De meest aantrekkelijke sectie in een boekenwinkel is die waar de jeugdliteratuur ligt. Je wordt er omsingeld door covers met kleurrijke, beeldende illustraties en glanzende titels. Op een paar planken staan de boeken voor Young Adult. De covers zijn iets minder felgekleurd, de volwassen wereld sijpelt in de bladzijden. Tussen de vampierverhalen en thrillers vind je een populaire categorie: de hervertellingen, van het sprookje Doornroosje tot de mythe van Theseus en Ariadne. Terwijl buiten de bladeren verkleuren, neem je een van die hervertellingen vast, over de roof van Persephone.
Een centraal element in die mythe is de ontvoering van Persephone door de koning van de onderwereld, Hades. Wanneer Persephone’s moeder Demeter, de godin van de landbouw, er niet in slaagt haar verdwenen dochter terug te halen, laat ze van verdriet alle planten sterven. Nadat heel wat stervelingen verhongeren grijpt de koning van de goden, Zeus, in en regelt dat Persephone de helft van het jaar bij haar moeder en de andere helft van het jaar bij haar nieuwe echtgenoot Hades, zal doorbrengen. Zo verklaarden de Grieken in de oudheid de wisseling van de seizoenen: de oorzaak van winter is Demeter die Persephone mist, de lente komt dankzij een gelukkig weerzien tussen moeder en dochter.
Het verbaast misschien dat wanneer je dan een moderne verwerking openslaat er van geen ontvoering meer sprake is, laat staan een gedwongen huwelijk. Het gebrek aan gewelddadig begin wordt geïllustreerd door zowel de Godinnentest-trilogie van Aimée Carter uit 2011 en de recentere Koningin van de onderwereld van Bea Fitzgerald, die uitkwam in 2023. Carter behoudt het nog gedeeltelijk in de vorm van een gearrangeerd huwelijk dat op de klippen loopt, waarna de hoofdrolspeelster Kate, Persephone’s jongere zusje en geboren in de eenentwintigste eeuw, de brokstukken moet opruimen. Fitzgeralds hoofdrolspeelster is de Persephone van de oude Grieken, maar in plaats van ontvoerd te worden springt zij zelf de onderwereld in om aan een gearrangeerd huwelijk te ontkomen.
De verwerkingen zijn in lijn met hedendaagse sentimenten. Iedereen houdt wel van een goede romance─ het succes van een serie zoals Bridgerton spreekt boekdelen─ dus beide hoofdrolspeelsters worden verliefd op hun respectievelijke koning van de onderwereld, voordat ze trouwen. Daarnaast krijgen zowel Carters Kate als Fitzgeralds Persephone meer zeggenschap over hun lot dan in de oorspronkelijke mythe mogelijk was. Waar een antieke auteur als Ovidius Persephone een speelbal maakt van Hades, Demeter en Zeus, kunnen de hoofdrolspeelsters in de hervertellingen zelf beslissen of ze blijven of gaan en spelen ze een beslissende rol in de handelingen. Ze zijn koningin van de onderwereld en ze weten het. De relaties tussen de personages weerspiegelen hoe men omgaat met huidige probleemrelaties, zoals helicopterparents in de vorm van Demeter of juist de afwezige ouder, die zich slechts af en toe moeit, die je terug kan zien in de Zeuspersonages die Carter en Fitzgerald beschrijven.
Het grootste verschil tussen de twee auteurs schuilt in hun opzet. Aimée Carter laat haar trilogie afspelen in de Verenigde Staten van de eenentwintigste eeuw, terwijl Bea Fitzgerald haar boek situeert in het Griekenland voor Christus. En waar Fitzgeralds roman enkel een hervertelling is van de roof van Persephone zelf, beslaat dat voor Carter enkel het eerste boek van de trilogie─ in het tweede en derde deel ontwikkelt de relatie van Kate en Hades (die de Engelse naam Henry krijgt) zich nog wel, maar de centrale handeling draait rond een oorlog met Kronos, de vader van onder andere Hades en Zeus. De Godinnentest-trilogie lijkt eerder een vervolg op de oorspronkelijke mythe, terwijl Koningin van de onderwereld zich voorstelt als een wat er echt gebeurd is versus wat de overlevering heeft onthouden. In die lijn kan de verschillende aanpak van ‘het incestprobleem’ worden uitgelegd. Tegenwoordig fronst men namelijk de wenkbrauwen als een broer en een zus een dochter zouden krijgen die dan trouwt met haar oom, een andere broer. Geen probleem voor Carter en Fitzgerald: in de trilogie functioneert Kronos als een soort schepper en adopteren de goden elkaar als broers en zussen, in Koningin van de onderwereld is de vermeende incest slechts een gerucht.
