Geopolitiek in Afrika: de Russische handleiding ontrafeld
Sinds 2021 is de Sahelregio het toneel van een reeks politieke omwentelingen. In Mali begon het allemaal met een militaire staatsgreep in 2020, gevolgd door een tweede in 2021, waarna het land zijn decennialange samenwerking met Frankrijk beëindigde en Russische huurlingen inschakelde. Burkina Faso volgde een vergelijkbaar pad in 2022, met twee staatsgrepen en de komst van Russische privémilities na de afwijzing van de Franse militaire aanwezigheid. In Niger herhaalde hetzelfde patroon zich in 2023. Is Afrika, meerbepaald de Sahel de nieuwste speelbal geworden in de geopolitieke strijd tussen Rusland en de Westerse landen? Of rukt Afrika zich definitief los van zijn voormalige kolonisatoren en wil het zijn eigen militaire partners kiezen? Open-source onderzoek van Aelön Messiaen in samenwerking met een Europese veiligheidsdienst wijst uit hoe beide processen elkaar op het perfecte moment vonden.
De Russische beer wordt opnieuw wakker
Na decennia van staatsgrepen en de machtsstrijd om geopolitieke invloed tussen het Westen en de Sovjet-Unie leek het uiteenvallen van die laatste een relatieve rust te brengen over het Afrikaanse continent. Vanaf de jaren 2000 veronderstelde men dat Frankrijk en zijn Europese partners zoals België, ongeschonden uit de woelige periode na de onafhankelijkheidstrijd waren gekomen. Echter veranderde deze situatie ingrijpend sinds 2020. De frequentie van staatsgrepen nam ongeziene proporties aan, samenwerkingen met Frankrijk en het Westen werden in snel tempo stopgezet en de Russische invloed nam opnieuw toe, zoals in de hoogdagen van de Sovjet-Unie. In die mate zelfs dat aan dergelijke machtsuitoefening een nieuwe term werd gekoppeld genaamd “sharp power”. Hierbij gebruikt de Russische federatie een netwerk van door de staat gesponsorde privémilities, ook bekend als PMSC’s (Private Military and Security Companies) om zich in de maatschappij en instellingen van een ander land te infiltreren. Figuur 1 illustreert het radarwerk dat Moskou heeft uitgebouwd in de Sahel, een ecoregio die zich grofweg uitstrekt van Senegal tot Soedan.
Figuur 1: Het netwerk van Russische PMSC’s in de Sahel
Hoe het Westen mee verantwoordelijk is voor de staatsgrepen
Frankrijk heeft een lange geschiedenis van militaire operaties in Afrika. Echter deden deze interventies juist de onveiligheid toenemen, in plaats van te bestrijden. De situatie werd alleen maar verergerd door de handhaving en verdediging van de sociale omstandigheden en krachten die vaak aan de basis liggen van conflicten en geweld. Ze hebben geleid tot een toenemende militarisering van de betrekkingen tussen Frankrijk en de Afrikaanse samenlevingen, waardoor het onmogelijk is geworden om een duurzame oplossing te vinden.
Hiervoor kunnen een aantal oorzaken gevonden worden. Zo was er eerst geen duidelijke en haalbare strategie, waardoor de Fransen het nalieten voldoende te investeren in ontwikkeling en diplomatie. Ten tweede faalde Parijs in haar communicatie met de lokale machtshebbers. Dit bleek onvoldoende bestand tegen de neokoloniale perceptie en desinformatiecampagnes van onder meer Rusland. Tot slot hield Frankrijk geen rekening met het feit dat werken met leiders die via ondemocratische of dubieuze manier aan de macht zijn gekomen, de kans vergroot dat ze de strategie niet zullen respecteren.
Het onderzoek toont aan dat de gemilitariseerde Afrikaanse samenlevingen op die manier zelf een opening creëerden voor Rusland. Zo werd voor Mali en Burkina Faso duidelijk dat er verschillende indicaties waren dat Rusland de bestaande ontevredenheid beïnvloedde bij de lokale bevolking over hun overheid. Vooral maatschappelijke middenveldorganisaties vertoonden tekenen van op zijn minst Russische sympathie, waarbij sommigen zelfs contacten hadden met officiële Russische vertegenwoordigers, zoals de ambassadeur. Het was dan ook niet verwonderlijk dat er Russische vlaggen opdoken tijdens demonstraties voorafgaand aan de staatsgrepen.
À bas la France!
Opvallend is dat ook na de staatsgrepen de betogingen niet ophielden. De demonstranten richten zich tegen de Fransen en het Westen, waarbij duidelijk wordt dat deze opnieuw gelinkt kunnen worden aan Russische PMSC’s. De coupplegers op hun beurt maken hiervan dan weer gebruik om de protestmarsen aan te wenden als steun voor hun machtsgreep. Op de sociale media van de organisatoren van deze protesten kon ook duidelijke pro-Russische berichtgeving teruggevonden worden. Opmerkelijk is dat in de nasleep van de demonstraties steeds hetzelfde patroon terugkeerde. In de eerste maanden na de coup verslechterd de Franse relatie heel snel met de nieuwe machthebbers. Dit leidde eerst tot hevige meningsverschillen, daarna het uitzetten van de Franse ambassadeur en ten slotte het verbreken van de overeenkomst die de aanwezigheid van de Franse troepenmacht legitimeert. Op die manier maakt Rusland optimaal gebruik van het aanwezige antiwesterse sentiment bij de lokale bewegingen.
