De invloed van belangenorganisaties op politieke partijen
De invloed van belangenorganisaties op politieke partijen
Belangenorganisaties spelen een dominante rol in de beïnvloeding van politieke partijen in Vlaanderen en België. Er is een wederzijdse actieve romance tussen politieke partijen en belangenorganisaties. Uit het onderzoek blijkt dat de verschillende belangenorganisaties, groot en klein, massaal toegang krijgen tot het beïnvloeden van politieke partijen
Wederzijdse romance
Belangenorganisaties krijgen massaal de kans om politieke partijen te overtuigen van hun standpunten en proberen dit te doen op allerlei creatieve manieren. Dit gaat van wekelijks structureel overleg met ministers en delen van parlementaire fracties – deze werden door een belangenorganisatie zelfs ‘onze verkozenen’ genoemd – over het gericht lekken van informatie aan de media tot het opzetten van mediacampagnes met influencers om onrechtstreeks invloed uit te oefenen. Ook het gericht stellen van parlementaire vragen via oppositiepartijen is een welgekozen tactiek van belangenorganisaties.
Politici lijken te steunen op informatie die belangenorganisaties aanreiken om bepaalde weloverwogen keuzes te kunnen maken. De belangenorganisaties vinden hun weg naar de beleidsmakers en hebben het gevoel dat politici voor hun input open staan. Op allerlei succesvolle manieren proberen belangenverenigingen om hun belangen te verdedigen bij relevante beleidsmakers. Zowel politici als belangenorganisaties lijken dan ook voordeel te halen uit deze symbiose die heerst tussen de politieke partijen en belangenorganisaties. De belangenorganisaties krijgen hun zin en zorgen ervoor dat hun eigen belangen worden gerealiseerd. Tegelijk lijken politieke partijen naar de belangenorganisaties te kijken als ze als het ware hun voelsprieten in de maatschappij zijn om informatie te verkrijgen.
Er kan gerust gesteld worden dat het fenomeen van belangenverdediging heel aanwezig is in de Belgische politiek. Het is dan ook opmerkelijk dat het fenomeen van belangenverdediging in grote mate in de luwte blijft plaatsvinden. Belangenorganisaties zouden gerust meer naar voor mogen treden en uitspreken wat ze effectief verwezenlijken in het beleid. Er hangt namelijk een sfeer van achterkamerpolitiek rond dit fenomeen, echter verwezenlijkten belangenverenigingen reeds herhaaldelijk maatschappelijk relevante zaken. Ze zorgen ervoor dat politici op een onderbouwde manier beslissingen kunnen nemen.
Driehoeksverhouding
De symbiose blijkt zich niet enkel af te spelen tussen belangenorganisaties en de politieke partijen, er lijkt sprake te zijn van een driehoeksverhouding waarbij klassieke media veel macht met zich mee dragen in het publieke debat. Ze kunnen een idee maken of kraken en spelen volgens belangenorganisaties een cruciale rol in het beïnvloeden van de publieke opinie. De vraag kan worden gesteld of het parlement zijn dominante rol van vertegenwoordiging van de natie en het aankaarten van problemen, alsook een stem zijn in het publieke debat, verloren heeft aan de media.
Naast de alomtegenwoordige media komt ook de verloren gewaande verzuiling aan bod. Deze blijkt nog steeds een gigantische invloed uit te oefenen. Belangenorganisaties vallen nog steeds sterker terug op de politieke partijen waar ze een historische band mee hebben opgebouwd dan op andere politieke partijen. Het is opvallend dat vele jaren na datum van de zogeheten ontzuiling van de maatschappij het fenomeen nog steeds dergelijke invloed kan hebben.
De werkelijke macht
In het onderzoek werd aan de hand van diepgaande interviews bij zeven topmensen uit zes verschillende belangenorganisaties informatie verkregen over het reilen en zeilen van hun organisaties. Doordat er persoonlijke anonimiteit werd gegarandeerd kon er door de gevestigde waarden in de wereld van belangenverdediging zonder scrupules worden verteld over hoe dit fenomeen van belangenverdediging in elkaar steekt. Deze vraagstelling in de halfopen interviews werd onderbouwd door een uitgebreid theoretisch kader dat werd neergeschreven.
