Wanneer eenvoud de zorg van morgen verandert
- //
“Hoe een eenvoudige pop kinderen op spoed geruststelt”
Een bezoek aan de spoedgevallendienst is voor niemand leuk. Maar voor kinderen kan het heel beangstigend zijn: onbekende gezichten, mensen in witte pakjes, felle lampen en pijnlijke onderzoeken. Een jonge verpleegkundestudent zocht een creatieve oplossing om pijn, angst en stress te verminderen bij kinderen op de spoedgevallendienst en vond dit in iets verrassend eenvoudigs: een zelfgemaakte pop.
Pijn, angst en stress op kindermaat
Wie op spoed belandt, ervaart vaak meer dan enkel lichamelijke klachten. De confrontatie met naalden, hechtingen of een gips kan ook een flinke dosis angst en stress met zich meebrengen. “Deze emoties zijn niet alleen slecht voor het welzijn van kinderen, maar maken ook de medische handelingen moeilijker,” legt Donatella Polizzi, laatstejaarsstudent verpleegkunde, uit.
Hoewel pijnstillende medicatie belangrijk is, blijkt ze op een drukke spoedafdeling vaak niet altijd even haalbaar. Pleisters met verdovende middelen bijvoorbeeld, hebben een inwerktijd van soms een uur of meer nodig, die er in acute situaties simpelweg niet is. “Daardoor wordt medicatie soms overgeslagen en blijven kinderen onnodig veel spanning ervaren,” aldus Polizzi.
Het idee: een pop als afleiding
In plaats van naar pillen of pleisters te grijpen, keek Polizzi naar iets heel anders: afleiding. Ze ontwikkelde een speelse pop, uitgerust met een ziekenhuisbandje en een klein infuus. “De pop kreeg bewust de naam Charlotte. Die naam is niet toevallig gekozen: hij wordt in meerdere talen gemakkelijk uitgesproken, zoals Nederlands, Frans, Engels en nog heel wat andere talen."
“Kinderen konden ermee spelen, knijpen of het gewoon vasthouden tijdens een ingreep. Het klinkt heel eenvoudig, maar juist die herkenning en tastbaarheid maken een groot verschil.”
De pop werkt op twee manieren: passief, wanneer een verpleegkundige via de pop uitlegt wat er gaat gebeuren, en actief, wanneer het kind zelf met de pop bezig is in zijn/haar leefwereld. Zo krijgt het kind het gevoel meer controle te hebben in een stressvolle situatie.
De pop werd bovendien volledig door Polizzi zelf gemaakt, met uitsluitend tweedehands materialen. “Ik wilde de kosten laag houden én ecologisch werken,” legt ze uit. Voor de haren gebruikte ze wol, en de rest van het materiaal vond ze in de kringloopwinkel.
“Het was een creatief proces waarin ik ontdekte dat ik meer kon dan ik dacht. En tegelijk gaf het me de kans om echt iets unieks te maken dat kinderen helpt,” vertelt Polizzi.
Onderzoek in de praktijk
Het onderzoek vond plaats op de spoedgevallendienst van een algemeen ziekenhuis in Vlaanderen. Twintig kinderen tussen zes en twaalf jaar werden in twee groepen verdeeld: één groep zonder pop en eentje met pop. Hun pijn, angst en stress werden gemeten en genoteerd in verschillende schalen. Ook lichamelijke metingen zoals een veranderde hartslag of bloeddruk werden zorgvuldig geobserveerd en gemeten.
De resultaten waren opvallend:
- 60% van de kinderen met pop rapporteerde een duidelijke daling van pijn (meer dan 3 punten op een schaal van 10).
- 70% voelde zich minder angstig.
- 80% had een merkbaar lagere hartslag, wat wijst op minder stress.
“De kinderen die in aanraking kwamen met de pop, waren rustiger, werkten beter mee en hadden achteraf een positievere ervaring. Ouders bevestigden dat ook,” vertelt Polizzi.
Citaten van de werkvloer
De reacties van artsen en verpleegkundigen waren positief. Een spoedarts merkte tijdens een hechting op: “Het kind was zo gefocust op de pop dat ik veel gemakkelijker te werk kon. Het zou mooi zijn om hier meer exemplaren van te hebben.”
Ook ouders zagen meteen het effect. Een moeder zei: “Normaal is mijn dochter al angstig bij het zien van een naald. Maar met de pop in haar handen bleef ze opvallend rustig en gefocust.”
Meer dan alleen pijnstilling
De pop bleek niet alleen een hulpmiddel tegen pijn, maar ook tegen angst. “Een ziekenhuisomgeving is voor een kind vreemd en bedreigend. De pop maakt die wereld tastbaar en begrijpelijk. Charlotte de pop is een brug tussen zorgverlener en patiënt,” legt Polizzi uit.
Daarnaast biedt de pop kansen buiten spoed. Zorgverleners zien mogelijkheden op de pediatrische afdeling, het dagziekenhuis en zelfs in de zorg voor kinderen met een verstandelijke beperking.
Uitdagingen en toekomst
Het project kende ook beperkingen. Niet alle zorgverleners gebruikten de pop, vaak door tijdsdruk. Bovendien rees de vraag naar hygiëne: hoe proper houden we een pop die door verschillende kinderen wordt aangeraakt? Polizzi stelt oplossingen voor, zoals wasbare kledij en vervangbare onderdelen.
Ook kwam er de suggestie om meer variatie te voorzien: poppen met verschillende huidskleuren en uiterlijke kenmerken, zodat elk kind zich kan herkennen. “Dat zou de herkenbaarheid en toegankelijkheid vergroten,” zegt Polizzi.