Rusland als nieuwe veiligheidspartner
Uit het onderzoek werd duidelijk dat Rusland in hun opzet is geslaagd. Ze hebben zich namelijk kunnen inwerken bij de lokale machtshebbers. Tal van militaire samenwerkingsverbanden en de ontplooiing van Russische PMSC’s doen jarenlange partnerschappen tussen de Sahellanden en het Westen vervangen. Het is echter nog onduidelijk welke actor de “eerste stap” voor toenadering zette. Voorlopig wordt ervan uitgegaan dat de militaire machtshebbers op zoek gingen naar een veiligheidspartner terwijl Rusland klaar stond met hun alternatief en dit actief promootte.
Besluit
Jarenlange Franse interventies en hun focus op veiligheid wakkerden de toenemende militarisering in de Sahel verder aan of hielden deze in stand. Het leidde tot een ontevredenheid bij de lokale bevolking over hun overheid en uiteindelijk zelfs een staatsgreep. Daarnaast werd ook duidelijk dat Frankrijk bij de drie onderzochte cases telkens de uitzetting door het gastland ervoer nadat de coupplegers Russische samenwerking boven de Franse en Westerse verkozen. Wat Rusland betreft toonde het onderzoek aan dat Moskou op elk moment via “sharp power” invloed tracht uit te oefenen in Afrika, vooral via de PMSC’s. Dit proces kan geschematiseerd worden in figuur 2.
De studie is alvast een vertrekpunt voor verder onderzoek naar cases gelijkaardig aan die van Mali, Burkina Faso en Niger. Een systematisch kwalitatieve vergelijke analyse kan bijvoorbeeld zo aantonen waarom in sommige landen wel Russische huurlingen actief zijn en waarom in andere landen niet. Op die manier kan op basis hiervan een voorspellend model gemaakt worden om aan beleidsmakers een bijdrage te leveren in hun Afrikabeleid.
Figuur 2: Causaal mechanisme dat verklaart hoe Russische inmenging een impact had op het proces tussen toenemende militarisering en de Franse militaire terugtrekking in de Sahel
Bibliografie
Abimbola, D. (2022). The Russo-Malian cooperation: a win or loss for France? https://dj.univ-danubius.ro/index.php/JDSR/article/view/1693/2334
Addo. (2022, November 10). Video Stars: Russia’s viral video propaganda in Africa. Medium. https://disinfo.africa/video-stars-russias-viral-video-propaganda-in-af…
Adf. (2022, January 12). Wagner Group continues to exert Russian influence in Africa. Africa Defense Forum. https://adf-magazine.com/2022/01/wagner-group-continues-to-exert-russia…
Africa Center for Strategic Studies. (2022, April 22). Mapping Disinformation in Africa –Africa Center for Strategic Studies. https://africacenter.org/spotlight/mapping-disinformation-in-africa/
Africa Center for Strategic Studies. (2023, September 7). Debunking the Malian junta’s claims– Africa Center for Strategic Studies. https://africacenter.org/spotlight/debunking-the-malian-juntas-claims/
Africa Defense Forum. (2022). DEFENDING AGAINST HYBRID THREATS How Africancountries are endangered by High-Tech and emerging tactics. adf-magazine.com. https://adf-magazine.com/ADF_V15N2_ENG.pdf
AfricaNews. (2022, December 15). Last French soldiers leave Central African Republic.
Africanews. https://www.africanews.com/2022/12/15/last-french-soldiers-leave-centra…
Aljazeera. (2023a, April 17). Russian mercenaries in Sudan: What is the Wagner Group’srole? Al Jazeera. https://www.aljazeera.com/news/2023/4/17/what-is-the-wagner-groups-role…
Aljazeera. (2023b, May 5). Interim Burkina Faso president hails Russia as ‘strategic ally.’ AlJazeera. https://www.aljazeera.com/news/2023/5/5/interim-burkina-faso-president-…
Aljazeera. (2023c, August 31). Niger’s military rulers order police to expel Frenchambassador. Al Jazeera. https://www.aljazeera.com/news/2023/8/31/nigers-military-rulers-order-p…
Aloyo, E., & Swenson, G. (2022). Ethical exit: When should peacekeepers depart? EuropeanJournal of International Security, 8(3), 299–318. https://doi.org/10.1017/eis.2022.31
Amoah, M. (2023). Private military companies, foreign legions and counterterrorism in Maliand Central African Republic. Alternatives, 48(2), 133–150. https://doi.org/10.1177/03043754231155754
Arnold, T. (2019). The Geoeconomic Dimensions of Russian Private Military and SecurityCompanies.In armyupress.army.mil. https://www.armyupress.army.mil/Portals/7/military-review/Archives/Engl…
Ateed, E. H., & Özcan, M. S. Ö. (2023). A New Face of China: Sharp Power Strategy and itsGlobal Effects. Codrul Cosminului/Analele Ştiinţifice De Istorie “CodrulCosminului,” 29(2), 375–400. https://doi.org/10.4316/cc.2023.02.07
Audinet, M., & Gérard, C. (2022, February 15). Les « libérateurs » : comment la « galaxiePrigojine » raconte la chevauchée du groupe Wagner au Sahel. LeRubicon. https://lerubicon.org/publication/la-galaxie-prigojine-promoteur-de-wag…