Doordat de anonimiteit werd gegarandeerd was een bepaalde openheid merkbaar bij de deelnemers aan het onderzoek die leidde tot erg specifieke citaten en kennisoverdracht. Het onderstaand citaat maakt deze openheid heel duidelijk. Tegelijk is in het citaat een ongeloof merkbaar over hoe de politieke besluitvorming werkt. Een deelnemer liet namelijk optekenen:
“Het gebeurt wel eens dat een parlementaire vraag, die we zelf via de oppositie hebben gesteld, terug op mijn bureau terechtkomt om er voor de minister een antwoord op te voorzien”
Uit dit citaat blijkt dus de macht en kracht van belangenorganisaties. Ze kunnen zelf via oppositiepartijen parlementaire vragen laten stellen en tegelijk kan het voorkomen dat een minister die op deze vraag moet antwoorden eerst om hulp komt vragen aan een belangenorganisatie. Doordat dit niet in de openbaarheid plaatsvindt, kan het dus gebeuren dat een minister hulp vraagt aan een belangenorganisatie die de vraag zelf heeft laten stellen.
Democratisch vraagstuk
De vraag kan gesteld worden of dit in een democratisch systeem als het onze wel de juiste manier van werken is. De democratie bestaat er natuurlijk in dat een volksvertegenwoordiger als het ware kan weggestemd worden als de burger zijn aanpak niet lust. Belangenorganisaties nemen natuurlijk niet deel aan verkiezingen, het is dan ook moeilijk om ze door de burger te laten wegstemmen. Laat staan dat de burger een oordeel kan vellen over hoe deze te werk gaan als ze veelal niet afweten van hun werkwijzen.
Natuurlijk zorgen belangenorganisaties er ook voor dat bepaalde groepen in de maatschappij een stem krijgen die anders niet gehoord zou worden. Zo zijn er in het verleden tal van maatschappelijke veranderingen doorgevoerd die kunnen worden toegeschreven aan het bestaan van belangenverenigingen. Denk hierbij aan de maatschappelijke evolutie over zaken betreffende de LGBTQ-gemeenschap, onderdrukking van minderheidsgroepen, natuur en klimaat en vrouwenrechten. Toch zou meer openheid over dit onderwerp iedereen die erbij betrokken is meer goed dan kwaad doen en de burger de transparantie geven die hij verdient.
Bibliografie
ABVV. (2021). Evolutie ledenaantal augustus 2021. In abvv.be. Geraadpleegd op 23 november 2023, van 09/Evolutie%20Ledenaantal%20augustus%202021.pdf https://www.abvv.be/sites/abvv/files/2021 ACLVB. (2023). Over ACLVB. aclvb.be. Geraadpleegd op 23 november 2023, van https://www.aclvb.be/nl/over-aclvb ACV. (2023). Het ACV. hetacv.be. Geraadpleegd op 23 november 2023, van https://www.hetacv.be/het-acv Allern, E. H. (2006). Parties, interest groups and democracy. Political parties and their relationship with interest groups in Norway. Oslo: University of Oslo Allern, E.H. (2010). Political parties and interest groups in Norway. Essex: ECPR. Baroni, L., Carrollb, B. J., Chalmersc, A. W., Marquezd, L. M. M., & Rasmussene, A. (2014). Defining and classifying interest groups. Baumgartner, F.R. and Leech, B.L. (1998) Basic Interests: The Importance of Groups in Politics and in Political Research. Princeton, NJ: Princeton University Press Belga. (2020, 3 februari). Klimaatspecialist haalt uit naar belangengroepen die maatregelen tegen opwarming blokkeren. Metrotime. https://www.metrotime.be/nl/nieuws/klimaatspecialist-haalt uit-naar-belangengroepen-die-maatregelen-tegen-opwarming Berg, E. M., Van Den Berg, E., De Hart, J., & Hart, J. J. M. (2008). Maatschappelijke organisaties in beeld. Beweging.net. (z.d.). over beweging.net - beweging.net. Geraadpleegd op 5 maart 2024, van https://beweging.net/over-beweging-net Beyers, J. (2009). Multilevel venue-shopping in Europe: A comparative analysis of interest organizations in four EU member-states. 