Medicatiefouten voorkomen: Wat verpleegkundigen vinden van het scannen van medicatie aan bed

Het scannen van medicatie aan het bed van de patiënt helpt om fouten tijdens het toedienen van medicatie te voorkomen. Maar hoe ervaren verpleegkundigen deze technologie?

Medicatiefouten: een veel voorkomend probleem 

Fouten bij het toedienen van medicatie komen helaas regelmatig voor in ziekenhuizen en kunnen ernstige gevolgen hebben voor de patiënten. Om deze fouten te verminderen kunnen verpleegkundigen gebruik maken van bedside scanning (BSS). Met BSS wordt aan het bed van de patiënt de barcode op de medicatie gescand en het patiëntidentificatiebandje, op die manier controleert het systeem of de juiste medicatie bij de juiste patiënt toegediend wordt.

Verpleegkundigen spelen een cruciale rol in het toedienen van medicatie. Hun ervaringen en inzet bij het gebruik van BSS zijn dan ook essentieel voor het succes van deze technologie. In het Jessa Ziekenhuis is door middel van kwalitatief onderzoek gekeken naar hun belevingen, behoeften en verwachtingen rond BSS.

Waarom is scannen van medicatie belangrijk?

Door bedside scanning wordt bij iedere medicatietoediening een controle uitgevoerd op basis van de vijf belangrijkste medicatieregels, ook wel de “5 rights" genoemd: de juiste medicatie, de juiste patiënt, het juiste tijdstip, de juiste dosis en de juiste toedieningsmethode. Van het ogenblik dat één van deze controles niet correct zijn, geeft het systeem onmiddellijk een melding.

Studies tonen aan dat BSS een flinke daling van het aantal gemaakte fouten omtrent de toediening van medicatie oplevert. Maar voor een succesvolle implementatie is het belangrijk dat het systeem naadloos past in de werkprocessen van verpleegkundigen. Dit onderzoek richtte zich dan ook op wat verpleegkundigen nodig hebben om BSS optimaal te gebruiken en welke obstakels zij tegenkomen.

Belevingen, behoeften en verwachtingen van verpleegkundigen rond BSS

Tijdens gesprekken met verpleegkundigen kwamen zes belangrijke thema's naar voren:

Veiligheid

Verpleegkundigen zien BSS als een goede technologie om de veiligheid te verbeteren. Het zorgt ervoor dat patiënten correct worden geïdentificeerd voordat medicatie wordt toegediend. Toch zijn er bezorgdheden, zoals de noodzaak om patiënten 's nachts wakker te maken voor het scannen van hun polsbandje. Sommige verpleegkundigen vrezen ook dat ze door het systeem te veel op de technologie gaan vertrouwen en daardoor minder op details gaan letten.

[...] maar naar veiligheid toe zou ik scannen pakken want dat is beter voor de patiënt. (Focusgroep 3)

Workflow

Een ander punt van bezorgdheid is de invloed van BSS op de werkprocessen. Een aantal verpleegkundigen vrezen dat het scannen van medicatie, gecombineerd met het printen van etiketten voor sommige medicatie, extra tijd kost en de medicatieronde vertraagt. Daarentegen verwachten andere verpleegkundigen dat BSS op termijn tijd kan besparen, omdat het handmatige controles overbodig maakt.

Impact op de patiënt

De verpleegkundigen maken zich zorgen over de impact van BSS op de nachtrust van patiënten. Het geluid van de apparatuur en het moeten wekken van patiënten voor het scannen van het identificatiebandje kunnen hun slaap verstoren. Toch verwachten veel verpleegkundigen dat patiënten zich veiliger voelen als ze weten dat hun medicatie nauwkeurig wordt gecontroleerd.

Patiënten gaan hun wel veiliger voelen denk ik. (Focusgroep 1) 

Gebruikservaring

De meningen van verpleegkundigen over de gebruikservaring van BSS zijn gemengd. De meesten zijn positief over de voordelen, maar er zijn ook zorgen over de technische kant en de extra werkdruk. Verpleegkundigen die nog niet met BSS hebben gewerkt, staan soms wat terughoudend tegenover de nieuwe technologie.

Werkdruk

Een ander belangrijk aandachtspunt is de mogelijke toename van de werkdruk door het gebruik van BSS. Vooral in de nacht en in acute, dringende situaties kan het scannen van medicatie als een extra belasting worden ervaren. Verpleegkundigen benadrukken dat het belangrijk is dat er duidelijke procedures zijn en dat de apparatuur goed functioneert, zodat de extra taken beheersbaar blijven.

Als medicatie gewoon voorgeschreven staat is het wel gemakkelijk dat je niet altijd moet afklikken in het systeem, dat je gewoon kan scannen. (Focusgroep 3) 

Opleiding en ondersteuning

Een succesvolle invoering van de BSS-technologie vraagt om een goede opleiding en ondersteuning. Verpleegkundigen geven aan dat ze behoefte hebben aan praktische opleidingen en duidelijke handleidingen. Daarnaast zou het helpen als op elke afdeling een paar 'superusers' beschikbaar zijn, die als verpleegkundig expert in het BSS, de collega's ondersteunen bij het gebruik van het systeem.

Barrières en oplossingen

Naast de zes besproken thema’s, werden in het onderzoek ook enkele obstakels alsook enkele mogelijkheden voor verbetering genoemd. Eén van de belangrijkste obstakels is de twijfel over de veiligheid van het systeem in bepaalde situaties, zoals bij verwarde of slapende patiënten. Anderzijds kan een goed uitgewerkt systeem met duidelijke procedures en voldoende opleiding leiden tot meer vertrouwen en een bredere aanvaarding van de BSS-technologie.

Verpleegkundigen gaven ook aan dat betere apparatuur, zoals draadloze scanners en de ondersteuning van collega’s en apotheekassistenten belangrijk zijn voor een soepele invoering van BSS. Regelmatige evaluaties en feedbackrondes worden eveneens gezien als een nuttig hulpmiddel om het systeem verder te verbeteren.

Conclusie

Het invoeren van bedside scanning in ziekenhuizen is een belangrijke stap om medicatiefouten te voorkomen. Toch zijn de ervaringen en meningen van verpleegkundigen cruciaal voor het succes van deze technologie. Veiligheid, werkdruk en duidelijke werkprocedures zijn belangrijke aandachtspunten. Met de juiste ondersteuning, opleiding en apparatuur kan BSS een waardevolle toevoeging zijn aan de dagelijkse uitvoering van verpleegkundige taken en bijdragen aan de patiëntveiligheid. 

Door goed te luisteren naar de bezorgdheden en suggesties van verpleegkundigen, kunnen ziekenhuizen ervoor zorgen dat de invoering van bedside scanning een effectieve oplossing wordt om medicatiefouten te minimaliseren.