkracht weet dat het stellen van goede vragen essentieel is om leerlingen aan het denken te zetten. Ook om AI optimaal te gebruiken is het stellen van de juiste vragen een belangrijke vaardigheid. Uit het onderzoek komen enkele tips voort die kunnen helpen bij het opstellen van goede vragen. Zo is het belangrijk om duidelijke, heldere taal te gebruiken en specifieke, gerichte vragen te stellen. Vraag niet “Wat is …”, maar wel “Vergelijk voordelen en nadelen van…”. Schets ook steeds voldoende context, geef bijvoorbeeld aan voor welke doelgroep je iets vraagt, binnen welk vakgebied of geef een richtlijn qua tijdsduur. Durf bovendien te experimenteren, stel dezelfde vraag op verschillende manieren en vergelijk het resultaat. Vergelijk ook resultaten van verschillende bronnen of vergelijk resultaten met die van collega’s.
“To AI or not to AI,
that is the question”
Het schrijven van opstellen, papers en scripties is nog nooit zo eenvoudig geweest dankzij de opkomst van AI. Scholen en leerkrachten bepalen uiteraard zelf in hoeverre zij het gebruik van AI hiervoor toestaan of verbieden. Belangrijk om weten is dat teksten die geschreven zijn door AI niet automatisch onder de noemen van plagiaat vallen. AI-teksten kunnen stukken geplagieerde tekst bevatten, maar zijn geen plagiaat an sich. Het is dus noodzakelijk dat leerkrachten en scholen expliciet vermelden of AI al dan niet verboden is.
Een verbod is echter waardeloos zonder handhaving. Op het internet bestaan er tal van AI-detectoren die AI-teksten proberen te herkennen. Deze detectoren controleren teksten op voorspelbaarheid en regelmatigheid van de zinsbouw. AI-teksten zijn vaak erg voorspelbaar en regelmatig, waardoor een detector een berekening kan maken van de waarschijnlijkheid dat de tekst door AI geschreven is. Dit is echter geen bewijs, maar louter een inschatting van de waarschijnlijkheid. Leerkrachten kunnen dus onmogelijk het resultaat van een detector-test aanhalen als bewijs voor fraude. Daarom is het noodzakelijk dat leerkrachten nadenken over alternatieve vormen van evaluatie, zoals een mondelinge bespreking achteraf.
Om het potentieel van AI in het Vlaams secundair onderwijs ten volle te benutten is er nood aan een breed gedragen aanpak die aandacht besteed aan gerichte opleiding, antwoorden biedt op ethische vragen en praktische richtlijnen biedt voor leerkrachten en scholen. Scholen moeten de vrijheid krijgen om zelf te bepalen hoe ze dit implementeren en welke gebruik van AI ze toestaan of verbieden. Bovenal moet het onderwijs de vooruitgang in AI-technologieën in de gaten houden om zou steeds maatschappelijk relevant te blijven en leerlingen optimaal voor te bereiden op hun toekomst.
AI-Enabled Adaptive Learning Transforming the Education System | LinkedIn. (2023, 21 augustus). https://www.linkedin.com/pulse/ai-enabled-adaptive-learning-transformin…
AI Act. (2024, 30 april). Shaping Europe’s Digital Future. https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/policies/regulatory-framework-…
AlphaFold. (2022, 13 oktober). Google DeepMind. https://deepmind.google/technologies/alphafold/
AlphaGo. (2020, 23 december). Google DeepMind. https://deepmind.google/technologies/alphago/
Analog AI. (2023, 10 augustus). IBM Research. https://research.ibm.com/projects/analog-ai
Artificial Intelligence (AI) Coined at Dartmouth. (z.d.). Dartmouth. https://home.dartmouth.edu/about/artificial-intelligence-ai-coined-dart…
Artificiële Intelligentie in het onderwijs. (z.d.). Google Docs. https://docs.google.com/forms/d/13XcvIjYT9n6_Sk7dNrMdB7ssYtVoHCPfpf9tWM…
Bajarin, T. (2024, 4 maart). The Rise Of AI Tutors. Forbes. https://www.forbes.com/sites/timbajarin/2024/03/01/the-rise-of-ai-tutor…
Brooks, R. A., & Post, M. (2002). De kunstmatige mens: hoe machines ons veranderen (1ste editie). De bezige bij.
Brynjolfsson, E., & McAfee, A. (2014). Het tweede machine tijdperk: Hoe de digitale revolutie ons leven zal veranderen (T. Van Der Ster, Vert.). Lannoo | Spectrum.
