Nieuwe Autoriteit, Geweldloos Verzet en verbindende communicatie op school: Een antwoord op ongewenst gedrag

"In een druk klaslokaal ergens op een basisschool staat leerkracht Anna plotseling oog in oog met een uitdagende situatie. Tim, een doorgaans rustige leerling, begint plotseling luid te schreeuwen en gooit zijn schrift op de grond. De andere leerlingen kijken verschrikt toe, terwijl Anna zich afvraagt hoe ze deze woede-uitbarsting kan kalmeren zonder verdere escalatie."

Probleemstelling: omgaan met ongewenst gedrag 

Herken je dat gevoel wanneer je voor de klas staat en een leerling plotseling verbaal agressief wordt tegen een klasgenoot of zelfs tegen jou? Of misschien heb je zelf situaties meegemaakt waarin fysieke agressie een rol speelde? Het is een situatie waar veel leerkrachten zich machteloos bij voelen. Ze worstelen om grip te krijgen op de situatie en vragen zich af hoe ze effectief kunnen ingrijpen zonder de relatie met de leerling te schaden. 

Dit soort uitdagingen zijn helaas niet onbekend, ook niet binnen de Sint-Amandusschool in Meulebeke. Uit mijn onderzoek blijkt dat verbale en fysieke agressie regelmatig voorkomen, zowel tussen leerlingen onderling als gericht op het schoolpersoneel. De impact ervan is voelbaar; leerkrachten voelen zich soms machteloos en hebben behoefte aan ondersteuning en effectieve methoden om steviger in hun gezagspositie te staan.

Traditionele methoden vs. Nieuwe Autoriteit, Geweldloos Verzet en verbindende communicatie

Traditionele methoden zoals straffen en belonen worden vaak gebruikt om ongewenst gedrag aan te pakken, maar blijken op lange termijn ineffectief en kunnen zelfs schadelijk zijn voor de relatie tussen leerkracht en leerling. Dit kan leiden tot gevoelens van machteloosheid en frustratie bij leerkrachten, en heeft negatieve gevolgen voor het welzijn en de motivatie om les te geven.

Benaderingen zoals Nieuwe Autoriteit, Geweldloos Verzet en geweldloze en verbindende communicatie bieden waardevolle perspectieven om ongewenst gedrag aan te pakken en een veilige leeromgeving te bevorderen. Door deze methoden te integreren, kunnen leerkrachten niet alleen het ongewenst gedrag aanpakken, maar ook de relatie tussen leerlingen en leerkrachten versterken, wat essentieel is voor een positieve schoolcultuur.

Onderzoeksmethode

Dit onderzoek richt zich op hoe leerkrachten dit ongewenst gedrag kunnen aanpakken, met een bijzondere focus op de benaderingen van Nieuwe Autoriteit, Geweldloos Verzet en verbindende communicatie. De centrale vraag van mijn onderzoek luidt: "Hoe kunnen leerkrachten omgaan met ongewenst gedrag in de klas aan de hand van de begrippen Nieuwe Autoriteit, Geweldloos Verzet en verbindende communicatie?"

Om deze vraag te beantwoorden, heb ik zowel kwantitatieve enquêtes als kwalitatieve interviews uitgevoerd. Ik begon met semigestructureerde interviews met leerkrachten van de Sint-Amandusschool in Meulebeke. Deze gesprekken gaven me diepgaand inzicht in hun ervaringen met ongewenst gedrag en hun kennis van de genoemde benaderingen. Daarnaast heb ik kwalitatieve interviews gehouden op twee andere scholen die deze principes in de praktijk toepassen, om te begrijpen hoe zij deze benaderingen implementeren.

Naast de interviews heb ik een kwantitatieve enquête verspreid onder leerkrachten in het lager onderwijs. Het doel hiervan was om te achterhalen hoe vaak verschillende vormen van ongewenst gedrag voorkomen in de klas en in welke mate leerkrachten bekend zijn met en bereid zijn om de principes van Nieuwe Autoriteit en Geweldloos Verzet toe te passen.

Resultaten

De resultaten van mijn onderzoek laten zien dat verbale agressie de meest voorkomende vorm van ongewenst gedrag in klaslokalen is, gevolgd door fysieke agressie en pesten. Hoewel veel leerkrachten bekend zijn met de principes van Nieuwe Autoriteit en Geweldloos Verzet, blijkt dat deze nog niet voldoende worden toegepast in de dagelijkse praktijk. Geweldloze en verbindende communicatie, die essentieel zijn voor een respectvolle omgang, zijn nog niet volledig geïntegreerd in het lesgeven. Sommige leerkrachten passen de genoemde principes al toe, terwijl anderen er minder vertrouwd mee zijn.

Scholen die al werken met Nieuwe Autoriteit en Geweldloos Verzet tonen aan dat deze benaderingen flexibel zijn en aangepast kunnen worden aan de specifieke behoeften van hun school. Ze benadrukken het belang van ouderbetrokkenheid bij het oplossen van problemen en het creëren van een positieve schoolomgeving. Opvallende tools en good practices, zoals de 'bookmark', 'aankondigingsbrief' en 'sit-in', blijken effectief in het aanpakken van ongewenst gedrag en het bevorderen van respectvolle interacties in de klas.

Conclusie

Mijn onderzoek bevestigt dat Nieuwe Autoriteit, Geweldloos Verzet en verbindende communicatie veelbelovende benaderingen zijn voor het omgaan met ongewenst gedrag in de klas. Leerkrachten ervaren dagelijks uitdagingen met verschillende vormen van ongewenst gedrag, wat de behoefte aan effectieve strategieën benadrukt. Het implementeren van deze principes vereist echter verdere training en ondersteuning, vooral om ze in de praktijk te brengen en een positieve schoolcultuur te bevorderen.

Eindproducten: brochure en draaiboek

Als eindproducten van dit onderzoeksrapport heb ik een brochure en een draaiboek ontwikkeld. De brochure biedt leerkrachten theoretische inzichten en praktische richtlijnen over ongewenst gedrag, Nieuwe Autoriteit, Geweldloos Verzet en verbindende communicatie. Het draaiboek vult de brochure aan met gedetailleerde methodieken en tools, direct toepasbaar in de klas. Deze materialen zijn toegevoegd in de bijlagen van het onderzoeksrapport, zodat leerkrachten ze gemakkelijk kunnen gebruiken in hun dagelijkse werk.

Slotwoord

En zo komen we weer terug bij de situatie van leerkracht Anna. Met de inzichten en tools uit mijn onderzoek, zou ze nu beter voorbereid zijn om Tim zijn woede-uitbarsting te kalmeren zonder verdere escalatie. Door de principes van Nieuwe Autoriteit en Geweldloos Verzet toe te passen, kan Anna niet alleen de rust herstellen maar ook de relatie met Tim versterken. Het draait allemaal om een nieuwe aanpak die niet alleen focust op het aanpakken van ongewenst gedrag, maar ook op het opbouwen van respectvolle en sterke relaties. Met de juiste training en ondersteuning kunnen leerkrachten zoals Anna het verschil maken in hun klaslokalen, waardoor ze niet langer machteloos hoeven te voelen maar juist empowered zijn om een positieve verandering te bewerkstelligen.