Banégas, R. (2014). France’s Intervention Policy in Africa Seen from Below: Some Thoughtson the Case of Côte d’Ivoire. European Review of International Studies, 1(3), 60–79. https://doi.org/10.3224/eris.v1i3.19124
Barros, G. (2023). Russian Offensive Campaign Assessment.In understandingwar.org. https://www.understandingwar.org/sites/default/files/Dec%204%20Russian%…
Bartosiewicz, A. (2022). French-Russian rivalry in Africa. Security Dimensions, 40(40), 40–62. https://doi.org/10.5604/01.3001.0015.8149
Bartosiewicz, M., & Żochowski, P. (2024, January 31). The Wagner forces under a new flag:Russia’s Africa Corps in Burkina Faso.50osw.waw.pl. https://www.osw.waw.pl/en/publikacje/analyses/2024-01-31/wagner-forces-…
BBC News. (2022, January 26). Who is Burkina Faso Coup leader Lt-ColDamiba? bbc.com. https://www.bbc.com/news/world-africa-60141195
BBC News Afrique. (2022, November 9). Barkhane au Sahel : La France met fin à l’opérationanti-djihadiste. BBC NewsAfrique. https://www.bbc.com/afrique/articles/ckr15y7k115o
Beach, D. (2018). Process tracing methods. In Springer eBooks (pp. 1–21). https://doi.org/10.1007/978-3-658-16937-4_43-1
Bechis, F. (2020). Playing the Russian disinformation game. In Routledge eBooks (pp. 119–131). https://doi.org/10.4324/9781003037385-12
Bennett, H. (2023). Military Loyalty in Britain’s Withdrawal from Aden, 1960–1967. The International History Review, 1–19. https://doi.org/10.1080/07075332.2023.2265361
Bertrand, E., Chafer, T., & Stoddard, E. (2024, February 7). France’s strategic failure in Mali: a postcolonial disutility of force?Royal United Services Institute. https://www.rusi.org/explore-our research/publications/commentary/frances-strategic-failure-mali-postcolonial-disutility-force
Bianchi, B., & Sangaré, B. (2024). Le coup d’État au Niger, entre réformisme civil et conservatisme militaire. Politique Africaine, n° 171-172(3), 241–260. https://doi.org/10.3917/polaf.171.0241
Bilquin, B., & Pichon, E. (2023). The coup in Niger Consequences for EU policies in the Sahel. In europarl.europa.eu. https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2023/753951/EPRS_BRI…
Boeke, S. (2014). Combining exit with strategy: Transitioning from Short-Term military interventions to a Long-Term counter- terrorism policy. In International Centre for Counter-Terrorism. https://www.jstor.org/stable/pdf/resrep29404.pdf
Boeke, S., & Schuurman, B. (2015). Operation ‘Serval’: A strategic analysis of the French intervention in Mali, 2013–2014. Journal of Strategic Studies/˜ the œJournal of Strategic Studies, 38(6), 801–825. https://doi.org/10.1080/01402390.2015.104549451
Bose, N., & Pamuk, H. (2022, December 9). Brittney Griner released from Russian custody in prisoner swap with Viktor Bout. Reuters. https://www.reuters.com/world/us-basketball-star-griner-released-russia…
Brito, J. C., & Naia, M. (2021). ECOREGIONS OF THE SAHARA-SAHEL: CHARACTERISTICS AND CONSERVATION STATUS. In Biodeserts Report. https://www.researchgate.net/profile/Jose-Brito-11/publication/34893097…
Bukkvoll, T., & Østensen, A. (2018). Russian Use of Private Military and Security Companies- the implications for European and Norwegian Security. In cmi.no. https://open.cmi.no/cmixmlui/bitstream/handle/11250/2564170/Russian%20U…
Caplan, R. (2012). Devising exit strategies. Survival, 54(3), 111–126. https://doi.org/10.1080/00396338.2012.690987
Chapleau, P. (2022, August 25). La mission logistique française de Bangui va quitte la RCA. https://lignesdedefense.blogs.ouest-france.fr/archive/2022/08/25/rca-23…
Charbonneau, B. (2006). Mastering “Irrational” Violence: The relegitimization of Frenchsecurity policy in Sub-Saharan Africa. Alternatives, 31(2), 215–241. https://doi.org/10.1177/030437540603100205
Charrier, P. (2023, December 22). Niger : un départ après neuf ans de présence militairefrançaise. La Croix. https://www.la-croix.com/international/niger-un-depart-apres-neuf-ans-d…
Chason, R. (2023, April 24). As Russians plot against Chad, concerns mount over important U.S. ally. Washington Post. https://www.washingtonpost.com/world/2023/04/23/chad-wagner-russia-leak…
Collins, V. E., & Pujol, M. J. (2015). Secrets exposed?: selective state concern and the prosecution of notorious arms trafficker Viktor Bout. Critical Criminology, 24(1), 93–109. https://doi.org/10.1007/s10612-015-9281-8
Commonspace.eu. (2022, January 26). Danish forces deploying to the Sahel sail straight into apolitical storm between Mali and Paris.commonspace.eu. https://www.commonspace.eu/news/danish-forces-deploying-sahel-sail-stra…
Cumming, G. D., Van Der Velde, R., & Chafer, T. (2022). Understanding the public response:a strategic narrative perspective on France’s Sahelian operations. EuropeanSecurity, 31(4), 617–638. https://doi.org/10.1080/09662839.2022.2038568
Daly, S. (2023). Stratégie de Sécurité Et Activités de la Russie en Afrique.