54 Beyers, J., & Kerremans, B. (2011). Domestic Embeddedness and the Dynamics of Multilevel Venue Shopping in Four EU Member States. Governance, 25(2), 263–290. https://doi.org/10.1111/j.1468-0491.2011.01551.x Binderkrantz, A. (2004). Interest group strategies: navigating between privileged access and strategies of pressure. Paper presented at the Annual Meeting of the Political Studies Association, Lincoln, USA . Binderkrantz, A. (2015) . Balancing gains and hazards: Interest groups in electoral politics. Interest Groups & Advocacy, 4, 120-140 Bond Beter Leefmilieu. (z.d.). Over ons | Bond Beter Leefmilieu. bondbeterleefmilieu.be. Geraadpleegd op 5 maart 2024, van https://www.bondbeterleefmilieu.be/over-ons Deschouwer, K. (1998). Politieke partijen en de moeilijke democratie. samenleving en politiek, 1. https://www.sampol.be/pdf/sampol_1998_01_p04_17_deschouwer_kris.pdf Devos, C., & Steyvers, K. (2016). Politieke partijen. In C. Devos (Ed .), Een plattegrond van de macht. Inleiding tot politiek en politieke wetenschappen. Gent: Academia Press. De Tijd. (2023, 9 juni). Vlaams Belang blijft grootste in nieuwe peiling, Open VLD duikt naar laagste niveau ooit. De Tijd. Geraadpleegd op 12 oktober 2023, van https://www.tijd.be/politiek economie/belgie/vlaanderen/vlaams-belang-blijft-grootste-in-nieuwe-peiling-open-vld-duikt-naar laagste-niveau-ooit/10473657.html Edwards, M. (2009). Civil society. Polity. Ehrenberg, J. R. (2017). Civil Society: The Critical History of an Idea. NYU Press. FOD werkgelegenheid, arbeid en sociaal overleg. (z.d.). Interprofessioneel akkoord (IPA) | Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg. Werk.belgie. Fraussen, B., & Wouters, R. (2015). Aandacht trekken of advies verstrekken?: De aanwezigheid van middenveldorganisaties in adviesraad-en beeldbuispolitiek. Res Publica, 57(2). Geraadpleegd 55 op 10 oktober 2023, van https://werk.belgie.be/nl/themas/sociaal-overleg/interprofessioneel niveau/interprofessioneel-akkoord-ipa GAIA. (z.d.). Over ons | GAIA. gaia.be. Geraadpleegd op 6 maart 2024, van https://www.gaia.be/nl/over-ons Groene Kring. (z.d.). De spreekbuis voor jonge land- en tuinbouwers. groenekring.be. Geraadpleegd op 3 december 2023, van https://www.groenekring.be/ Hacker, J., & Pierson, P. (2014). After the 'mater Theory': Downs, Schattschneider, and the rebirth of policy-focused analysis. American Political Science Association, 12(3), 643-662. Hechter, M., & Kanazawa, S. (1997). Sociological rational choice theory. Annual review of sociology, 23(1), 191-214. Het Nieuwsblad. (2023, 13 oktober). ‘Ik heb nooit de intentie gehad om het Brugse stadion te blokkeren’. nieuwsblad.be. Geraadpleegd op https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20231012_95882032 hln. 20 november 2023, van (2023, 6 juni). De grote peiling. Geraadpleegd op 12 oktober 2023, van https://www.hln.be/binnenland/de-grote-peiling-slechtste-resultaat-voor… belang-blijft-de-grootste-partij-van vlaanderen~a16af3bf/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F Huyse, L. (1987). De verzuiling voorbij (p. 17). Leuven: Kritak. IJzerwake vzw. (2017). Ijzerwake. ijzerwake.org. Jordan, G., Halpin, D. and Maloney, W. (2004) Defining interests: Disambiguation and the need for new distinctions? The British Journal of Politics & International Relations 6(2): 195–212. Kuperus, M., & van der Pijl, K. (2005). De vereniging op survival: overlevingsstrategieën voor hedendaagse verenigingen. CIVIQ. Lawson, K. (1980) . Political parties and linkage. In K. Lawson (Ed.), Political parties and linkage: A comparative perspective. New Haven: Yale University Press. 