De kracht van diversiteit: leraren met autismespectrumstoornis

“We willen geen onderwijs waarin leerlingen telkens les krijgen van dezelfde soort mensen. Leerlingen hebben nood aan een divers leerkrachtenteam, verschillende soorten mensen om zich mee te spiegelen of om naar op te kijken.” 

Arthur Bettens, die zelf net een leerkracht secundair onderwijs is geworden, heeft ASS. Met dit artikel wil hij de mogelijke obstakels, maar ook de meerwaarde van leerkrachten met ASS belichten en mensen met ASS empoweren om voor dit carrièrepad te kiezen. Autismespectrumstoornis (ASS) wordt beschreven als een stoornis in de informatieverwerking in de hersenen, waarbij bepaalde hersengebieden trager ontwikkelen en andere sneller. De sociale interactie ontwikkelt bijvoorbeeld later, waardoor mensen met ASS soms moeite kunnen hebben met het herkennen van lichaamstaal, intonatie, dubbelzinnigheid en het begrijpen van context. Ze gaan vaak hyperfocussen op bepaalde interesses, waardoor ze soms moeite om het geheel te zien, maar daardoor zijn wel sterk in analytisch denken. 

De kracht van ASS 

15-20% van de wereldbevolking is gediagnosticeerd met een neurodivergente stoornis. Dit zijn mensen waarbij hun brein anders werkt, waaronder mensen met ASS. In werkelijkheid ligt dit percentage nog hoger. Teams met neurodiveregente werknemers hebben een hoger productiviteitsgehalte en kunnen zeer goed samenwerken door elkaar aan te vullen. Vele sterktes van personen met ASS kunnen daarom ook worden ingezet in het onderwijs. Personen met ASS proberen voortdurend hunzelf en de wereld rondom te vatten, waardoor ze niet snel opgeven en vaak bezig zijn met zelfanalyse. Veel tieners hebben ook vaak nood aan structuur, leraren met ASS kunnen hun daarbij helpen door zelf een goed voorbeeld te zijn. Iemand met ASS zal zich houden aan beloftes en zal nadenken over welke vragen er gesteld kunnen worden. Omdat ze zelf gevoelig zijn voor gebrek aan context zullen ze hun uiterste best doen om de leerlingen duidelijke instructies geven. Hun brein denkt ook zeer voorzichtig over iedere mogelijk risico en bedenkt op voorhand (preventieve) oplossingen. De hyperfocus van iemand met ASS kan helpen bij het werken als motivator. Niets overtreft de gedrevenheid en passie van een leerkracht met ASS die mag lesgeven over zijn of haar interessegebied. 

Mogelijke uitdagingen 

Binnen het onderwijs is flexibiliteit de norm: lessen die wegvallen of verzet worden, inspringen voor collega’s en andere plotse veranderingen. Bij het afwijken van de specifieke planning, lopen leerkrachten met ASS een risico op kortsluiting of overprikkeling. Sommige leraren met ASS lijden aan tijdblindheid waardoor ze soms te laat komen of te veel lesmateriaal inplannen voor een les. Uiteindelijk kan dat allemaal vermeden worden door goede planning en hulpmiddelen zoals aanvangsbegeleiding. De begeleiding moet de leerkracht helpen de belangrijke taken te begrijpen en zich goed te ontwikkelen in de werkomgeving. Dit is zeker in het voordeel van mensen met ASS, want ze groeien sneller op een nieuwe werkplek als ze een vertrouwenspersoon hebben aan wie ze vragen kunnen stellen. Deze persoon kan ook helpen met de onuitgesproken (sociale) regels van de werkplek. Personen met ASS zijn zeer gevoelig voor zowel te hoge als te lage werkdruk. Ze moeten proberen zelf strikt hun grenzen te bewaren en zelf af te wegen hoeveel spanning men aankan.

 Solliciteren met ASS 

De wet op de medische keuringen verbiedt het uitsluiten van potentiële werknemers wegens gezondheidsproblemen. Potentiële werknemers kunnen personen met ASS nog steeds weigeren. Ze kunnen de weigering verantwoorden door andere redenen die niets met autismespectrumstoornis te maken hebben. De werkzoekende hoeft de diagnose niet te benoemen, maar moet wel de nodige omstandigheden en aanpassingen om goed te functioneren benoemen, want een werkgever heeft namelijk het recht om de werknemer te ontslaan of de loonbetaling te stoppen, wanneer die ontdekt dat ASS de werknemer ongeschikt maakt. Veel werkzoekenden met ASS delen het niet mee omdat ze aan de slag willen op basis van hun competenties en niet willen afgekeurd worden op basis van een diagnose. Daarom is het is belangrijk om voor jezelf te beslissen of je de diagnose wil meedelen of niet. Het kan in je voordeel zijn om je diagnose te delen indien je meteen een beeld wil vormen over je werkgever die misschien een stereotiep beeld heeft van mensen met ASS die hij/zijn niet wil doorbreken. Het helpt dus ‘ongezonde’ werkgevers te vermijden. 

Conclusie 

Met de juiste ondersteuning kunnen mensen met ASS hun sterke punten benutten en waardevolle bijdragen leveren. Het is belangrijk om te streven naar begrip, acceptatie en inclusie, zodat iedereen de kans krijgt om zijn of haar eigen potentieel te realiseren, ongeacht de neurodiversiteit.