Orgaandonoren gezocht om levens en zorgbudgetten te redden.
Wat is het probleem?
Sinds de eerste menselijke orgaantransplantatie in de jaren 50 van de vorige eeuw, koesteren vele patiënten, voor dit onderzoek specifiek met nierziekten, de hoop om een donornier toegewezen te krijgen. Helaas overstijgt de vraag het beschikbare aanbod en zijn wachtlijsten ellenlang, patiënten die uiteindelijk een transplantatie krijgen wachten in Europa gemiddeld meer dan 50 maanden op een orgaan. De procedure is als het ware slachtoffer geworden van haar eigen succes.
Door deze wachtlijsten gaan heel wat levensjaren verloren, want een patiënt (een 45 jarige man in dit voorbeeld) overleeft gemiddeld genomen 15 jaar langer met een nieuwe nier dan op dialyse, dat vaak het enige alternatief is in de tussentijd. Deze verloren jaren worden in de gezondheidseconomie vaak gekwantificeerd in termen van geld, "waarde" die verloren is gegaan wanneer deze patiënten voortijdig overlijden. Uit dit onderzoek blijkt dat jaarlijks, in Noord-West Europa, op deze manier meer dan 1 miljard euro verloren gaat. Deze kost is significant voor de samenleving, want elk van deze voortijdige overlijdens brengt een menselijk drama met zich mee.
Kost is niet enkel theoretisch
Niet enkel deze "humanitaire" kost werd behandeld in dit onderzoek, ook de kost voor het zorgsysteem werd verder uitgediept. De academische literatuur is het erover eens dat een donornier een significant goedkopere behandeling is dan jarenlange dialyse, om nog te zwijgen over de verbeterde levenskwaliteit voor de patiënt. Ook hier zijn enorme kostenbesparingen te realiseren.
Nu het duidelijk is dat deze wachtlijsten een enorme maatschappelijke kost met zich meedragen is de vraag hoe deze wachtlijst zo kort mogelijk te maken. Het korte antwoord is: meer donororganen. Dit is echter makkelijker gezegd dan gedaan, want een orgaan afstaan, van jezelf of een overleden familielid is vaak een moeilijke keuze.
Wat zijn mogelijke oplossingen?
In de academische literatuur is er dan ook geen consensus over de beste oplossing. Sommigen pleiten voor een financiële vergoeding voor donoren of families, zoals in Iran het geval is, maar deze oplossing is controversieel gegeven gigantische ethische problemen met deze praktijk. Een andere maatregel is juridisch, via een "opt-out" systeem. Kortgezegd draait dit het donatiesysteem om: in plaats van aan te geven dat je na je overlijden eventueel orgaandonor wilt zijn, ben je automatisch donor tenzij je tijdens je leven zegt dat je dat niet wilt.
Dit systeem is reeds wijdverspreid in Europese context en dit onderzoek poogde om deze maatregel te evalueren, ook werden enkele mogelijke voorspellers van de lengte van deze wachtlijsten geïdentificeerd in de literatuur om te evalueren met behulp van Europese data. Deze andere variabelen omvatten nationaal inkomen, scholingsgraad, aantal ziekenhuisbedden, etc.
Resultaten, ambigu?
Het statistisch model geeft weinig duidelijkheid met betrekking tot voorspellers van de lengte van de wachtlijsten, enkel de sterftegraad door cardiovasculaire aandoeningen gaf een statistisch significante relatie weer met betrekking tot kortere wachtlijsten. Ook zijn er sterke indicaties dat een hogere scholingsgraad in een land leidt tot kortere wachtlijsten voor niertransplantaties. Over het "opt-out" mechanisme dat in vele van de onderzochte landen geïmplementeerd is kan geen uitspraak gedaan worden. Verder onderzoek moet blijken of deze ambiguïteit te maken heeft met de beperkte dataset van dit onderzoek, of dat de strekking in de academische literatuur die stelt dat dit type wetgeving een verdringend effect heeft op levende orgaandonoren, en zo een averechts effect creëert, een punt heeft.
