Eetstoornissen op sociale media: Steun of strijd?
Sociale media spelen een steeds grotere rol in het leven van mensen met eetstoornissen. Maar helpen deze online gemeenschappen echt, of dragen ze juist bij aan het probleem? Uit onderzoek blijkt dat deze platforms vaak als een tweesnijdend zwaard werken: ze bieden zowel steun als hindernissen voor herstel.
Eetstoornissen: Een mentale strijd
Voor veel mensen met een eetstoornis voelt het alsof ze vechten tegen een onzichtbare vijand. Een eetstoornis is meer dan alleen een probleem met eten; het is een voortdurende mentale strijd die vaak wordt versterkt door schaamte en een negatief zelfbeeld. Deze gevoelens worden verder aangewakkerd door het stigma in de samenleving, waardoor veel mensen aarzelen om hulp te zoeken. Dit stigma komt deels voort uit een te beperkt en eenzijdig beeld van eetstoornissen: vaak wordt alleen het stereotype van een jonge, extreem magere vrouw getoond.
Het brede scala aan eetstoornissen
In werkelijkheid zijn eetstoornissen veel diverser. Ze komen in allerlei vormen en maten voor, wat het voor velen moeilijk maakt om zichzelf te herkennen in de beelden die de media tonen. Hierin schuilt de kracht van online gemeenschappen zoals "eating disorder Twitter". Deze platforms bieden een anonieme plek waar mensen hun ervaringen kunnen delen en steun kunnen vinden bij anderen die dezelfde strijd doormaken. Toch hebben deze gemeenschappen ook hun schaduwzijde.
Online eetstoornisgemeenschappen: Een tweesnijdend zwaard
Hoewel online gemeenschappen vaak steun bieden, kunnen ze ook nieuwe uitdagingen creëren. Veel mensen ervaren een gevoel van opluchting doordat ze eindelijk anoniem hun diepste angsten en gevoelens kunnen delen zonder angst voor afwijzing. “Eindelijk mensen die weten wat ik doormaak,” is een veelgehoorde uitspraak.
Toch kan deze anonimiteit ook leiden tot een gevaarlijke dynamiek van competitie: wie is het 'ziekst'? Wie eet het minste? Binnen de gemeenschappen ontstaat soms een soort wedstrijd waarin leden zichzelf en anderen constant vergelijken op basis van eetgedrag en gewichtsverlies. Dit soort gedragingen kan het herstel ernstig belemmeren. De druk om zieker te lijken om serieus genomen te worden, versterkt het zelfstigma – de negatieve kijk op jezelf, gevoed door de maatschappij en de interacties binnen de online gemeenschap.
De impact van misleidende media
De manier waarop eetstoornissen in de media en voorlichtingscampagnes worden gepresenteerd, heeft een grote invloed op hoe mensen hun eigen problemen herkennen en valideren. Vaak ligt de nadruk uitsluitend op anorexia, waarbij het stereotype van een extreem dun meisje dat nauwelijks eet centraal staat. Dit eenzijdige beeld zorgt ervoor dat mensen met minder extreme vormen van anorexia of andere eetstoornissen, zoals boulimia of binge eating disorder, zichzelf niet herkennen in deze verhalen. Hierdoor denken ze vaak ten onrechte dat hun problemen niet ernstig genoeg zijn om hulp te zoeken.
In werkelijkheid kunnen eetstoornissen iedereen treffen, ongeacht lichaamsvorm of gewicht. Sommige mensen hebben een gezond of zelfs overgewicht, maar worstelen toch dagelijks met obsessief eetgedrag, angst en schaamte. Noah, een deelnemer aan het onderzoek, vertelde: "Tijdens de voorlichting op school lieten ze alleen foto’s zien van extreem magere mensen en zeiden dan: ‘Dit is anorexia.’ Daardoor dacht ik: ik ben niet zo mager, dus ik heb geen probleem.” Dit soort beperkte voorlichting zorgt ervoor dat mensen hun eetstoornis bagatelliseren en geen hulp zoeken.
Het gevoel van niet gezien worden
Het gebrek aan representatie en erkenning in de media leidt bij veel mensen tot een diep gevoel van invalidatie. Hun problemen worden niet serieus genomen, vooral omdat ze er niet "ziek" genoeg uitzien volgens de gangbare stereotypen. Deze misvatting zorgt ervoor dat ze het zoeken van hulp uitstellen, wat hun herstelproces alleen maar moeilijker maakt.