De Ville, F. (2023a). Process-tracing les 2: Conceptualisering [Slideshow]. https://ufora.ugent.be/d2l/common/viewFile.d2lfile/Database/NDQxNzE2OQ/…
De Ville, F. (2023b). Process-tracing les 3: Conceptualisering (vervolg) en
Operationalisering [Slideshow]. https://ufora.ugent.be/d2l/common/viewFile.d2lfile/Database/NDQ4Mjc0NA/…
Department of Defense. (2019). Russian strategicintentions. https://www.politico.com/f/?id=0000016b-a5a1-d241-adff-fdf908e00001
Desgrais, N., & Guichaoua, Y. (2018). Elite Bargains and Political Deals Project: Mali CaseStudy.In assets.publishing.service.gov.uk. https://assets.publishing.service.gov.uk/media/5c19124940f0b60c69a28cca…
Diop, A. (2022, November 16). Niger-Russie, une coopération militaire « bénéfique » oudangereuse ? Afrik. https://www.afrik.com/niger-russie-une-cooperation-militaire-benefique-…
Doxsee, C. (2020, September). Moscow’s Mercenary Wars: the expansion of Russian privatemilitary companies. Center for Strategic and InternationalStudies. https://russianpmcs.csis.org/
Doxsee, C., Thompson, J., & Harris, M. (2022, November 29). The End of Operation Barkhaneand the Future of Counterterrorism in Mali. csis.org. https://www.csis.org/analysis/end-operation-barkhane-and-future-counter…
Dumas, F., Mauborgne, S., & Serre, N. (n.d.). RAPPORT D’INFORMATION sur l’OpérationBarkhane. In assemblee-nationale.fr (No. 4089). Retrieved May 11, 2024,from https://www.assemblee-nationale.fr/dyn/15/rapports/cion_def/l15b4089_ra…
Duursma, A., & Masuhr, N. (2022). Russia’s return to Africa in a historical and global context:Anti-imperialism, patronage, and opportunism. South African Journal of InternationalAffairs, 29(4), 407–423. https://doi.org/10.1080/10220461.2022.2136236
Duzor, M., & Williamson, B. (2023, October 3). By the numbers: Coups inAfrica. https://projects.voanews.com/african-coups/
Elias, B., & Weisiger, A. (2020). Influence through Absence in U.S. CounterinsurgencyInterventions? Coercing Local Allies through Threats to Withdraw. Civil Wars, 22(4),512–542. https://doi.org/10.1080/13698249.2020.1809193
Elischer, S., Society, P., Politics, P., & Mali, I. (2022). Populist civil society, the Wagner Group,and post-coup politics in Mali. The West AfricanPapers. https://doi.org/10.1787/b6249de6-en
Élysée. (2023, September 24). Interview d’Emmanuel Macron au 20h de TF1 et de France2. [Press release]. https://www.elysee.fr/front/pdf/elysee-module-21717-fr.pdf
EU’s top diplomat says Russian influence causing dilemma in Sahel. (2024, January31). Reuters. https://www.reuters.com/world/eus-top-diplomat-says-russian-influence-c…
Faleg, G., & Secieru, S. (2020). RUSSIA’S FORAYS INTO SUB-SAHARAN AFRICA.In European Union Institute for SecurityStudies. https://www.jstor.org/stable/pdf/resrep25021.pdf
Faulkner, C. (2023, September 20). After Prigozhin: The future of the Wagner model in Africa.Combating Terrorism Center at West Point. https://ctc.westpoint.edu/after-prigozhin-the-future-of-the-wagner-mode…
Ferrari, A., & Ambrosetti, E. T. (2020). Forward to the past?: New/Old theatres of Russia’sinternational projection. https://iris.unive.it/handle/10278/3725679
France24. (2022a, January 31). Mali : la junte décide d’expulser l’ambassadeur de France, Parisrappelle son diplomate. France24. https://www.france24.com/fr/info-en-continu/20220131-mali-la-junte-donn…
France24. (2022b, December 15). Centrafrique : les derniers militaires français présents surplace ont quitté le pays. france24.com. https://www.france24.com/fr/afrique/20221215-centrafrique-les-derniers-…
France24. (2023, September 20). Notorious Russian general, master spy duo organise in Africaafter Prigozhin’sdemise. france24.com. https://www.france24.com/en/africa/20230920-notorious-russian-general-m…
Fridman, O., Baudais, V., & Gigitashvili, G. (2023). Enhancing the capabilities of CSDPmissions and operations to identify and respond to disinformation attacks.