De mythe, zoals vaak bij verwerkingen, dient als een inspiratiebron voor een heel nieuw, eigen verhaal. Men kan zich afvragen of dat we daarmee de oorsprong niet wat uit het oog verliezen. Het is belangrijk om de roof van Persephone en andere mythen te begrijpen in hun context en niet zomaar hedendaagse normen en waarden te projecteren op het verleden.
Daartegenover functioneert de mythe eigenlijk perfect als mythe in de verwerkingen. Uiteindelijk zijn alle bronnen die ons de mythe vertellen, ook verwerkingen. Ovidius’ roof van Persephone is niet dezelfde als die in een Homerische hymne aan Demeter, omdat mythen─ net zoals sprookjes─ verhalen zijn die verteld werden naargelang wat de situatie vraagt. In de Oudgriekse maatschappij hielp Persephone’s verhaal jonge meisjes die werden uitgehuwelijkt aan oudere, onbekende mannen om vrede te hebben met hun lot. In deze hedendaagse maatschappij hebben de jongeren andere verhalen nodig. Bijvoorbeeld het verhaal over een dochter die in opstand komt tegen ouders die haar hele leven voor haar plannen, zoals Persephone in Koningin van de onderwereld, of juist een verhaal over een jong meisje dat terechtkomt in een situatie waar ze niet op voorbereid is en dan haar eigen kracht en standvastigheid keer op keer bewijst, zoals Kate in de Godinnentest-trilogie. Mythen zijn niet bedoeld om eeuwige waarheden te stellen, maar om te functioneren naar de noden van zij die haar vertellen en zij die haar horen.
De maatschappij is veranderd, dus de mythe verandert. Persephone is niet langer slachtoffer van een gewelddadige ontvoering, maar kiest bewust voor de onderwereld en alles wat daarbij hoort. Bovendien gaat de originele context niet (helemaal) verloren, want beide auteurs verwerken een gearrangeerd huwelijk. Het verhaal werpt een nieuw perspectief, en dat is waar hervertellingen om gaan.
‘About us’. Geraadpleegd 3 juni 2024. https://www.reading.ac.uk/about/.
Addict, Christina / Book. ‘Interview with Aimee Carter and Goddess Interrupted Giveaway’. Geraadpleegd 19 mei 2024. http://www.confessionsofabookaddict.com/2012/05/interview-with-aimee-ca….
‘Bea Fitzgerald’. Geraadpleegd 3 juni 2024. https://www.reading.ac.uk/english-literature/our-stories/bea-fitzgerald.
Bremmer, Jan N. (Groningen). ‘Hades’. In Brill’s New Pauly. Brill, 2006. https://referenceworks.brillonline.com/entries/brill-s-new-pauly/hades-….
Carter, Aimée. De Godinnentest. Vertaald door Jeanne Dauvillier. 2de dr. De Godinnentrilogie 1. Amsterdam: Harlequin Holland, 2011.
———. De Godinnenwraak. Vertaald door Jeanne Dauvillier. 1ste dr. De Godinnentrilogie 2. Amsterdam: Harlequin Holland, 2012.
———. Het Godinnenoffer. Vertaald door Angelique Verheijen. 1ste dr. De Godinnentrilogie 3. Amsterdam: Harlequin Holland, 2013.
Cristóbal, Ana Isabel Jiménez San. ‘Persephone/Kore’. In Oxford Research Encyclopedia of Classics, 2016. https://doi.org/10.1093/acrefore/9780199381135.013.4880.
Danehy, Erin. ‘Girls Who Save the World: The Female Hero in Young Adult Fantasy’, z.d.
Databot. ‘Betekenis namen - Gezocht op ava’. Betekenis namen. Geraadpleegd 23 mei 2024. https://www.betekenisnamen.nl/search?q=ava.