Lily, een andere deelnemer, deelde: “Ik voelde me niet ‘ziek genoeg’. Dat zorgde ervoor dat ik mezelf onder druk zette om zieker te lijken, in de hoop dat mijn problemen erkend zouden worden.” Dit benadrukt hoe schadelijk het kan zijn als mensen niet de erkenning krijgen die ze nodig hebben voor hun problemen en hoe dit hun situatie kan verergeren.
Wat kunnen we doen?
Er is behoefte aan inclusievere voorlichting en representatie; voorlichtingscampagnes en media moeten laten zien dat eetstoornissen iedereen kunnen treffen, ongeacht gewicht of uiterlijk. Het is belangrijk te benadrukken dat eetstoornissen zowel fysieke als mentale symptomen hebben, en dat de ernst van de aandoening niet alleen door iemands gewicht wordt bepaald. Door een breder scala aan eetstoornissen zichtbaar te maken, kunnen mensen hun eigen problemen sneller herkennen en begrijpen dat ze recht hebben op hulp, ongeacht hoe ze eruitzien.
Meer inclusieve representatie kan helpen om het stigma rondom de minder zichtbare vormen van eetstoornissen te verminderen. Met betere en bredere representaties in de media en voorlichtingscampagnes kunnen we ervoor zorgen dat iedereen zich erkend voelt en de juiste hulp zoekt, ongeacht hun uiterlijk of type eetstoornis.
Een blik op de toekomst
Online eetstoornisgemeenschappen hebben het potentieel om een geweldige bron van steun te zijn voor mensen die zich geïsoleerd voelen. Maar zoals uit dit onderzoek blijkt, kunnen deze gemeenschappen ook destructieve effecten hebben als ze niet op de juiste manier worden beheerd. Er is behoefte aan manieren om positieve, herstelgerichte gesprekken te bevorderen en schadelijke invloeden zoals competitief vergelijken te beperken.
Als onderwijsinstellingen en media deze inzichten toepassen, en hun voorlichtingscampagnes verruimen door een breder scala van eetstoornissen representeren, dan heeft deze studie succes geboekt.
Door te streven naar een samenleving die eetstoornissen beter begrijpt en empathischer benadert, kan een toekomst worden gecreëerd waarin stigma plaatsmaakt voor steun.
Bibliografie
Austin, A., Flynn, M., Richards, K., Hodsoll, J., Duarte, T. A., Robinson, P., & Schmidt, U. (2020). Duration of untreated eating disorder and relationship to outcomes: A systematic review of the literature. European Eating Disorders Review, 29(3), 329-345. https://doi.org/10.1002/erv.2822
Bartlett, P. (2017). Stigma, human rights and the UN convention on the rights of persons with disabilities. In W. Gaebel, W. Rössler, & N. Sartorius (Eds.), The stigma of mental illness - End of the story? (pp. 209-226). Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-319-27839-1_11
Becker, H. S. (1963). Outsiders: Studies in the sociology of deviance. Free Press.
Birt, L., Scott, S., Cavers, D., Campbell, C., & Walter, F. (2016). Member Checking. Qualitative Health Research, 26(13), 1802-1811.
Boyd, d. (2008). Why youth (heart) social network sites: The role of networked publics in teenage social life. In MacArthur Foundation Series on Digital Learning – Youth, Identity, and Digital Media (pp. 119-142).
