De digitale pen in de klas: AI en het vak Nederlands

“Mevrouw, mag ik ChatGPT gebruiken voor mijn taak?” Het is een vraag die steeds vaker opduikt in de klaslokalen van het secundair onderwijs. Sommige leraren voelen zich enthousiast, anderen vooral ongerust: Gaat AI onze lessen overnemen? Of kunnen we het net slim inzetten? Die vragen brachten mij bij mijn bachelorproef. Ik onderzocht hoe ChatGPT, de populaire AI-chatbot, een bondgenoot kan worden in de lessen Nederlands in de eerste graad secundair onderwijs. Het resultaat? Een praktijkgerichte handleiding vol tips, voorbeelden en prompts om AI verantwoord én creatief in te zetten.

AI als co-teacher: van plannen tot poëzie

ChatGPT verovert stilaan ook de lessen Nederlands. De kracht ervan zit in de veelzijdigheid. De chatbot helpt leerkrachten om hun lessen voor te bereiden, taken op maat te maken maar ook om gerichte feedback te geven. 

Meer dan een trucje

Voor leerlingen is het een handige sparringpartner: hij kan teksten vereenvoudigen, spelling controleren, ideeën aanreiken voor een verhaal bijvoorbeeld of een schrijfopdracht structureren. Zo wordt schrijven vaak net wat leuker en minder lastig.

Maar er is ook een keerzijde. Als leerlingen AI-teksten zomaar klakkeloos overnemen, dreigen ze vooral hun kopieer- en plakspieren te trainen. 

Leerkracht als gids

Daarom blijft de rol van de leerkracht cruciaal: begeleiden, begrenzen en leerlingen leren kritisch kijken naar wat de chatbot oplevert.

Hoe pak je dat aan in de praktijk? Hoe zorg je ervoor dat AI geen bedreiging wordt, maar een waardevolle co-teacher in je lessen Nederlands? Precies daarover gaat mijn bachelorproef. Ik ontwikkelde een praktijkgerichte handleiding voor leerkrachten die stap voor stap toont hoe je ChatGPT verantwoord én creatief kunt inzetten in de eerste graad secundair onderwijs.

Die handleiding bevat:

• Duidelijke richtlijnen over hoe je AI introduceert in de klas en afspraken maakt met leerlingen.
• Concrete lesideeën en opdrachten, van schrijfvaardigheid tot woordenschat en poëzie.
• Voorbeeldprompts waarmee je meteen zelf aan de slag kunt, zonder eindeloos te zoeken naar de juiste formulering.
• Tips om valkuilen te vermijden, zoals plagiaat of te veel afhankelijkheid van AI.

Het doel? Leerkrachten niet alleen inspireren, maar ook handvaten geven om AI bewust en effectief in te zetten. Zo blijft Nederlands schrijven een creatieve én leerzame ervaring, met AI als hulpmiddel in plaats van vervanging.

Leerkrachten over de handleiding

Leerkrachten Nederlands testten de handleiding uit. Hun oordeel:

• Taal en lay-out: fris, duidelijk en gebruiksvriendelijk.
• Favorieten: de praktische lesvoorbeelden, de koppeling met eindtermen en de rubriek Eén les, twee manieren (met en zonder ChatGPT).
• Wenslijst: meer variatie in prompts en een apart hoofdstuk over “wat je beter niet doet” met AI.

Waarom het werkt

ChatGPT neemt vervelende klusjes uit handen: toetsvragen opstellen, extra oefeningen genereren of teksten herschrijven op het niveau van de klas. Zo winnen leerkrachten tijd voor wat er écht toe doet: begeleiden, uitdagen en inspireren. Het blijft wel belangrijk dat de leraar de eindverantwoordelijkheid behoudt. AI denkt mee, maar jij bepaalt de kwaliteit en de toon.

Hoe AI de les Nederlands kan verrijken

Met AI binnen handbereik kan het vak Nederlands interactiever en persoonlijker worden. Denk aan opdrachten die zich aanpassen aan het niveau van de leerling, of vakoverschrijdende projecten waarin ChatGPT een rol speelt.

Toch blijft één ding onveranderd: de leerkracht is onmisbaar. Het is cruciaal om duidelijke afspraken te maken over hoe AI gebruikt wordt en om leerlingen te leren kritisch te kijken naar wat de chatbot hen aanbiedt.