Crabtree, M. (2024, 12 januari). What is Prompt Engineering? A Detailed Guide For 2024. https://www.datacamp.com/blog/what-is-prompt-engineering-the-future-of-…
Critical reading: the CRAAP test | (re)search tips. (z.d.). https://onderzoektips.ugent.be/en/tips/00001746/
DALL·E 3. (z.d.). OpenAI. https://openai.com/index/dall-e-3/
De quantumcomputer is er wel en niet tegelijk. (z.d.). TU Delft. https://www.tudelft.nl/delft-integraal/articles/de-quantumcomputer-is-e…
Deep Blue | IBM. (z.d.). https://www.ibm.com/history/deep-blue
DeepBrain AI. (z.d.). Text to Video : Generate video automatically [Video]. DeepBrain AI. https://www.deepbrain.io/
Europees Parlement. (2020, 9 april). Wat is artificiële intelligentie en hoe wordt het gebruikt? | Nieuws | Europees Parlement. Geraadpleegd op 23 maart 2023, van https://www.europarl.europa.eu/news/nl/headlines/society/20200827STO858…-
Gavrilova, Y. (2020, 8 april). Artificial Intelligence vs. Machine Learning vs. Deep Learning: Essentials. Serokell Software Development Company. Geraadpleegd op 23 maart 2023, van https://serokell.io/blog/ai-ml-dl-difference
Gemini. (2024, 14 mei). Google DeepMind. https://deepmind.google/technologies/gemini/
Haan, K. (2023, 25 april). 24 Top AI Statistics And Trends In 2024. Forbes Advisor. https://www.forbes.com/advisor/business/ai-statistics/
Hawking, S. (z.d.). “The best or worst thing to happen to humanity” - Stephen Hawking launches Centre for the Future of Intelligence. Launch Of Centre For The Future Of Intelligence, Cambridge, England, Verenigd Koninkrijk. https://www.cam.ac.uk/research/news/the-best-or-worst-thing-to-happen-t…
Hinssen, P. (2023, 14 maart). Europa aan de zijlijn in AI-wedloop. De Tijd. Geraadpleegd op 23 maart 2023, van https://www.tijd.be/opinie/column/europa-aan-de-zijlijn-in-ai-wedloop/1…
Huivan, N. (2023, 28 april). What is Artificial General Intelligence? What Is Artificial General Intelligence? | Atlasiko Inc. https://atlasiko.com/blog/ai/what-is-artificial-general-intelligence/
Imagen 2 - our most advanced text-to-image technology. (z.d.). Google DeepMind. https://deepmind.google/technologies/imagen-2/
Imagen: Text-to-Image Diffusion Models. (z.d.). https://imagen.research.google/
Introducing ChatGPT. (z.d.). OpenAI. https://openai.com/index/chatgpt/
Invideo AI - Turn ideas into videos - AI video creator. (z.d.). InVideo - Online Video Creator For Content And Marketing Videos. https://invideo.io/ai/
IP and Frontier Technologies. (z.d.). https://www.wipo.int/about-ip/en/frontier_technologies/ai_and_ip.html
Jackson, A. (2023, 30 november). ChatGPT turns one: How AI chatbot has changed the tech world. Technology Magazine. https://technologymagazine.com/articles/chatgpt-turns-one-how-ai-chatbo…
Lovens, P. (2023, 28 maart). “Sans ces conversations avec le chatbot Eliza, mon mari serait toujours là”. La Libre.be. https://www.lalibre.be/belgique/societe/2023/03/28/sans-ces-conversatio…
Lumiere - Google Research. (z.d.). Lumiere - Google Research. https://lumiere-video.github.io/
Marr, B. (2024, 20 februari). The 15 Biggest Risks Of Artificial Intelligence. Forbes. https://www.forbes.com/sites/bernardmarr/2023/06/02/the-15-biggest-risk…
Mediawijs. (z.d.). Mediawijs wijst de weg in de digitale wereld. https://www.mediawijs.be/nl
Mediawijs. (2021, 27 september). Wat is een deepfake? https://www.mediawijs.be/nl/artikels/wat-een-deepfake
Midjourney. (z.d.). Midjourney. https://www.midjourney.com/home
Moonpreneur. (2023, 27 december). Role of AI in Augmented and Virtual Reality. Moonpreneur. https://moonpreneur.com/blog/role-of-ai-in-ar-and-vr/
Pearl Cohen. (2023, 23 januari). AI, AR and VR - Pearl Cohen. https://www.pearlcohen.com/industry/ai-ar-and-vr/
Prompt Engineering Guide – Nextra. (z.d.). https://www.promptingguide.ai/
Roseel, T. (2024, February 12). Welke jobs verdwijnen (weldra) door AI? En welke zijn resistent? “Focussen op nieuwe zaken waar je als mens het verschil maakt.” hln.be. https://www.hln.be/geld/welke-jobs-verdwijnen-weldra-door-ai-en-welke-z…
Stable Diffusion Online. (z.d.). https://stablediffusionweb.com/
Staff, C. (2024, 19 maart). What Is Prompt Engineering? Definition and Examples. Coursera. https://www.coursera.org/articles/what-is-prompt-engineering
Universiteit Gent. (2022, 22 december). Wat is artificiële intelligentie? Wat betekent AI voor jou? Welke mogelijkheden creëert AI voor Vlaamse bedrijven? Digitale Toekomst. Geraadpleegd op 23 maart 2023, van https://www.digitaletoekomst.be/nl/artificiele-intelligentie/nieuws/wat…
Verweire, E. (Red.). (2020). Technologie en gezondheid. EOS Wetenschap.
VK, A. (2022, 10 februari). Types of Artificial Intelligence - Narrow, General, and Super AI Explained. Spiceworks. Geraadpleegd op 23 maart 2023, van https://www.spiceworks.com/tech/artificial-intelligence/articles/types-…
What is Quantum Computing? | IBM. (z.d.). https://www.ibm.com/topics/quantum-computing
Wikipedia-bijdragers. (2021, 19 mei). Machinaal leren. Wikipedia. Geraadpleegd op 23 maart 2023, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Machinaal_leren
Wikipedia-bijdragers. (2023, 12 maart). Kunstmatige intelligentie. Wikipedia. Geraadpleegd op 23 maart 2023, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Kunstmatige_intelligentie
Yang, A. (2019, 27 september). Automation Will Dramatically Change The Workforce. Andrew Yang Has A Plan To Bridge The Gap. Forbes. Geraadpleegd op 23 maart 2023, van https://www.forbes.com/sites/quora/2019/09/27/automation-will-dramatica…