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101. https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa
Chang, P. F., & Bazarova, N. N. (2016). Managing stigma: Disclosure-response communication patterns in pro-anorexic websites. Health Communication, 31(2), 217-229. https://doi.org/10.1080/10410236.2014.948267
Chang, P. F., & Bazarova, N. N. (2016). Self-disclosure in online support groups. Computers in Human Behavior, 65, 1-8. https://doi.org/10.1016/j.chb.2016.08.006
Corrigan, P. W. (1998). The impact of stigma on severe mental illness. Cognitive and Behavioral Practice, 5(2), 201-222. https://doi.org/10.1016/S1077-7229(98)80006-0
Corrigan, P. W. (2000). Mental health stigma as social attribution: Implications for research methods and attitude change. Clinical Psychology: Science and Practice, 7(1), 48-67. https://doi.org/10.1093/clipsy/7.1.48
Corrigan, P. W. (2004). How stigma interferes with mental health care. American Psychologist, 59(7), 614-625. https://doi.org/10.1037/0003-066X.59.7.614
Corrigan, P. W., & Watson, A. C. (2002). The paradox of self-stigma and mental illness. Clinical Psychology: Science and Practice, 9(1), 35-53. https://doi.org/10.1093/clipsy.9.1.35
Corrigan, P. W., & Watson, A. C. (2002). Understanding the impact of stigma on people with mental illness. World Psychiatry, 1(1), 16-20. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1489832/
Corrigan, P. W., River, L. P., Lundin, R. K., Penn, D. L., Uphoff Wasowski, K., Campion, J., Mathisen, J., Gagnon, C., Bergman, M., & Kubiak, M. A. (2001). Three strategies for changing attributions about severe mental illness. Schizophrenia Bulletin, 27(2), 187-195. https://doi.org/10.1093/oxfordjournals.schbul.a006865
Creswell, J. W., & Poth, C. N. (2018). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches (4th ed.). Sage Publications.
Dimitropoulos, G., Freeman, V. E., Bellai, K., & Blalock, M. J. (2015). The role of stigma in recovery from eating disorders: A review of existing literature. Eating Disorders, 23(2), 123-138. https://doi.org/10.1080/10640266.2015.1007427
Dimitropoulos, G., Freeman, V. E., Muskat, S., Domingo, A., & McCallum, L. (2016). “You don’t have anorexia, you just want to look like a celebrity”: Perceived stigma in individuals with anorexia nervosa. Journal of Mental Health, 25(1), 47-54. https://doi.org/10.3109/09638237.2015.1101422
Doley, J. R., Hart, L. M., Stukas, A. A., Petrovic, K., Bouguettaya, A., & Paxton, S. J. (2017). Interventions to reduce the stigma of eating disorders: A systematic review and meta-analysis. International Journal of Eating Disorders, 50, 210-230. https://doi.org/10.1002/eat.22691
Everymind. (2021). Guidelines on reporting and portrayal of eating disorders: A Mindframe resource for communicators. Newcastle, Australia.
Ferreday, D. (2003). Unspeakable bodies: Erasure, embodiment and the pro-ana community. International Journal of Cultural Studies, 6(3), 277-295. https://doi.org/10.1177/13678779030063003
Finzen, A. (2017). Stigma and stigmatization within and beyond psychiatry. In W. Gaebel, W. Rössler, & N. Sartorius (Eds.), The stigma of mental illness - End of the story? (pp. 31-43). Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-319-27839-1_3
Foran, A.-M., O’Donnell, A. T., & Muldoon, O. T. (2020). Stigma of eating disorders and recovery-related outcomes: A systematic review. European Eating Disorders Review, 28, 385-397. https://doi.org/10.1002/erv.2736
Foran, H. (2020). The relationship between stigma and duration of untreated psychosis. Schizophrenia Bulletin. https://doi.org/10.1093/schbul/sbaa006
Foran, H. M., & O'Leary, K. D. (2020). Stigma and eating disorders. Journal of Mental Health, 29(4), 360-368. https://doi.org/10.1080/09638237.2019.1677878
Foran, J., O’Connor, K., & Griffiths, R. (2020). Public stigma and eating disorders: A systematic review. Journal of Eating Disorders, 8(1), 1-12. https://doi.org/10.1186/s40337-020-00314-0
Gaebel, W., Rössler, W., & Sartorius, N. (2017). Conclusion and recommendations for future action. In W. Gaebel, W. Rössler, & N. Sartorius (Eds.), The stigma of mental illness - End of the story? (pp. 641-650). Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-319-27839-1_31
Goffman, E. (1963). Stigma: Notes on the management of spoiled identity. Prentice-Hall.