Belangrijke opmerkingen
Belangrijk is om aan te stippen dat dit onderzoek volledig met publieke data uitgevoerd werd. En dat veel historische data met betrekking tot wachtlijsten ontbreekt. Een grotere openbaarheid een transparantie van de bevoegde instanties kan de kwaliteit van mogelijk vervolgonderzoek verbeteren en zodoende op een wetenschappelijke manier dit probleem helpen benaderen.
Het belang van extra onderzoek
Gezien er eerder werd aangehaald welke verstrekkende gevolgen deze ellenlange wachtlijsten hebben op zowel patiënten als zorgbudgetten is het van levensbelang om dit probleem zo veel als mogelijk te verhelpen. Verder onderzoek is noodzakelijk om tot wetenschappelijke consensus te komen en een eenduidig beleidsadvies te formuleren. Dit zal levens redden en het zorgsysteem performanter maken, en wie kan dit niet willen?
Bibliografie
Abadie, A. (2006). The impact of presumed consent legislation on cadaveric organ donation: A cross-country study. Journal of Health Economics, 25(4), 599–620. https://doi.org/10.1016/j.jhealeco.2006.01.003 Abouna, G. M. (2008). Organ Shortage Crisis: Problems and Possible Solutions. Transplantation Proceedings, 40(1), 34–38. https://doi.org/10.1016/j.transproceed.2007.11.067 Akaike, H. (1998). Information Theory and an Extension of the Maximum Likelihood Principle. In Springer series in statistics (pp. 199–213). https://doi.org/10.1007/978-1-4612-1694-0_15 Arshad, A., Anderson, B., & Sharif, A. (2019). Comparison of organ donation and transplantation rates between opt-out and opt-in systems. Kidney International, 95(6), 1453–1460. https://doi.org/10.1016/j.kint.2019.01.036 Beard, T. R., Kaserman, D. L., & Osterkamp, R. (2013). The global organ shortage: economic causes, human consequences, policy responses. http://ci.nii.ac.jp/ncid/BB1213022X Beard, T. R., & Leitzel, J. (2014). Designing a Compensated-Kidney Donation System. Law And Contemporary Problems, 77(3), 253–287. https://scholarship.law.duke.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=4700&conte… Beard, T. R., & Osterkamp, R. (2013). The organ crisis: a disaster of our own making. The European Journal of Health Economics, 15(1), 1–5. https://doi.org/10.1007/s10198-013-0530-z Becker, G. S., & Elías, J. (2007). Introducing Incentives in the Market for Live and Cadaveric Organ Donations. Journal of Economic Perspectives, 21(3), 3–24. https://doi.org/10.1257/jep.21.3.3 Becker, G. S., Elías, J., & Ye, K. J. (2022). The shortage of kidneys for transplant: Altruism, exchanges, opt in vs. opt out, and the market for kidneys. Journal of Economic Behavior and Organization, 202, 211–226. https://doi.org/10.1016/j.jebo.2022.08.009 Chamberlain, G., Baboolal, K., Bennett, H., Pockett, R., McEwan, P., Sabater, J., & Sennfält, K. 34 (2014). The Economic Burden of Posttransplant Events in Renal Transplant Recipients in Europe. Transplantation, 97(8), 854–861. https://doi.org/10.1097/01.tp.0000438205.04348.69 Da Silva, E. N., Campêlo, A. K., & Neto, G. B. (2007). THE IMPACT OF PRESUMED CONSENT LAW ON ORGAN DONATION: AN EMPIRICAL ANALYSIS FROM QUANTILE REGRESSION FOR LONGITUDINAL DATA. RePEc: Research Papers in Economics. https://EconPapers.repec.org/RePEc:anp:en2007:047 Delmonico, F. L., Martin, D., Domínguez‐Gil, B., Muller, E., Jha, V., Levin, A., Danovitch, G. M., & Capron, A. M. (2015). Living and Deceased Organ Donation Should Be Financially Neutral Acts. American Journal of Transplantation, 15(5), 