In europarl.europa.eu. https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/IDAN/2023/702578/EXPO_IDA…
Garcia, I. (2022). S’allier pour durer : nouvel axiome de la stratégie française au Sahel.In cairn.info. https://www.cairn.info/revue-defense-nationale-2022-HS2-page-88.html#no…
Gazeley, J. (2022). The strong ‘Weak State’: French statebuilding and military rule inMali. Journal of Intervention and Statebuilding, 16(3), 269–286. https://doi.org/10.1080/17502977.2022.203062755
Gerasimov, V. (2016). The value of science is in the foresight New challenges that demandrethinking the forms and methods of carrying out combatoperations. https://www.armyupress.army.mil/Portals/7/military-review/Archives/Engl…
Global Initiative Against Organized Crime. (2023). OBSERVATORY OF ILLICITECONOMIES IN WEST AFRICA. In Global Initiative Against OrganizedCrime. https://riskbulletins.globalinitiative.net/download/wea-obs-009-screen-…
Glock, C. (2017). Can the Central African Republic Carry on Without France? The RUSIJournal, 162(6), 28–36. https://doi.org/10.1080/03071847.2017.1414916
Gravellini, J. (2023, February 3). Retrait des forces armées françaises au Burkina Faso :quelles conséquences sur la stratégie française au Sahel ? IRIS. https://www.iris-france.org/173426-retrait-des-forces-armees-francaises…
Griffin, C. L. (2016). Operation Barkhane and Boko Haram: French counterterrorism andmilitary cooperation in the Sahel. Small Wars & Insurgencies, 27(5), 896–913. https://doi.org/10.1080/09592318.2016.1208283
Guichaoua, Y. (2020). The bitter harvest of French interventionism in the Sahel. InternationalAffairs, 96(4), 895–911. https://doi.org/10.1093/ia/iiaa094
Hałub-Kowalczyk, O. (2023). Human-Rights Approach to Water in the European Union on the10th anniversary of the ‘Right2Water’ initiative. Polish Political Science/PolishPolitical Science Yearbook, 52(2), 71–81. https://doi.org/10.15804/ppsy202339
Harouna, A., & Karim, A. (2024). Assessing the Geo-Strategic Implications of France’sWithdrawal from the Sahel. International Journal of Research and Innovation in SocialScience, VIII(I), 719–726. https://doi.org/10.47772/ijriss.2024.801055
Harward, C. (2023, November 20). Institute for the Study of War. Institute for the Study ofWar. https://www.understandingwar.org/backgrounder/russian-offensive-campaig…
Hatzigeorgopoulos, M. (2022, March 3). The French withdrawal from Mali in perspective: anirreconcilable56partnership? RHID. https://www.google.com/url?q=https://www.defenceinstitute.be/wp-content…
Idahosa, S. O., Degterev, D. A., & Ikhidero, S. I. (2021). Securitisation initiatives and thelingering security challenges in Sub-Saharan Sahel region: An appraisal. AfricanSecurity Review, 30(3), 338–367. https://doi.org/10.1080/10246029.2021.1970597
InformNapalm. (2020). The role of Russian PMCs in armed conflicts.Informnapalm. http://informnapalm.rocks/pmc_rush
International Crisis Group. (2023, May 16). Maintaining Relations with Transitional Regimesin Bamako and Ouagadougou | CrisisGroup. https://www.crisisgroup.org/africa/sahel/mali-burkina-faso/maintaining-…
Irish, J., & Jacobsen, S. (2022, January 18). Europeans set two-week deadline to reviewuntenable Mali situation. reuters.com. https://www.reuters.com/world/africa/france-partners-consulting-mali-op…
Issaev, L., Шишкина, А., & Liokumovich, Y. (2022). Perceptions of Russia’s ‘return’ toAfrica: Views from West Africa. South African Journal of International Affairs/˜ theœSouth African Journal of International Affairs, 29(4), 425–444. https://doi.org/10.1080/10220461.2022.2139289
Jacobsen, K. L., & Larsen, K. P. (2023). Liberal intervention’s renewed crisis: responding toRussia’s growing influence in Africa. International Affairs, 99(1), 259–278. https://doi.org/10.1093/ia/iiac252
Karr, L. (2023, August 9). Institute for the Study of War. Institute for the Study ofWar. https://www.understandingwar.org/backgrounder/salafi-jihadi-movement-we…
Karr, L. (2024a, January 19). SALAFI-JIHADI MOVEMENT WEEKLY UPDATE.understandingwar.org. https://www.understandingwar.org/backgrounder/salafi-jihadi-movement-we…
Karr, L. (2024b, March 21). Institute for the Study of War. Institute for the Study ofWar. https://www.understandingwar.org/backgrounder/africa-file-special-editi…
Kleiner, J., Gregor, M., & Mlejnková, P. (2023). The Night Wolves: Evidence of Russian SharpPower and Propaganda from the Victory Roads’ Itinerary. Problems of Post-communism, 1–11. https://doi.org/10.1080/10758216.2023.2164864
Korotayev, A., & Khokhlova, A. (2022). Revolutionary Events in Mali, 2020–2021.In Perspectives on development in the Middle East and North Africa (MENA)region (pp. 191–218). https://doi.org/10.1007/978-3-031-15135-4_9
