Amerika: van droom tot nachtmerrie

Amerikaanse literatuur in de 21ste eeuw:

Een blik op de thema's in Tenth of December en Bark

“People like to complain about the state of contemporary literature, but I can only assume they don’t read it very widely” zei Laura Miller in 2013 toen de lijst van de beste boeken van het jaar gepubliceerd werd. In die lijst stond George Saunders’ Tenth of December, een kortverhaalcollectie die ik in mijn masterproof met Lorrie Moore’s Bark (2014) vergelijk. Beide werken bieden een diepgaande analyse van de moderne Amerikaanse maatschappij en de uitdagingen waarmee deze wordt geconfronteerd. Naast het gelijkgeven aan Laura Miller, geven deze bundels vooral inzicht in het Amerika van de 21ste eeuw door thema’s zoals geweld, consumptiemaatschappij, kapitalisme, technologie en de illusie van de American Dream te onderzoeken. Wat volgt is een voorproefje van de belangrijke bezinningen die de collecties van Saunders en Moore overbrengen.

Geweld als een dagelijks gegeven

“Do I fight? I don’t fight I just, well, OK.”

Zowel in Saunders’ als in Moore’s verhalen wordt geweld afgebeeld als een onlosmakelijk onderdeel van het dagelijkse leven. Of het nu gaat om de Irak-oorlog, de angst voor terrorisme, of psychologisch geweld tussen personages, geweld doordringt hun gedachten en handelingen. Deze alomtegenwoordige dreiging werpt vragen op over de morele en politieke implicaties van oorlog en agressie in onze moderne samenleving.

Consumptiemaatschappij en kapitalisme

“Three cars for two grown-ups. What a country…”

De verhalen spelen zich vaak af in futuristische omgevingen die sterk lijken op onze huidige wereld, maar met enkele dystopische aanpassingen. Zowel Saunders als Moore tonen de macht – maar ook het gevaar – van kapitalisme door subtiele verwijzingen naar een samenleving waar winst belangrijker lijkt dan menselijkheid. Dit wordt duidelijk in verhalen waar personages worden gereduceerd tot objecten: in “The Semplica Girls Diaries, Saunders schetst een Amerika waar migranten “gebruikt” worden als tuindecoratie. Het open einde van veel verhalen laat de lezer zelf de nodige verbanden leggen tussen deze fictieve werelden en de realiteit van het laat-kapitalistische Amerika.

Technologie en de menselijke relatie

“He had a chip implanted in his head 

– a headache cure, experimental, cutting-edge…”

Technologie speelt ook een centrale rol in beide werken, maar wordt gepresenteerd als een bron van vervreemding eerder dan vooruitgang. Niet alleen sociale media, maar ook wetenschappelijke innovaties zoals medicatie worden kritisch onderzocht. Saunders en Moore tonen aan hoe technologie menselijke relaties verzwakt en het bestaan verder individualiseert. Dit aspect is vooral relevant in een tijd waarin technologische ontwikkelingen de manier waarop we met elkaar omgaan ingrijpend veranderen. Food for thought dus…

De American Dream: van droom naar nachtmerrie

“Smelling that American Dream, baby?”

De klassieke American Dream – het idee dat iedereen door hard werken succes kan bereiken – krijgt in deze collecties een donkere wending. In Saunders' werk wordt de hoop op een beter leven verpletterd door de harde realiteit: het leven is zwaar, moeilijk. Elkaar helpen, samenwerken en niemand achterlaten zijn de oplossingen die Saunders voorstelt om weer zin aan het leven te geven. In Moore's verhalen bestaat er zelfs geen hoop meer voor een beter leven: De American Dreambestaat niet. Wat overblijft is een tragisch beeld van mislukte ambities, armoede en ontwrichte families, waarbij de droom beter wordt gezien als een nachtmerrie.

Universele thema's: Tijd, dood en liefde

“To wit, I was sensing the eternal in the ephemeral”

Hoewel deze werken veel zeggen over het moderne Amerika, hebben ze ook een meer universele dimensie. Zowel Saunders als Moore behandelen tijd, dood en liefde op een manier die losstaat van tijd en plaats, en nodigen de lezer uit om na te denken over existentiële vragen die de grenzen van cultuur en natie overstijgen: “Every human is worthy of love”.

Conclusie

“We’re all suckers for a happy ending!”

Mijn onderzoek naar Tenth of December en Bark laat zien hoe deze collecties niet alleen een spiegel vormen voor de Amerikaanse samenleving, maar ook universele waarheden aan het licht brengen. Door hun verhalen vol ironie, satire en emotionele diepgang geven Saunders en Moore ons een inzicht in de uitdagingen en complexiteiten van het moderne leven, terwijl ze tegelijkertijd vragen oproepen over onze toekomst. Na het lezen van dit artikel zijn jullie misschien pessimist over deze toekomst. Hoewel de bundels ons duidelijk tegen toekomstige gevaren waarschuwen, brengen ze ook hoop, liefde en empathie over. Wat als Tenth of December en Bark de weg wijzen naar een beter leven? Dan moet je die echt niet missen. Zoals Saunders dat schrijft: “Note to future generations [of readers]: Happiness possible” (131).