1187–1191. https://doi.org/10.1111/ajt.13232 Dickert‐Conlin, S., Elder, T. E., & Teltser, K. (2019). Allocating Scarce Organs: How a change in supply affects transplant waiting lists and transplant recipients. American Economic Journal: Applied Economics, 11(4), 210–239. https://doi.org/10.1257/app.20170476 Epstein, M., Martin, D., & Danovitch, G. M. (2011). Caution: deceased donor organ commercialism! Transplant International, 24(9), 958–964. https://doi.org/10.1111/j.1432-2277.2011.01294.x Eurostat Database. (n.d.). Eurostat. Retrieved March 1, 2024, from https://ec.europa.eu/eurostat/web/main/data/database Eurotransplant. (2023). Eurotransplant Annual Report 2022. In Eurotransplant. Retrieved April 5, 2024, from https://www.eurotransplant.org/wp-content/uploads/2023/09/Annual-Report… 2022.pdf Eurotransplant - Statistics. (2024). Retrieved February 2, 2024, from https://statistics.eurotransplant.org/index.php?search_type=waiting+lis… rch_region=All+ET&search_period=by+year&search_characteristic=&search_text= 35 Gaston, R. S., Danovitch, G. M., Epstein, R. A., Kahn, J., Matas, A. J., & Schnitzler, M. A. (2006). Limiting Financial Disincentives in Live Organ Donation: A Rational Solution to the Kidney Shortage. American Journal of Transplantation, 6(11), 2548–2555. https://doi.org/10.1111/j.1600-6143.2006.01492.x Gimbel, R. W., Strosberg, M. A., Lehrman, S., Gefenas, E., & Taft, F. (2003). Presumed Consent and other Predictors of Cadaveric Organ Donation in Europe. Progress in Transplantation, 13(1), 17–23. https://doi.org/10.1177/152692480301300104 Global Observatory on Donation and Transplantation. (2023). Data. https://www.transplant observatory.org. Retrieved December 7, 2023, from https://www.transplant observatory.org/data-charts-and-tables/ Goldberg, D. S., & Lynch, R. (2019). Improvements in organ donation: Riding the coattails of a national tragedy. Clinical Transplantation/Clinical Transplantation., 34(1). https://doi.org/10.1111/ctr.13755 Healy, K. (2014). Do Presumed-Consent laws raise organ procurement rates? Depaul Law Review, 55(3), 1017. http://kieranhealy.org/files/misc/consentlaw.pdf Held, P. J., McCormick, F., Ojo, A., & Roberts, J. P. (2016). A Cost-Benefit Analysis of government compensation of kidney donors. American Journal of Transplantation, 16(3), 877–885. https://doi.org/10.1111/ajt.13490 Jarl, J., Desatnik, P., Hansson, U., Prütz, K. G., & Gerdtham, U. G. (2017). Do kidney transplantations save money? A study using a before–after design and multiple register-based data from Sweden. Ndt Plus, 11(2), 283–288. https://doi.org/10.1093/ckj/sfx088 Lennerling, A., Lovén, C., Dor, F. J., Ambagtsheer, F., Duerinckx, N., Frunză, M., Pascalev, A., Zuidema, W. C., Weimar, W., & Dobbels, F. (2012). Living organ donation practices in Europe - results from an online survey. Transplant International, 26(2), 145–153. https://doi.org/10.1111/tri.12012 Lewis, A., Koukoura, A., Tsianos, G., Gargavanis, A., Nielsen, A. A., & Vassiliadis, E. (2021). 