Korotkov. (2023, August 14). Казаки, эльф и Аркадий Ротенберг.Досье. https://dossier.center/konvoy/
Larsen, K. P. (2023). From mercenary to legitimate actor? Russian discourses on privatemilitary companies. Post-Soviet Affairs, 39(6), 420–439. https://doi.org/10.1080/1060586x.2023.2247782
Le Monde. (2023, February 20). Burkina Faso declares French army operation officiallyover. Le Monde.fr. https://www.lemonde.fr/en/burkina-faso/article/2023/02/20/french-army-o…
Le Parisien. (2022, January 27). Mali : Le Drian accuse la «junte illégitime» au pouvoir deprendre des «mesuresirresponsables». leparisien.fr. https://www.leparisien.fr/international/mali-un-responsable-de-la-junte…
Lebovich, A. (2021, December 2). Russia, Wagner Group, and Mali: How European fearsweaken European policy. ECFR. https://ecfr.eu/article/russia-wagner-group-and-mali-how-european-fears…
Lesage, D. (2022). Building blocks. In (niet gepubliceerdecursustekst). https://ufora.ugent.be/d2l/le/content/631853/viewContent/1514439/View58
Lopez, A. (2007). Engaging or withdrawing, winning or losing? The contradictions ofcounterinsurgency policy in Afghanistan and Iraq. Third World Quarterly, 28(2), 245–260. https://doi.org/10.1080/01436590601153630
Majchút, I. (2023). Central African Republic: The West contra Russia in the conflictsolution. Politické Vedy, 25(4), 213–230. https://doi.org/10.24040/politickevedy.2022.25.4.213-230
Marten, K. (2019). Russia’s use of semi-state security forces: the case of the WagnerGroup. Post-Soviet Affairs, 35(3), 181–204. https://doi.org/10.1080/1060586x.2019.1591142
Marten, K. (2023a). Russian Foreign Paramilitary Outfits beyond Wagner.In ssoar.info. https://www.ssoar.info/ssoar/bitstream/handle/document/91430/ssoar-russ…
Marten, K. (2023b). Whither Wagner? The consequences of Prigozhin’s mutiny anddemise. Survival, 65(5), 45–64. https://doi.org/10.1080/00396338.2023.2261245Mednick, S. (2023, August 6). Niger’s junta asks for help from Russian group Wagner as itfaces military intervention threat | AP News. APNews. https://apnews.com/article/wagner-russia-coup-niger-military-force-e0e1…
Messiaen, A. (2023). Operatie Barkhane: verklaringen hoe Russische invloed leidde tot de mislukking van de FRanse militaire interventie in Mali [Onderzoekspaper]. Universiteit Gent.
Ministère des Armées. (2022, August 18). BARKHANE - Ré-articulation définitive hors duterritoire malien.defense.gouv.fr. https://www.defense.gouv.fr/operations/actualites/barkhane-re-articulat…
Ministère des Armées. (2023, December). Point de situation des opérations du jeudi 14 aumercredi 20 décembre 2023.defense.gouv.fr. https://www.defense.gouv.fr/operations/point-situation-operations/point…
Ministère des Armées. (2024a). Eléments français au Gabon. defense.gouv.fr. Retrieved May11, 2024, from https://www.defense.gouv.fr/operations/forces-prepositionnees/forces-pr…
Ministère des Armées. (2024b). Éléments français en Côte d’Ivoire. defense.gouv.fr. RetrievedMay 11, 2024, from https://www.defense.gouv.fr/operations/forces-prepositionnees/forces-pr…Missions and operations. (n.d.). EEAS. https://www.eeas.europa.eu/eeas/missions-and-operations_en
Moeder, R., & Moorman, C. (2023, September 11). Wagner’s Post-Prigozhin era - New LinesInstitute. New Lines Institute. https://newlinesinstitute.org/nonstate-actors/wagners-post-prigozhin-er…
Molfar. (2022a). Catalog of Russian PMCs: 37 private military companies of the RussianFederation – Molfar. https://molfar.com/en/blog/catalog-of-russian-pmcs
Molfar. (2022b). “DShRG Rusich”: a neo-Nazi unit in the service of the Russian armed forces– Molfar. https://molfar.com/en/blog/dshrg-rusich
Mquirmi, N. (2022). Private military and security companies: a new form of mercenarism?In Policy Center for the NewSouth. https://www.policycenter.ma/sites/default/files/2022-02/PB_08-22_Mquirm…
Nye, J. S., Jr. (2018, August 24). China’s soft and sharp power. ProjectSyndicate. https://www.project-syndicate.org/commentary/china-soft-and-sharp-power…
Olech, A. (2023). French Operation Barkhane in Africa – success or failure? DeletedJournal, 3, 17. https://doi.org/10.12688/stomiedintrelat.17737.160
Opération BARKHANE. (n.d.). Le Ministère Des Armées. Retrieved May 8, 2024,from https://www.defense.gouv.fr/operations/bande-sahelo-saharienne/operatio…
Osborn, A. (2023, July 29). Prigozhin hails Niger coup, touts Wagnerservices. reuters.com. https://www.reuters.com/world/europe/exiled-russian-mercenary-boss-prig…
