Mannelijke verpleegkundigen: een onderbelichte kracht in de zorgsector

Slechts 14,6% van de verpleegkundigen in België zijn mannen. Bovendien worden mannelijke verpleegkundigen regelmatig geconfronteerd met stereotypes, zoals de aanname dat verpleegkunde een vrouwelijk beroep is. Hebben deze stereotypen een invloed op de mannelijke verpleegkundigen en wat betekent het eigenlijk voor hen om in deze sector te werken? In haar masterproef onderzocht Hanne Rodrigues Bento de ervaringen en percepties van mannelijke verpleegkundigen over het verpleegkundig beroep. 

Wat drijft mannen om voor verpleegkunde te kiezen? 

Mannen kiezen om verschillende redenen voor verpleegkunde. Eén van de opvallende drijfveren die uit de interviews naar voren kwam, was de behoefte aan actie, techniciteit en uitdagingen. Zo had de meerderheid de voorkeur om op een spoedgevallendienst te gaan werken, waar ze met technische vaardigheden en snelle beslissingen levens kunnen redden. 

Zorgen zonder grenzen: een universeel beroep 

Wat betekent het verpleegkundig beroep nu eigenlijk voor mannelijke verpleegkundigen? In de kern komt het erop neer dat zij hun werk zien als ‘zorgen voor’ mensen in kwetsbare situaties. Hoewel de maatschappij het beeld heeft dat zorg iets vrouwelijks is, voelen deze mannen dat niet zo. Ze ervaren geen onderscheid in hun professionele rol op basis van hun geslacht. Voor hen draait het om de patiënt en hoe ze de beste zorg kunnen bieden. 

“Het verpleegkundig beroep... voor mij is dat het zorgen voor of het bijstaan van patiënten.” 

De mannen in dit onderzoek gaven aan dat de voldoening uit hun werk vooral komt wanneer zij hun waarden kunnen naleven: verantwoordelijkheid nemen, kwalitatieve zorg verlenen en samenwerken met collega’s. Deze waarden zijn gender overstijgend en tonen aan dat verpleegkunde een beroep is waarin zowel mannen als vrouwen hun kracht kunnen vinden. 

Stereotypen en uitdagingen 

Hoewel de mannelijke verpleegkundigen hun werk waarderen, worden ze regelmatig geconfronteerd met stereotypen. Zo worden ze soms aanzien als dokter, vooral door oudere patiënten en mensen met een andere culturele achtergrond. 

“Zeker naar oudere mensen merk ik dat heel fel. Een man in een wit pak, dat is een dokter.” 

Een ander obstakel dat vaak werd genoemd, is een soort van genderdiscriminatie door patiënten. In bepaalde culturen of religies, bijvoorbeeld door vrouwelijke patiënten uit islamitische gemeenschappen, worden mannelijke zorgverleners soms niet aanvaard. Ook speelden leeftijd en geslacht van de patiënten een rol bij weigering van de zorg. 

“Je merkt als er religie aan te pas komt, dat het wel kan uitmaken of dat een man of een vrouw die persoon verzorgt. Daarnaast merk ik dat jonge vrouwelijke patiënten iets meer gêne ervaren als die door een man worden verzorgd.” 

Dit kan frustrerend zijn voor de mannelijke verpleegkundigen, maar ze proberen respectvol om te gaan met deze situaties. Het benadrukt echter wel dat gender in onze maatschappij een rol speelt in hoe zorg verleend of al dan niet geaccepteerd wordt. 

Hoe verder? Naar een inclusievere werkvloer 

De uitdagingen die mannelijke verpleegkundigen ervaren, hebben invloed op hun dagelijkse werk en volgens hen soms ook op de kwaliteit van zorg. Een belangrijk aspect van kwalitatieve zorg ligt namelijk in de continuïteit ervan. Wanneer zorg geweigerd wordt of volledig wordt afgestemd op de wensen van de patiënt, kan dit de continuïteit ondermijnen en daardoor de kwaliteit van de zorg negatief beïnvloeden. 

Toch lijkt deze genderdiscriminatie de mannelijke verpleegkundigen niet te ontmoedigen om hun beroep met passie en toewijding uit te oefenen. Sterker nog, velen van hen hopen dat in de toekomst meer mannen de stap zullen zetten naar verpleegkunde. Niet alleen omdat zij vinden dat meer diversiteit op de werkvloer welkom is, maar ook omdat zij geloven dat het imago van de verpleegkundige hierdoor kan verbeteren. 

“Ik zou graag hebben dat er wat meer mannelijke verpleegkundigen komen en dat het door de buitenwereld ook wat meer aanvaard wordt en gewoner wordt.” 

Om deze uitdagingen aan te pakken, is er binnen de gezondheidszorg meer bewustzijn nodig. Gezondheidsinstellingen zouden beleid moeten ontwikkelen dat genderstereotypen en -discriminatie erkent en aanpakt. Dit kan bijvoorbeeld door protocollen op te stellen waarmee gendergerelateerde incidenten gemeld en opgelost kunnen worden. Daarnaast is het belangrijk dat organisaties duidelijke richtlijnen opstellen over hoe om te gaan met culturele en religieuze verschillen, zonder dat de kwaliteit van de zorg hieronder lijdt. 

Het doorbreken van genderstereotypen in de zorg 

Mannelijke verpleegkundigen staan voor verschillende uitdagingen, variërend van genderstereotypen tot religieuze en culturele barrières. Ondanks dat hun interesse vaker ligt bij techniciteit en acute zorg, blijft voor hen de kern van hun werk dezelfde als die van hun vrouwelijke collega’s: het zorgen voor en ondersteunen van mensen in kwetsbare situaties. Misschien is het tijd dat we het idee van de ‘vrouwelijke verpleegkundige’ loslaten en erkennen dat goede zorg niet samenhangt met een gender. “Het zorgen voor” is niet enkel een vrouwelijke eigenschap, maar ook een kwaliteit die mannen of andere genders bezitten en die we op een positieve manier dienen uit te dragen. 

“Dat er minder gekeken wordt naar je geslacht, of dat je adequaat bent voor een bepaalde taak en meer naar of je gewoon die competenties hebt en dat binnen de maatschappij ook. En ook dat er veel minder stereotypering is over mannen in de verpleging.” 

Wil de zorgsector in de toekomst het tekort aan verpleegkundigen opvangen, dan is het van cruciaal belang dat we werken aan een inclusieve omgeving waarin alle mensen ongeacht gender zich gewaardeerd en gerespecteerd voelen. Dit zal niet alleen de kwaliteit van de zorg verbeteren, maar ook een bredere groep mensen motiveren om voor dit prachtige beroep te kiezen.