36 Organ donation in the US and Europe: The supply vs demand imbalance. Transplantation Reviews, 35(2), 100585. https://doi.org/10.1016/j.trre.2020.100585 Matas, A. J. (2004). The case for living kidney sales: Rationale, objections and concerns. American Journal of Transplantation, 4(12), 2007–2017. https://doi.org/10.1111/j.1600 6143.2004.00664.x Matesanz, R. (2003). Factors influencing the adaptation of the Spanish Model of organ donation. Transplant International, 16(10), 736–741. https://doi.org/10.1111/j.1432 2277.2003.tb00233.x McCormick, F., Held, P. J., & Chertow, G. M. (2018). The terrible toll of the kidney shortage. Journal of the American Society of Nephrology, 29(12), 2775–2776. https://doi.org/10.1681/asn.2018101030 Mohnen, S. M., Van Oosten, M. J. M., Los, J., Leegte, M., Jager, K. J., Hemmelder, M. H., Logtenberg, S. J. J., Stel, V. S., Roijen, L. H., & De Wit, G. A. (2019). Healthcare costs of patients on different renal replacement modalities – Analysis of Dutch health insurance claims data. PLOS ONE, 14(8), e0220800. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0220800 Neto, G. B., Da Silva, E. N., & Campêlo, A. K. (2012). The Impact of Presumed Consent Law on Organ Donation: An Empirical Analysis from Quantile Regression for Longitudinal Data. Working Paper of Public Health, 1(1). https://doi.org/10.4081/wpph.2012.6769 Organ donation and transplantation: Facts, figures and European Union action | Think Tank | European Parliament. (2020, April 4). Retrieved February 26, 2024, from https://www.europarl.europa.eu/thinktank/en/document/EPRS_BRI(2020)6493… Pomfret, E. A., Sung, R. S., Allan, J., Kinkhabwala, M., Melancon, J. K., & Roberts, J. P. (2008). Solving the Organ Shortage Crisis: The 7th Annual American Society of Transplant 37 Surgeons’ State-of-the-Art Winter Symposium. American Journal of Transplantation, 8(4), 745–752. https://doi.org/10.1111/j.1600-6143.2007.02146.x Raudenbush, S. W., Cooper, H., & Hedges, L. V. (1993). Random Effects models. In The Handbook of Research Synthesis. Russell Sage Foundation. Rithalia, A., McDaid, C., Suekarran, S., Myers, L., & Sowden, A. (2009). Impact of presumed consent for organ donation on donation rates: a systematic review. The BMJ, 338(jan14 2), a3162. https://doi.org/10.1136/bmj.a3162 Rodríguez‐Arias, D., Wright, L., & Paredes, D. (2010). Success factors and ethical challenges of the Spanish Model of organ donation. The Lancet, 376(9746), 1109–1112. https://doi.org/10.1016/s0140-6736(10)61342-6 Rosselli, D., Rueda, J. D., & Díaz, C. E. (2015). Cost-effectiveness of kidney transplantation compared with chronic dialysis in end-stage renal disease. Saudi Journal of Kidney Diseases and Transplantation, 26(4), 733. https://doi.org/10.4103/1319-2442.160175 Rothman, S. M., & Rothman, D. J. (2006). The Hidden Cost of Organ Sale. American Journal of Transplantation, 6(7), 1524–1528. https://doi.org/10.1111/j.1600-6143.2006.01325.x Scandiatransplant. (2024). scandiatransplant.org. Retrieved March 1, 2024, from http://www.scandiatransplant.org/data Shepherd, L., O’Carroll, R. E., & Ferguson, E. (2014). An international comparison of deceased and living organ donation/transplant rates in opt-in and opt-out systems: a panel study. BMC Medicine, 12(1). https://doi.org/10.1186/s12916-014-0131-4 Stoica, P., & Selén, Y. (2004). Model-order selection. IEEE Signal Processing Magazine, 21(4), 36 47. https://doi.org/10.1109/msp.2004.1311138 Tushla, M. L., Rodrigue, J. R., Rudow, D. L., & Hays, M. R. (2016). Reducing financial barriers to live donation. the Journal of Nephrology Social Work, 40(1), 21–27. https://doi.org/10.61658/jnsw.v40i1.56 Zhang, Y., Gerdtham, U. G., Rydell, H., Lundgren, T., & Jarl, J. (2023). Healthcare costs after 38 kidney transplantation compared to dialysis based on propensity score methods and real world longitudinal register data from Sweden. Scientific Reports, 13(1). https://doi.org/10.1038/s41598-023-37814-6