Oxford Analytica. (2022a, October 3). Burkina Faso: New coup may lead to Russia opening.Oxford Analytica DailyBrief. https://dailybrief.oxan.com/Analysis/ES273115/Burkina-Faso-New-coup-may…
Oxford Analytica. (2022b, December 1). Wagner will not help contain jihadists in Mali. OxfordAnalytica Daily Brief. https://dailybrief.oxan.com/Analysis/DB274403/Wagner-will-not-help-cont…
Oxford Analytica. (2022c, December 12). Visit may portend closer Burkina Faso-Russia ties.Oxford Analytica Daily Brief. https://dailybrief.oxan.com/Analysis/ES274634/Visit-may-portend-closer-…
Oxford Analytica. (2023a, May 15). Wagner’s influence in Africa may prove exaggerated.Oxford Analytica DailyBrief. https://dailybrief.oxan.com/Analysis/DB279034/Wagners-influence-in-Afri…
Oxford Analytica. (2023b, December 6). Niger’s outreach to Russia could threaten US ties.Oxford Analytica Daily Brief. https://dailybrief.oxan.com/Analysis/ES283848/Nigers-outreach-to-Russia…
Oxford Analytica. (2023c, December 29). Burkina Faso’s junta will intensify ties with Russia.Oxford Analytica DailyBrief. https://dailybrief.oxan.com/Analysis/ES284289/Burkina-Fasos-juntawill-i…
Oxford Analytica. (2024a, February 26). Burkina Faso will tightly control Russian presence.Oxford Analytica Daily61Brief. https://dailybrief.oxan.com/Analysis/DB285477/Burkina-Faso-will-tightly…
Oxford Analytica. (2024b, March 18). Junta’s break with US may bring Niger closer to Russia.Oxford Analytica Daily Brief. https://dailybrief.oxan.com/Analysis/ES285917/Juntas-break-with-US-may-…
Paquier, J. (2023, February 20). Fin de l’opération Sabre : quinze ans de présence militairefrançaise au Burkina Faso. La Croix. https://www.la-croix.com/Monde/Fin-loperation-Sabre-quinze-ans-presence…
Parens, R. (2022, March 18). The Wagner Group’s Playbook in Africa: Mali - Foreign Policy
Research Institute. Foreign Policy ResearchInstitute. https://www.fpri.org/article/2022/03/the-wagner-groups-playbook-in-afri…
Pokalova, E. (2023). The Wagner Group in Africa: Russia’s Quasi-State Agent of
Influence. Studies in Conflict and Terrorism, 1–23. https://doi.org/10.1080/1057610x.2023.2231642
Powell, N. K. (2016). Battling instability? The recurring logic of French military interventionsin Africa. African Security, 10(1), 47–72. https://doi.org/10.1080/19392206.2016.1270141
Powell, N. K. (2020). France’s Wars in Chad. https://doi.org/10.1017/9781108771610
Rademeyer, J. (2023). THE GREY ZONE Russia’s military, mercenary and criminalengagement in Africa. In globalinitiative.net. https://globalinitiative.net/wp-content/uploads/2023/02/Julia-Stanyard-…
Reuters. (2024, January 16). Russia and Niger agree to develop military ties, Moscowsays. reuters.com. https://www.reuters.com/world/russia-niger-agree-develop-military-ties-…
RFI. (2023a, January 3). Le Quai d’Orsay confirme avoir reçu une lettre des autorités burkinabèdemandant le remplacement de l’ambassadeur deFrance. rfi.fr. https://www.rfi.fr/fr/afrique/20230103-paris-confirme-la-requête-des-au…
RFI. (2023b, May 23). Forces françaises au Sahel: l’anti-Barkhane? rfi.fr. https://www.rfi.fr/fr/afrique/20230523-forces-françaises-au-sahel-l-ant…
Richter, A. (2022). A theoretical framework and constructed model for sharp power. OpenJournal of Political Science, 12(04), 652–669. https://doi.org/10.4236/ojps.2022.124035
Rieker, P. (2022). Making sense of the European side of the transatlantic security relations inAfrica. Politics and Governance, 10(2), 144–153. https://doi.org/10.17645/pag.v10i2.5048
Roger, B. (2022, December 18). Exclusif – Burkina Faso : le voyage secret du Premier ministreàMoscou. JeuneAfrique.com. https://www.jeuneafrique.com/1399624/politique/exclusif-burkina-faso-le…
Roger, B. (2023, November 17). Ibrahim Traoré envoie ses officiers mécontents en stage enRussie. JeuneAfrique.com. https://www.jeuneafrique.com/1505397/politique/ibrahim-traore-envoie-se…
Roger, B., & Yahmed, M. (2020, November 20). Exclusif – Emmanuel Macron : « Entre laFrance et l’Afrique, ce doit être une histoired’amour ». jeuneafrique.com. https://www.jeuneafrique.com/1076943/politique/exclusif-emmanuel-macron…
Rondeaux, C. (2019). Decoding the Wagner Group: Analyzing the Role of Private MilitarySecurity Contractors in Russian Proxy Warfare.In ohchr.org. https://www.ohchr.org/sites/default/files/Documents/issues/Mercenaries/…
Rothman, M., Peperkamp, L., & Rietjens, S. (2024). Reflections on the Russia-Ukraine war.Leiden University Press.Sahel counter-terrorism takes a heavy toll on civilians | ISS Africa.(n.d.). https://issafrica.org/iss-today/sahel-counter-terrorism-takes-a-heavy-t…“Salted Peanuts” Memo from Secretary Kissinger to President Nixon | DocsTeach. (n.d.).Docsteach. https://www.docsteach.org/documents/document/salted-peanuts-memo-kissin…