Griffiths, K. M., Christensen, H., Jorm, A. F., Evans, K., & Groves, C. (2018). Effect of web-based depression literacy and cognitive-behavioural therapy interventions on stigmatising attitudes to depression. British Journal of Psychiatry, 193(5), 409-415. https://doi.org/10.1192/bjp.bp.107.044107
Griffiths, S., Mitchison, D., Murray, S. B., Mond, J. M., & Bastian, B. B. (2018). How might eating disorders stigmatization worsen eating disorders symptom severity? Evaluation of a stigma internalization model. International Journal of Eating Disorders, 51(8), 1010-1014. https://doi.org/10.1002/eat.22914
Griffiths, S., Mond, J. M., Murray, S. B., & Touyz, S. (2018). Stigma resistance in eating disorders. International Journal of Eating Disorders, 51(4), 287-292. https://doi.org/10.1002/eat.22846
Griffiths, S., Mond, J. M., Murray, S. B., & Touyz, S. (2018). The prevalence and adverse associations of stigmatization in people with eating disorders. International Journal of Eating Disorders, 51(3), 237-247. https://doi.org/10.1002/eat.22829
Haas, S. M., Irr, M. E., Jennings, N. A., & Wagner, L. M. (2011). Communicating thin: A grounded model of online negative enabling support groups in the pro-anorexia movement. New Media & Society, 13(1), 40-57. https://doi.org/10.1177/1461444810363910
Heinz, A. (2017). Illness models and stigma. In W. Gaebel, W. Rössler, & N. Sartorius (Eds.), The stigma of mental illness - End of the story? (pp. 485-499). Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-319-27839-1_25
Henderson, C. (2017). Disorder-specific differences. In W. Gaebel, W. Rössler, & N. Sartorius (Eds.), The stigma of mental illness - End of the story?(pp. 83-110). Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-319-27839-1_6
Janse van Rensburg, M. G. (2021). Transformative eating disorder research: qualitative research considerations. Journal of Eating Disorders, 9(72). https://doi.org/10.1186/s40337-021-00425-y
Journal of Eating Disorders. (2020). Improving motivation and treatment uptake behaviors of patients with eating disorders using patient narrative videos: Study protocol of a pilot randomized controlled trial. Journal of Eating Disorders. https://doi.org/10.1186/s40337-020-00311-3
Kambanis, P. E. (2016). Exploring the stigmatization of anorexia: A focus on the structural, interpersonal, and individual levels of stigma (Student Works No. 11). https://commons.clarku.edu/studentworks/11
Krupchanka, D., & Thornicroft, G. (2017). Discrimination and stigma. In W. Gaebel, W. Rössler, & N. Sartorius (Eds.), The stigma of mental illness - End of the story? (pp. 123-140). Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-319-27839-1_10
Link, B. G., & Phelan, J. C. (2001). Conceptualizing stigma. Annual Review of Sociology, 27(1), 363-385. https://doi.org/10.1146/annurev.soc.27.1.363
Link, B. G., & Stuart, H. (2017). On revisiting some origins of the stigma concept as it applies to mental illnesses. In W. Gaebel, W. Rössler, & N. Sartorius (Eds.), The stigma of mental illness - End of the story? (pp. 3-27). Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-319-27839-1_1
Meisenbach, R. J. (2010). Stigma management communication: A theory and agenda for applied research on how individuals manage moments of stigmatized identity. Journal of Applied Communication Research, 38(3), 268-292. https://doi.org/10.1080/00909882.2010.490841
Mincey, K. A., & Hunnicutt Hollenbaugh, K. M. (2022). Exploring the experiences of people who engage with pro-eating disorder online media: A qualitative inquiry. International Journal for the Advancement of Counselling, 44, 660–679. https://doi.org/10.1007/s10447-022-09477-w
Mond, J. M. (2013). Public perceptions of eating disorders: A systematic review. Journal of Mental Health, 22(4), 282-290. https://doi.org/10.3109/09638237.2012.734651
Morgan, A. J., Wright, J., & Reavley, N. J. (2021). Review of Australian initiatives to reduce stigma towards people with complex mental illness: What exists and what works? International Journal of Mental Health Systems, 15(10). https://doi.org/10.1186/s13033-020-00429-1
Moustakas, C. (1994). Phenomenological research methods. Sage Publications.
Nawaz, F. A., et al. (2024). Break the mental health stigma: Eating disorders. Frontiers in Psychiatry. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2023.1176902
Nowell, L. S., Norris, J. M., White, D. E., & Moules, N. J. (2017). Thematic analysis: Striving to meet the trustworthiness criteria. International Journal of Qualitative Methods, 16(1), 1-13. https://doi.org/10.1177/1609406917733847
O'Connor, C., McNamara, N., O'Hara, L., McNicholas, M., & McNicholas, F. (2021). How do people with eating disorders experience the stigma associated with their condition? A mixed-methods systematic review. Journal of Mental Health, 30(4), 454-469. https://doi.org/10.1080/09638237.2021.1904286
O'Connor, K., & Foran, J. (2021). Misconceptions and stigma about eating disorders: The role of public attitudes. Journal of Mental Health, 30(3), 310-317. https://doi.org/10.1080/09638237.2021.1914861
O'Connor, P. J. (2021). The internalization of stigma. Psychiatric Quarterly, 92(1), 89-98. https://doi.org/10.1007/s11126-020-09739-5
Rubenstein, D. (2009). Digital subcultures: Media, culture and society in a global context. Palgrave Macmillan.
