Hoe kunnen we Close Reading toepassen in de A-finaliteit?

Aanzet onderzoek

De internationale onderwijsonderzoeken PIRLS en PISA spelen een cruciale rol in het evalueren van leesvaardigheid en begrijpend lezen onder leerlingen wereldwijd.

Helaas tonen recente PIRLS- en PISA-onderzoeken aan dat de leesvaardigheid en het begrijpend lezen van leerlingen in Vlaanderen aan het verslechteren zijn. Deze zorgwekkende resultaten vormden de aanleiding voor mijn onderzoek naar Close Reading.

Onderzoeksdoel

Close Reading wordt al toegepast in het lager onderwijs en blijkt daar efficient. Kan deze methodiek ook worden toegepast in het secundair onderwijs?

Mijn onderzoek richt zich op het toepassen van Close Reading binnen de lessen PAV in het secundair onderwijs. Ik ben ervan overtuigd dat deze methode kan bijdragen aan een dieper begrip van teksten en het versterken van het kritisch denkvermogen van leerlingen.

Close Reading

Close Reading is een leesmethode waarbij herhaald lezen centraal staat. Leerlingen analyseren voortdurend de tekst, zowel op vlak van de structuur als op vlak van diepere betekenis.

De leerkracht speelt een cruciale rol door tijdens dit proces ondersteuning te bieden, met als einddoel dat leerlingen de essentiële informatie uit de tekst halen en de boodschap ervan begrijpen.

Deze methode biedt niet alleen een verdieping van leesvaardigheden, maar stimuleert ook het kritisch denken, begrijpend lezen en de analytische vaardigheden van de leerlingen. In mijn bachelorproef heb ik deze strategie toegepast binnen de arbeidsfinaliteit van het secundair onderwijs. Hieruit is gebleken dat deze aanpak een aanzienlijke impact kan hebben op zowel de leesvaardigheden als het zelfvertrouwen van leerlingen in een arbeidsgerichte opleiding.

Bij Close Reading werken we met drie verschillende sessies.

Sessie 1 - Wat zegt de tekst

Het tekstbegrip staat centraal tijdens de eerste sessie. Wanneer leerlingen de tekst voor de eerste keer lezen, hoeven ze deze nog niet volledig te begrijpen. Het doel bij sessie één is dat ze het verhaal in grote lijnen kunnen navertellen, zo laten ze zien of ze de hoofdzaken van de tekst begrijpen.

Sessie 2 - hoe wordt het gezegd in de tekst

De tweede sessie vormt een brug tussen sessie één en drie. Tijdens deze sessie ligt de nadruk vooral op het letterlijke taalgebruik van de tekst. De tekstgerichte vragen die tijdens de sessie worden gesteld, kunnen betrekking hebben op de belangrijkste details, woordenschat en/of de tekststructuur.

Sessie 3 - wat is de diepere betekenis van de tekst

Tijdens de derde sessie ga je opzoek naar de betekenis van de tekst. Deze sessie is gericht op de intentie van de auteur: waarom heeft hij deze tekst geschreven en met welk doel? Welke boodschap wilt de schrijver overbrengen naar de lezer?

Vaardigheden bij Close Reading

1. Modelen: Bij modelen doe je hardop denken voor en laat je zien hoe je een vaardigheid of tekstgerichte vraag aanpakt.
2. Woordleerstrategieën: Om de betekenis van woorden tijdens het lezen te achterhalen, kun je gebruik maken van woordleerstrategieën.
3. Samenvatten: Samenvatten is een moeilijke vaardigheid voor veel leerlingen. Het is belangrijk dat leerlingen de kernwoorden uit de alinea of tekst kunnen halen en daarmee goede zinnen kunnen vormen
4. Leren aantekeningen maken: Aantekeningen maken is een belangrijke vaardigheid tijdens het proces van Close Reading. Hierbij gaat het niet alleen om het schrijven van vragen en gedachten, maar ook om het werken met symbolen zoals omcirkelen, onderstrepen, arceren, uitroeptekens, vraagtekens en pijlen. Het maken van aantekeningen bevordert de betrokkenheid bij de les en voorkomt dat leerlingen slechts scannend gaan lezen.
5. Klassendiscussies: Communiceren na het lezen van een tekst is belangrijk bij Close Reading. Onderzoek toont aan dat klasdiscussies en samenwerken rondom een tekst het tekstbegrip vergroten.

Het verschil tussen Close Reading en andere vormen van begrijpend lezen

Close Reading focust zich op korte maar uitdagende en complexe teksten of tekstdelen.
Voor het lezen is er een korte tekstintroductie, waarbij geen voorkennis wordt opgehaald bij de leerlingen of dieper op het onderwerp wordt ingegaan. De tekst wordt niet voorspeld en er worden geen strategieën aangeleerd.
De leerlingen gaan al snel zelfstandig te werk met de tekst, terwijl ze de tekst voor de eerste keer lezen maken ze al aantekeningen, zoals het onderstrepen van moeilijke worden etc.
Het gaat erom wanneer de leerlingen de tekst voor de eerste keer lezen, dat ze de grote lijnen van de tekst begrijpen en zicht krijgen op de structuur van de tekst.

Ontwerp

Onderzoeksposter

Conclusie

Het doel van deze bachelorproef was om de impact van Close Reading op de leesvaardigheid van leerlingen in de tweede graad te onderzoeken. Aanvankelijk vertoonden de leerlingen weinig enthousiasme voor het lezen, wat zich uitte in desinteresse en zelfs negatieve reacties tijdens de eerste sessies.
Naarmate het onderzoek vorderde en de Close Reading-sessies consequent werden uitgevoerd, begon er een verandering plaats te vinden. De leerlingen werden nieuwsgieriger en enthousiaster over de teksten die zij lazen. Dit werd duidelijk door hun
actieve deelname aan discussies en het afnemen van klachten over de leesactiviteiten.

Het feit dat er geen gezeur meer te horen was, wijst op een verhoogde betrokkenheid en motivatie onder de leerlingen. Close Reading werd een vertrouwde routine voor de leerlingen, wat hun leeservaring verder versterkte.
Een belangrijke bijdrage aan deze positieve verandering was het gebruik van stiftjes, kleurtjes en muziek tijdens de sessies. Deze hulpmiddelen maakten de leesactiviteiten visueel aantrekkelijker en creëerden een ontspannen sfeer, wat het leesplezier verder bevorderde. Het gebruik van verschillende kleuren om teksten te markeren hielp leerlingen om beter structuur en betekenis in de teksten te herkennen.
Op basis van mijn bevindingen kan geconcludeerd worden dat Close Reading, een effectieve methode is om het leesplezier en de leesvaardigheid in de tweede graad te bevorderen. De systematische en diepgaande benadering van teksten, ondersteund door deze extra elementen, helpt leerlingen om een beter begrip te ontwikkelen en meer interesse te tonen in wat zij lezen.