Een onderwijssysteem om van te smullen!

Stel je voor, je bent een 8-jarige die door de sneeuw wandelt naar school in putje winter. Je mag al alleen naar school doordat het heel veilig is en je mooi leerde om zelfstandig te zijn. Om negen uur start school en iedere 45 minuten geniet je van 10 minuten pauze. Na een leerzame dag in een kleine en inclusieve klas mag je buiten school de wereld verder ontdekken vanaf 14:00 uur. Zou je geen gelukkige 8-jarige zijn?

Alhoewel we het hoogstaande Finse onderwijssysteem niet zomaar volledig kunnen overnemen en deze dag iets is om van te dromen, zijn er veel succesvolle onderwijspraktijken in Finland waar leerkrachten lager onderwijs inspiratie uit kunnen halen.

Wat zeggen de cijfers? 

Sinds de jaren 2000, na grootschalige onderwijshervormingen in de jaren zeventig en tachtig, zetelt Finland bij de best presterende landen op vlak van onderwijs. Dit blijkt uit de resultaten van een internationaal vergelijkend onderzoek genaamd de PISA-ranglijst. De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling test driejaarlijks 15-jarigen hun kennis en vaardigheden in wiskunde, lezen en wetenschappen. Heel wat landen doen hieraan mee en krijgen een plaats in deze ranglijst. 

In de PISA-resultaten van 2022 zien we bij zowel België als Finland een daling. Een kanttekening hierbij is dat er de voorbije tien jaar gemiddeld gezien een negatieve trend is in de deelnemende landen. Daarnaast is het ook zo dat Finse leerlingen nog altijd ruim boven het gemiddelde scoren. Als we inzoomen op België en Finland zien we dat op vlak van rekenen de Vlaamse leerlingen hoger scoorden, maar op vlak van lezen en wetenschappen scoorden de Finse leerlingen beter. We zien dat Finland sinds hun hoogtepunt langzaamaan daalt omdat ze weinig verder hervormden na het vormen van een succesvol onderwijssysteem. Desondanks de negatieve trend geloof ik dat we veel kunnen leren van de Finnen op vlak van onderwijs.

Waar beginnen met te leren van de Finnen?

Leerkrachten willen hun onderwijskwaliteit altijd verbeteren, maar eerlijk gezegd weten ze niet altijd waar te beginnen. Er is zoveel te vinden, dat je al snel verloren raakt in een hoop informatie. Mijn enquête gaf aan dat, alhoewel het Finse onderwijs zo befaamd is, weinig leerkrachten lager onderwijs er echt naar opkijken. De reden hiervoor is dat ze er weinig over weten. Degenen die er dicht mee in aanraking kwamen kijken er in grotere mate naar op, maar weten niet goed wat te vertalen naar ons onderwijs.

Resultaten enquête: "In welke mate ben je bekend met het Finse onderwijssysteem?"

Om een idee te hebben waar de leerkansen zich bevinden is het belangrijk te weten waar de overeenkomsten en verschillen tussen het Finse en Vlaamse onderwijssysteem juist liggen. Van daaruit kan gekeken worden wat wij nu juist anders doen en welke succesvolle praktijken wij kunnen implementeren in ons onderwijs. Tijdens mijn buitenlandse stage in een Finse privéschool kon ik dit van dichtbij zien, bevragen en onderzoeken.

Resultaten enquête: "In welke mate kijk jij op naar het Finse onderwijssysteem?"

Mindere werkdruk en hopen autonomie!

Waar Vlaamse leerkrachten met heel wat verwachtingen kampen en een hogere werkdruk voelen, ervaren Finse leerkrachten een mindere werkdruk. Daarnaast is de prestatiedruk voor de Finse leerlingen ook lager. De kortere schooldagen met meer pauzes betekent meer tijd om zich voor te bereiden of samen te zitten met collega’s. De kinderen kunnen voldoende uitwaaien tussen lessen in. Daarnaast is de werkdruk lager door een mindere focus op het evalueren van de leerlingen. 

Generally there is no grades from grade one to six, but a descriptive kind of assessment. You tell what are the child’s strenghts, what is the child struggeling with, what needs more work and so on. 
            

Finse leerlingen krijgen veel autonomie. De leerkracht is de facilitator. Autonomie, daar plukt iedereen de vruchten van! Door het krijgen van autonomie in het leerproces zijn leerlingen veel gemotiveerder en meer betrokken. 

“That's very important, to give some selections by planning thoroughly and also depending on the cognitive level of students and also of course, other kinds of emotional skills or social skills.” 

Niet alleen de leerlingen, maar ook de Finse leerkrachten genieten van een grotere vrijheid om hun lessen in te vullen. De lesinhoud hoort wel aan te sluiten bij de nationale leerlijnen. Er wordt heel veel naar buiten gegaan, uitsluitend wanneer het min 15 graden Celsius is. De leerkrachten proberen zo veel mogelijk zintuigen aan te spreken en zetten het kind centraal.

“… in Finnish education system the goal is to teach students how to gain those skills, competence, not focusing on the knowledge. So the evaluation also should support to evaluate their competence, not only the knowledge they get.” 

Geen Fins geheim, maar bijleren gegarandeerd!

Eén bijzonder Fins geheim heb ik niet ontdekt. Een verzameling aan benoemingswaardige aspecten en praktijken die samen een recept tot succes vormen wel. Door een grondig literatuur- en bronnenonderzoek, een heleboel interviews met Finse leerkrachten, stage te lopen in een Finse privéschool en een Finse publieke school te bezoeken had ik een schat aan informatie. Dit goot ik in een videoreeks.

Mijn videoreeks ‘Leren van de Finnen’ bestaat uit een introductievideo, een video die de vergelijking tussen het Finse en Vlaamse onderwijs belicht en ten slotte bespreek ik de beste onderwijspraktijken. Je krijgt een mooie samenvatting en inkijk in het Finse onderwijs. Ik raad elke enthousiaste en nieuwsgierige leerkracht aan om een kijkje te nemen naar de videoreeks. Je vindt de video’s terug via volgende QR-codes, maar ook op Klascement.