Rubenstein, L. S. (2009). The role of online communities. Social Science & Medicine, 69(12), 1827-1834. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2009.09.003
Rüsch, N., & Xu, Z. (2017). Strategies to reduce mental illness stigma. In W. Gaebel, W. Rössler, & N. Sartorius (Eds.), The stigma of mental illness - End of the story? (pp. 451-468). Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-319-27839-1_24
Rüsch, N., Angermeyer, M. C., & Corrigan, P. W. (2005). Mental illness stigma: Concepts, consequences, and initiatives to reduce stigma. European Psychiatry, 20(8), 529-539. https://doi.org/10.1016/j.eurpsy.2005.04.004
Sartorius, N. (2007). Stigma and mental health. The Lancet, 370(9590), 810-811. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(07)61245-8
Scharp, K. M., & Sanders, M. L. (2019). What is a theme? Teaching thematic analysis in qualitative communication research methods. Communication Teacher, 33(2), 117-121. https://doi.org/10.1080/17404622.2018.1536794
Shahwan, S., Goh, C. M. J., Tan, G. T. H., Ong, W. J., Chong, S. A., & Subramaniam, M. (2022). Strategies to reduce mental illness stigma: Perspectives of people with lived experience and caregivers. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(3), 1632. https://doi.org/10.3390/ijerph19031632
Sheehan, L., Nieweglowski, K., & Corrigan, P. W. (2017). Structures and types of stigma. In W. Gaebel, W. Rössler, & N. Sartorius (Eds.), The stigma of mental illness - End of the story? Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-27839-1_7
Sheens, E., Rhodes, P., & Dawson, L. (2016). Encountering anorexia: Challenging stigma with recovery stories. Advances in Eating Disorders, 4(3), 315-322. https://doi.org/10.1080/21662630.2016.1189350
Smith, J. A., Flowers, P., & Larkin, M. (2009). Interpretative phenomenological analysis: Theory, method, and research. Sage Publications.
Stewart, J. (2006). The impact of stigma on the mental health of people with anorexia nervosa. Clinical Psychology Review, 26(5), 601-616. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2006.01.007
Stewart, R. E., & Chambless, D. L. (2006). The role of stigma in treating mental disorders. Clinical Psychology: Science and Practice, 13(2), 156-168. https://doi.org/10.1111/j.1468-2850.2006.00019.x
Tajfel, H., & Turner, J. C. (1979). An integrative theory of intergroup conflict. In W. G. Austin & S. Worchel (Eds.), The social psychology of intergroup relations (pp. 33-47). Chicago, IL: Nelson-Hall.
Thoits, P. A. (1986). Social support as coping assistance. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 54(4), 416-423. https://doi.org/10.1037/0022-006X.54.4.416
Turkle, S. (1995). Life on the screen: Identity in the age of the Internet. New York, NY: Simon & Schuster.
Van Manen, M. (2014). Phenomenology of practice: Meaning-giving methods in phenomenological research and writing. Left Coast Press.
Walther, J. B., & Boyd, S. (2002). Attraction to computer-mediated social support. In C. A. Lin & D. Atkin (Eds.), Communication technology and society (pp. 153-188). Hampton Press.
Wright, K. B., Rains, S. A., & Banas, J. A. (2010). Weak-tie support network preference and perceived life stress among participants in health-related, computer-mediated support groups. Journal of Computer-Mediated Communication, 15(4), 606-624. https://doi.org/10.1111/j.1083-6101.2010.01512.x
Yeshua-Katz, D. (2015). Online support groups for eating disorders: A qualitative study. New Media & Society, 17(4), 501-518. https://doi.org/10.1177/1461444813504262
Yeshua-Katz, D. (2015). Stigma management in online communities: The case of anorexia nervosa. New Media & Society, 17(1), 50-67. https://doi.org/10.1177/1461444813504262