56 Lipsky, M. (1968). Protest as a Political Resource. The American Political Science Review, 62(4), 1144-1158. Maes, R. (1997). Het profiel van de lokale politiek. Res Publica, 39(1). Nuyens, Y. (1965). Pressiegroepen in België. Een benaderend onderzoek. Olson, M. The rise and decline of nations: Economic growth, stagflation, and social rigidities. New Haven: Yale University Press, 1982. Outshoorn, J. V. (2009). Vrouwenbewegingen in internationaal perspectief. Universiteit Leiden. Putnam, R. D. (2000). Bowling alone: The collapse and revival of American community. Simon and schuster. interest Rasmussen, A., Carroll, B. T., & Lowery, D. (2014). Representatives of the public? Public opinion and group activity. European Journal of Political Research, 53(2). https://doi.org/10.1111/1475-6765.12036 Salamon, L. M., Sokolowski, S. W., & List, R. (2004). Global civil society (Vol. 2). Bloomfield, CT: Kumarian. Schamp, T. (2016). Partij-belangengroepenrelaties in Vlaanderen: een netwerkanalyse aan de hand van de verspreiding van verkiezingsmemoranda in het verkiezingsjaar 2013-2014. Schamp, T. (2017). Partij-belangengroepenrelaties in Vlaanderen: een verkennende analyse van de programmatische beïnvloeding door georganiseerde belangengroepen en middenveldorganisaties in het verkiezingsjaar 2013-2014. Schamp, T., & Bouteca, N. (2018). Als je wint, heb je vrienden. Een verkenning van de pre electorale aantrekkelijkheid van politieke partijen aan de hand van de verspreiding van verkiezingsmemoranda van belangengroepen. Res Publica, 60(3). Schattschneider, E.E. (1960). The Semisovereign People: A Realist's View of Democracy in America. Hinsdale: Dryden Press. 57 Schepers, H. (1994). Lobbyen. Bestuurskundige https://scholarlypublications.universiteitleiden.nl/handle/1887/3233795 Berichten, 9(2). Schmitter, P. C. (1983). Democratic theory and neocorporatist practice. Social research, 885-928. Schmitter, P. C. (1985). Neo-corporatism and the State (pp. 32-62). Macmillan Education UK. Seligman, A. B. (1995). The idea of civil society. Princeton University Press. Soenens, D. (2017). Lobbyen in de Wetstraat. Soenens, D. (2018). Gezocht: transparantie. Res Publica, 60(3). Thomas, C. (2001) . Preface. In C. Thomas (Ed.), Political parties and interest groups: Shaping democratie governance. Boulder: Lynne Rienner Publishers, Ine. Van den Brande, A. (1995). Algemene inleiding: machtige en onmachtige drukkingsgroepen. Res Publica, 37(1), 5-9 Van der Brug, W. (2004). Issue ownership and party choice. Electoral studies, 23(2), 209-233. Van De Weijenberg, A. (2016). Lobbyen. Management kinderopvang, 22(1), 19. https://doi.org/10.1007/s41190-016-0006-3 Van Drimmelen, F. (2014). Handboek public affairs. Prometheus. van Snippenburg, L. B. (1984). Belangengroepen en economische groei: een cross-nationale studie. Sociologische Gids, 31(2), 164-184. VIAS. (z.d.). Over Vias. vias.be. Geraadpleegd op 6 maart 2024, van https://www.vias.be/nl/over vias/ Vlaams Belang. (z.d.). Programma - Vlaams Belang. Vlaamsbelang.org. Geraadpleegd op 5 maart 2024, van https://www.vlaamsbelang.org/programma Vlaamse Auteursvereniging. (z.d.). Wat? | VAV. auteursvereniging.be. Geraadpleegd op 6 maart 2024, van https://auteursvereniging.be/wat/ 58 vrt. (2023, 12 mei). Peiling “de stemming”. vrt. Geraadpleegd op 12 oktober 2023, van https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/05/10/vlaams-belang-blijft-de-grootst… vooruit-p/ Wasserbauer, M., & Dhoest, A. (2020). Onderzoek naar ervaringen van LGBTQ’s op het kruispunt van herkomst en seksuele identiteit: rapport. Willems, E., Beyers, J., & Heylen, F. (2021). Interest representation in Belgium: Mapping the size and diversity of an interest group population in a multi-layered neocorporatist polity. Politics of the Low Countries, 3(1), 32-72. Wilson, G.K. (1990) Interest Groups. Cambridge, MA: Basil Blackwell. Zanden, J. L. V. (1998). De markt voor natuur en milieu. Economisch-Statistische Berichten83, 212-214.
