De huisarts: voor bloed en zweet of ook voor tranen?

Psychologen, huisartsen, het JAC, 1813, arts-specialisten, Awel, TEJO, het CLB, 1712... zo uitgebreid is het hulplandschap voor jongeren en jongvolwassenen. Logisch dat het soms moeilijk is om door de bomen het bos nog te zien. Wanneer gaan Vlaamse jongeren naar de huisarts? En wanneer contacteren ze Awel?

Jongeren hebben vragen rond fysieke gezondheid, rond seksualiteit en voelen zich soms niet goed in hun vel. Omdat het Vlaamse hulplandschap ook voor ons te uitgebreid is, bekeken wij twee pijlers: de huisarts en Awel.

De huisarts heeft een ruime kijk op de patiënt, kent diens familiale achtergrond en leert zo holistisch mogelijk naar zijn patiënten te kijken. Awel is een online hulplijn waar je gratis en anoniem terecht kan. Huisartsen en Awel lijken dus de ideale hulpbronnen om de eerste stap naar ondersteuning te zetten, maar ervaren jongeren en jongvolwassenen dit ook zo? Bij wie komen specifieke vragen uiteindelijk terecht? En hoe verlopen doorverwijzingen van Awel naar de (huis)arts? Wij gingen samen met Awel vzw op zoek naar antwoorden.  

GEZOCHT: 385 12-25 jarigen.

Wie kon ons het beste vertellen hoe jongeren/jongvolwassenen de huisarts en Awel ervaren? Zij zelf natuurlijk! Daarom stelden we een vragenlijst op, en uiteindelijk werd deze door 404 enthousiastelingen ingevuld. Daarnaast konden we ook Awel-verslagen inlezen.

HELP: 1 op 5 van onze jongeren heeft nood aan hulp?!

1 op 5 van de deelnemers van onze enquête gaf aan (op het moment van invullen) nood aan hulp te hebben. Ze kampten voornamelijk met mentale vragen of moeilijkheden. Ondanks ons grote hulplandschap was slechts 1 op 2 van deze jongeren overtuigd hiervoor hulp te zoeken. Schaamte en angst bleken de grootste boosdoeners. Anderen gaven aan liever hun hart te luchten bij vrienden/familie of geen hulp te zoeken.

Awel en de huisarts: twee tegenpolen?

De deelnemers gaven aan dat ze vooral hun huisarts zouden contacteren voor lichamelijke klachten, in mindere mate met vragen rond seksualiteit en het minste met mentale problemen. In contact met Awel was dit net omgekeerd. De jongeren/jongvolwassenen zouden vooral Awel contacteren met vragen rond mentale gezondheid. Logisch of niet?

De huisarts: voor bloed en zweet of ook voor tranen?

Dat je met een gebroken been of een verkoudheid terecht kan bij de huisarts, dat weten de meeste deelnemers. Wanneer het gaat over seksualiteit wordt dat al wat minder evident en slechts 1 op 4 zou bij mentale problemen de huisarts contacteren. Heel wat jongeren weten niet dat ze voor mentale moeilijkheden bij de huisarts terecht kunnen. Anderen gaven aan dat hun huisarts hier niet open voor lijkt te staan of dat ze zich hier niet comfortabel bij voelen. Voor seksuele gezondheid gaven velen de voorkeur aan de gynaecoloog; voor mentale gezondheid aan de psycholoog/psychiater. Kan het ook anders? 

De oude solo-arts of de hippe groepspraktijk?

Sommigen gaven aan wél beroep te doen op hun huisarts met vragen rond mentale of seksuele gezondheid. Ze vinden hun huisarts “een veilige vertrouwenspersoon”, waar ze “terechtkunnen met eender welk probleem”. Een goede arts-patiëntrelatie zorgt voor wederzijds vertrouwen waardoor de patiënten sneller met alles terecht kunnen bij hun huisarts. Dit stelt dan natuurlijk de grote groepspraktijken die alsmaar populairder worden in vraag.

Rennen, springen, vliegen, duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan!

Zo druk denken jongeren dat de huisarts het heeft! Heel wat deelnemers waren bang om hun huisarts lastig te vallen met banale klachten zoals een verkoudheid. Ze hebben het gevoel dat de huisarts het daar te druk voor heeft, ook al hadden ze misschien wel nood aan een visite. Helaas gaven enkele jongeren ook aan dat ze het gevoel hadden hun huisarts altijd te storen.

Doorverwijzen!

Aangezien Awel vooral dient voor een eenmalig luisterend oor worden sommige oproepers doorverwezen naar andere hulpbronnen. Wij keken enkele verslagen in met een doorverwijzing naar een arts. Dit betrof voor een groot deel vragen i.v.m. fysieke klachten, maar er kwam in feite een breed scala aan onderwerpen aan bod. Ook hier vroegen sommigen zich af of ze wel terecht kunnen bij de huisarts met onderwerpen zoals gezonder leven of gaf iemand aan het vreemd te vinden een huisarts te contacteren met iets dat niet op te lossen valt met medicatie.

Beroepsgeheim: wat is dat?

De Awel-vrijwilligers die doorverwezen naar de huisarts benadrukten vaak het beroepsgeheim van artsen. Zo probeerden ze de oproepers gerust te stellen dat de huisarts hen op een vertrouwelijke manier kan helpen. Dit beroepsgeheim kwam ook in de enquête aan bod. Meerdere participanten gaven aan dat ze zich schaamden om met hun huisarts te praten over mentale/seksuele gezondheid omdat hun ouder(s) erbij zat(en). Anderen gaven aan bang te zijn omdat hun ouder(s) bij dezelfde huisarts ging(en) en vreesden dat die zo alles te weten zou(den) komen. Het beroepsgeheim duidelijk vernoemen of de jongere apart van de ouder(s) consulteren zou kunnen helpen om de patiënt zich comfortabeler te laten voelen. 

Immer populair: familie en vrienden

De meeste deelnemers gaven aan bij vragen rond mentaal en seksueel welzijn liefst iemand die ze goed kennen te contacteren. Waar slechts een kwart van de deelnemers eraan denkt om de huisarts of Awel te contacteren, gaf zo’n 62% de voorkeur aan bekenden. Veel liefde voor onze geliefden dus!

Terug naar de schoolbanken!

Meerdere jongeren/jongvolwassenen gaven aan dat ze hun huisarts onvoldoende getraind vinden in mentaal welzijn. Eerder onderzoek toonde al aan dat huisartsen zeer frequent geconfronteerd worden met mentale gezondheid, maar zelf aangeven hiervoor onvoldoende opleiding te hebben genoten. Het zou een oplossing kunnen zijn hier meer aandacht aan te schenken in het curriculum.

Weg met dat stigma!

De laatste jaren wordt er in de maatschappij veel aandacht geschonken aan mentale gezondheid. Dat is ook te zien aan het grote aandeel van de deelnemers (9 op 10) dat Awel kent. Ondanks alles blijft er een groot stigma rond hulp voor mentaal welzijn hangen. Dit zien we bij de huisarts, maar zelfs nog duidelijker wanneer het gaat over Awel ondanks hun anonimiteit. We kunnen dus enkel proberen te blijven bouwen aan een wereld waarin praten over mentale gezondheid even logisch is als gips dragen bij een gebroken voet.