———. ‘Betekenis namen - Gezocht op calliope’. Betekenis namen. Geraadpleegd 23 mei 2024. https://www.betekenisnamen.nl/search?q=calliope.
———. ‘Betekenis namen - Gezocht op diana’. Betekenis namen. Geraadpleegd 23 mei 2024. https://www.betekenisnamen.nl/search?q=diana.
———. ‘Betekenis namen - Gezocht op ella’. Betekenis namen. Geraadpleegd 23 mei 2024. https://www.betekenisnamen.nl/search?q=ella.
———. ‘Betekenis namen - Gezocht op henry’. Betekenis namen. Geraadpleegd 23 mei 2024. https://www.betekenisnamen.nl/search?q=henry.
———. ‘Betekenis namen - Gezocht op james’. Betekenis namen. Geraadpleegd 23 mei 2024. https://www.betekenisnamen.nl/search?q=james.
———. ‘Betekenis namen - Gezocht op Katherine’. Betekenis namen. Geraadpleegd 23 mei 2024. https://www.betekenisnamen.nl/search?q=Katherine.
———. ‘Betekenis namen - Gezocht op milo’. Betekenis namen. Geraadpleegd 23 mei 2024. https://www.betekenisnamen.nl/search?q=milo.
———. ‘Betekenis namen - Gezocht op walter’. Betekenis namen. Geraadpleegd 23 mei 2024. https://www.betekenisnamen.nl/search?q=walter.
DBNL. ‘genre, Algemeen letterkundig lexicon’. DBNL. DBNL. Geraadpleegd 22 april 2024. https://www.dbnl.org/tekst/dela012alge01_01/dela012alge01_01_00892.php.
Duggee, Hey, Hey Duggee, Rhiannon Fielding, Ben Rothery, Ben Rothery’s Weird, en Daisy Upton. ‘IN A WORLD… Where Blockbusting Books Are the Coolest Thing to Have, Penguin Random House Has the Must-See Collection. Step into Fantastic Adventures, Hilarious Scrapes and Classics You’ll Enjoy Time and Time Again.’, z.d.
‘Een interview met YALFU-auteur Bea Fitzgerald • ILFU’. Geraadpleegd 27 mei 2024. https://ilfu.com/alle-artikelen/interview-met-yalfu-auteur-bea-fitzgera….
Fitzgerald, Bea. Koningin van de onderwereld. Vertaald door Merel Leene. 1ste dr. Unieboek | Het Spectrum bv, 2023.
Graf, Fritz (Columbus, en Anne (Xanten) Ley. ‘Demeter’. In Brill’s New Pauly. Brill, 2006. https://referenceworks.brillonline.com/entries/brill-s-new-pauly/demete….
Harlequin. ‘Over ons’. Geraadpleegd 21 april 2024. https://www.harlequin.nl/pages/over-ons.
Hartkamp, Arthur S., vertaald door. Homerische Hymnen. 1ste dr. OBOLOS, XVII. Groningen: Ta Grammata, 2011.
Henrichs, A. ‘Hecate’. In Oxford Research Encyclopedia of Classics, 2015. https://doi.org/10.1093/acrefore/9780199381135.013.2957.
Higley, Elena. ‘Defining Young Adulthood’. DNP Qualifying Manuscripts, 20 juni 2019. https://repository.usfca.edu/dnp_qualifying/17.
Hinz, Berthold. ‘Persephone’. In Brill’s New Pauly Supplements I - Volume 4 : The Reception of Myth and Mythology. Brill, 2011. https://referenceworks.brillonline.com/entries/brill-s-new-pauly-supple….
Imrie, Matt. ‘Aimée Carter Interview’. Teen Librarian (blog), 24 april 2012. http://teenlibrarian.co.uk/2012/04/24/aimee-carter-interview/.
Inwood, Sourvinou, en Christine (Oxford). ‘Persephone, Kore’. In Brill’s New Pauly. Brill, 2006. https://referenceworks.brillonline.com/entries/brill-s-new-pauly/persep….
Lodge |, Sally. ‘Harlequin Targets Teens’. PublishersWeekly.com. Geraadpleegd 19 april 2024. https://www.publishersweekly.com/pw/by-topic/childrens/childrens-book-n….
Makowski, John F. ‘Persephone, Psyche, and the Mother-Maiden Archetype’. The Classical Outlook 62, nr. 3 (1985): 73-78.