Sandnes, M. (2022). The relationship between the G5 Sahel Joint Force and external actors: adiscursive interpretation. Canadian Journal of African Studies, 57(1), 71–90. https://doi.org/10.1080/00083968.2022.2058572
Schwikowski, M. (2023, January 26). France agrees to pull troops from Burkina
Faso. dw.com. https://www.dw.com/en/france-agrees-to-pull-troops-from-burkina-faso/a-…Shugalei. (2023, July 31).Telegram. https://t.me/max_shugaley/785,%20https:/t.me/max_shugaley/790
Shurkin, M. (2014, October 17). France’s War in Mali: Lessons for an expeditionary army.RAND. https://www.rand.org/pubs/research_reports/RR770.html
Shurkin, M. (2020). France’s War in the Sahel and the evolution of Counter-Insurgencydoctrine. Texas National Security Review. https://tnsr.org/2020/11/frances-war-in-the-sahel-and-the-evolution-of-…
Skoneczny, Ł., & Cacko, B. (2021). Sharp power – introduction to the issue. PrzeglądBezpieczeństwa Wewnętrznego, 13(25), 325–340. https://doi.org/10.4467/20801335pbw.21.032.14309
Stott. (n.d.). Who is Viktor Bout? ISS Africa. https://issafrica.org/iss-today/who-is-viktor-bout
Sukhankin, S. (2018, November 12). Russia’s hired guns in Africa.ECFR. https://ecfr.eu/article/commentary_russias_hired_guns_in_africa/64
Tanguy, J.-M. (2023, January 25). Sabre, des forces spéciales françaises depuis 14 ans auSahel. Voice of America. https://www.voaafrique.com/a/sabre-des-forces-sp%C3%A9ciales-fran%C3%A7…
Tardy, T. (2020). France’s military operations in Africa: Between institutional pragmatism andagnosticism. Journal of Strategic Studies/˜ the œ Journal of Strategic Studies, 43(4),534–559. https://doi.org/10.1080/01402390.2020.1734571
The Economist. (2023, November 23). Will Chad be the next Western ally in Africa to fall? TheEconomist. https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2023/11/23/will-chad-b…
Togola, A., & Okur, M. A. (2023). Disguise of France Unilateral Policy through EuropeanMultilateralism in Mali from Operation Serval to Withdrawal of BarkhaneOperation. Tesam Akademi, 10(2), 369–390. https://doi.org/10.30626/tesamakademi.1333582
TRM. (2022). Who is Task Force Rusich – the ‘neo-Nazi paramilitary group’ sanctioned byOFAC yesterday? | TRM Insights. tmrlabs.com. https://www.trmlabs.com/post/who-is-task-force-rusich-the-neo-nazi-para… peacekeeping mission in Mali completes its withdrawal. (2023, December31). Reuters. https://www.reuters.com/world/africa/un-peacekeeping-mission-mali-
completes-its-withdrawal-2023-12-31/U.S. Department of the Treasury. (2022, September 15). Treasury targets additionalfacilitators of Russia’s aggression in Ukraine. U.S. Department of The
Treasury. https://home.treasury.gov/news/press-releases/jy0954US Department of the treasury. (2023, January 26). Treasury Sanctions Russian Proxy WagnerGroup as a Transnational Criminal Organization [Press release].weg.archive.org. https://web.archive.org/web/20230129085514/https:/home.treasury.gov/new…
Vallin, V. (2015). France as the Gendarme of Africa, 1960–2014. Political ScienceQuarterly, 130(1), 79–101. https://doi.org/10.1002/polq.1228965
Van Der Velde, R. (2022). Book review: France’s Wars in Chad: Military Intervention andDecolonization in Africa by Nathaniel K. Powell. War in History, 29(2), 521–522. https://doi.org/10.1177/09683445221088574j
VOA. (2024, March 17). Niger revokes military accord with US, junta spokespersonsays. Voice of America. https://www.voanews.com/a/niger-says-announces-end-to-military-cooperat…
Walker, C. (2018). What is “Sharp Power”? Journal of Democracy, 29(3), 9–23. https://doi.org/10.1353/jod.2018.0041
Wall Street Journal. (2023, November 2). How Russia Is Restructuring Wagner Group’s AfricaOperations. wsj.com. https://www.wsj.com/video/series/in-depth-features/how-russia-is-restru…
Wasserfall, A. (n.d.). The Deteriorating Security Situation in West Africa. Konrad AdenauerStiftung. Retrieved May 8, 2024, from https://www.kas.de/en/web/europaeische-und-internationale-zusammenarbei…
Wilén, N. (2022, February 18). When things fall apart – France’s withdrawal from Mali.Egmont Institute. https://www.egmontinstitute.be/when-things-fall-apart-frances-withdrawa…
Wing, S. D. (2016). French intervention in Mali: strategic alliances, long-term regionalpresence? Small Wars & Insurgencies, 27(1), 59–80. https://doi.org/10.1080/09592318.2016.1123433
Wippman, D. (2017). Military intervention, regional organizations, and Host-State consent.
In Routledge eBooks (pp. 111–141). https://doi.org/10.4324/9781315251967-5