More Greatness. ‘Q and A with Aimée Carter’, 22 maart 2014. https://moregreatness.wordpress.com/2014/03/22/q-and-a-with-aimee-carte….
‘Notice :: WEBTOON’. Geraadpleegd 20 april 2024. https://www.webtoons.com/en/notice/detail?noticeNo=3124.
Oldfield, Kate. ‘Bea Fitzgerald on Her Hades and Persephone YA Debut, Girl, Goddess, Queen’. United By Pop (blog), 1 september 2023. https://www.unitedbypop.com/books/young-adult-books/bea-fitzgerald-on-h….
‘Ovidius Naso, Publius’. Geraadpleegd 3 juni 2024. https://doi.org/10.1163/1574-9347_bnp_e902670.
Parker, Robert. ‘Helios’. In Oxford Research Encyclopedia of Classics, 2015. https://doi.org/10.1093/acrefore/9780199381135.013.2986.
‘PERSEPHONE - Greek Goddess of Spring, Queen of the Underworld (Roman Proserpina)’. Geraadpleegd 22 mei 2024. https://www.theoi.com/Khthonios/Persephone.html#Family.
Pirenne-Delforge, V., en André Motte. ‘Aphrodite’. In Oxford Research Encyclopedia of Classics, 2015. https://doi.org/10.1093/acrefore/9780199381135.013.582.
‘RAPE OF PROSERPINA - Classical Mythology’. Geraadpleegd 5 juni 2024. https://www.theoi.com/Khthonios/HaidesPersephone2.html.
referenceworks. ‘Hecate’. Geraadpleegd 24 mei 2024. https://doi.org/10.1163/1574-9347_bnp_e505900.
referenceworks. ‘Hermes’. Geraadpleegd 8 mei 2024. https://doi.org/10.1163/1574-9347_bnp_e510080.
referenceworks. ‘Homeric Hymns’. Geraadpleegd 4 mei 2024. https://doi.org/10.1163/1574-9347_bnp_e12222760.
referenceworks. ‘Nonnus’. Geraadpleegd 22 mei 2024. https://doi.org/10.1163/1574-9347_bnp_e824880.
referenceworks. ‘Zeus’. Geraadpleegd 8 mei 2024. https://doi.org/10.1163/1574-9347_dnp_e12216820.
Richardson, Nicholas J. ‘Demeter’. In Oxford Research Encyclopedia of Classics, 2016. https://doi.org/10.1093/acrefore/9780199381135.013.2086.
Sampson, C. Michael. ‘Callimachean Tradition and the Muse’s Hymn to Ceres (Ov. Met. 5.341–661)’. Transactions of the American Philological Association (1974-) 142, nr. 1 (2012): 83-103.
Sawyer, Susan M., Peter S. Azzopardi, Dakshitha Wickremarathne, en George C. Patton. ‘The Age of Adolescence’. The Lancet Child & Adolescent Health 2, nr. 3 (1 maart 2018): 223-28. https://doi.org/10.1016/S2352-4642(18)30022-1.
Sooz. ‘Interview with Aimée Carter, Author of <em>The Goddess Inheritance</Em>’, 17 april 2012. https://publishingcrawl.com/p/interview-with-aimee-carter-author-of-god….
The Bookseller. ‘Penguin Bags “steamy Feminist Greek Myth Reimagining” from Debut Author Fitzgerald’. Geraadpleegd 27 mei 2024. https://www.thebookseller.com/rights/penguin-bags-steamy-feminist-greek….
‘The Inspiration of the Ancients: Ceres and Proserpina from Ovid’s “Metamorphoses”. Infant Observation Meets the Classics’. Geraadpleegd 20 mei 2024. https://www.tandfonline.com/doi/epdf/10.1080/13698036.2019.1680309?need….
‘Young adult fiction | Open Library’. Geraadpleegd 19 april 2024. https://openlibrary.org/subjects/young_adult_fiction.
Zajkas, Olivia. ‘„Persephone and Hades Revisited: Modern Retellings of the Myth in Young Adult Literature“’. Universität Wien, 2015. file:///C:/Users/Lise%20Lauwers/Dropbox/Documents/KUL/5de%20jaar/thesis/Persephone_and_Hades_Revisited_Modern_Re.pdf. https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/53178970/2015-09-22_0803595-libre….