Een krachtig signaal
De kracht van dit onderzoek zit in zijn eenvoud. Geen dure apparatuur of complexe medicatie, maar een speels hulpmiddel dat inspeelt op de leefwereld van het kind. De resultaten tonen aan dat zulke kleine interventies een groot verschil kunnen maken.
“Het gaat niet enkel om pijn te verminderen,” besluit Polizzi. “Het gaat om kindvriendelijke zorg die angst wegneemt en vertrouwen opbouwt. Als een eenvoudige pop daartoe kan bijdragen, dan is dat de moeite meer dan waard.”
Charlotte wijst de weg naar vernieuwing
Met dit praktijkonderzoek leverde Donatella Polizzi niet alleen een bijdrage aan kindgerichte zorg, maar ook een inspirerend voorbeeld voor de zorg van morgen. Een reminder dat innovatie niet altijd hightech hoeft te zijn; soms begint het gewoon bij een simpele pop.
Bibliografie
Anderson, J. L., Silva, L. O. J. E., Funni, S. A., Bellolio, F., & Jeffery, M. M. (z.d.). Epidemiology of paediatric pain-related visits to emergency departments in the USA: a cross-sectional study. BMJ Open, 11(8), e046497. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2020-046497
Bawa, M., Mahajan, J. K., Aggerwal, N., Sundaram, J., & Rao, K. L. N. (2015). Barriers to Pediatric Pain Management in Children Undergoing Surgery: A Survey of Health Care Providers. Journal Of Pain & Palliative Care Pharmacotherapy, 29(4), 353–358. https://doi.org/10.3109/15360288.2015.1082010
Birnie, K. A., Noel, M., Chambers, C. T., Uman, L. S., & Parker, J. A. (2018). Psychological interventions for needle-related procedural pain and distress in children and adolescents. Cochrane Library, 2020(10). https://doi.org/10.1002/14651858.cd005179.pub4
Canva. (2025, 18 mei). Grondoorzaken: inadequate pijnbestrijding bij kinderen op de spoedgevallendienst [Figuur]. Canva https://www.canva.com/
Child Life Services, AHS Commitment to Comfort®, Vi Riddell Children’s Pain & Rehabilitation Centre, & Alberta Children’s Hospital. (z.d.). COMFORT POSITIONING. https://childkindinternational.org/wp-content/uploads/Comfort-Position-Poster-Version-1.pdf
Ciuffo, L. L., De Souza, T. V., De Freitas, T. M., De Moraes, J. R. M. M., Santos, K. C. O. D., & De Oliveira Jaime Ferreira Lima Dos Santos, R. (2023). The use of toys by nursing as a therapeutic resource in the care of hospitalized children. Revista Brasileira de Enfermagem, 76(2). https://doi.org/10.1590/0034-7167-2022-0433
Dahlquist, L. M., McKenna, K. D., Jones, K. K., Dillinger, L., Weiss, K. E., & Ackerman, C. S. (2007). Active and passive distraction using a head-mounted display helmet: Effects on cold pressor pain in children. Geraadpleegd op 3 feburari 2025 via. https://doi.org/10.1037/0278-6133.26.6.794
Farmacotherapeutisch Kompas., (z.d.). Lidocaïne/tetracaïne. Geraadpleegd op 4 januari 2024 via https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/preparaatteksten/l/lidocaine_tetracaine
Federatie Medisch Specialisten., (2023). Pijnmeting en behandeling bij kinderen. Geraadpleegd op 18 maart 2025 via https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/pijnmeting_en_behandeling_bij_kinderen/definitie_van_pijn_bij_kinderen.html
Federatie Medisch Specialisten., (2025). Pijnmeting en behandeling bij kinderen. Geraadpleegd op 16 maart 2025 via https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/pijnmeting_en_behandeling_bij_kinderen/startpagina_-_pijnmeting_en_behandeling_bij_kinderen.html
Federatie Medisch Specialisten., (2025). Sedatie, Analgesie en niet-farmacologische interventies voor begeleiding van kinderen bij medische procedures. Geraadpleegd op 22 mei 2025 via https://richtlijnendatabase.nl/index.php/richtlijn/sedatie_analgesie_en_niet-farmacologische_interventies_voor_begeleiding_van_kinderen_bij_medische_procedures/niet-farmacologische_technieken_bij_kinderen_psa.html
Friedrichsdorf, S. J., & Goubert, L. (2019). Pediatric pain treatment and prevention for hospitalized children. PAIN Reports, 5(1), e804. https://doi.org/10.1097/pr9.0000000000000804
Friedrichsdorf, S. J., Postier, A., Eull, D., Weidner, C., Foster, L., Gilbert, M., & Campbell, F. (2015). Pain Outcomes in a US Children’s Hospital: A Prospective Cross-Sectional Survey. Hospital Pediatrics, 5(1), 18–26. https://doi.org/10.1542/hpeds.2014-0084
Kinderrechtencoalitie Vlaanderen vzw, Declerck, L., Evenepoel, V., Verschueren, K., Ang, F., Verschelden, J., Lindekens, K., Buysschaert, G., Wouters, Dr. S., & Kaethoven, D. (2011).
Kinderrechten in de gezondheidszorg. In F. Laporte & J. Geboers (Reds.), Kinderrechtenforum (pp. 3–135) [Journal article].https://docs.vlaamsparlement.be/docs/biblio/opendigibib/monografie/2012/044_kinderrechten_gezondheidszorg.pdf
Koller,D. Murphy, E. (2022). Dolls as a Rights-Affirming Early Childhood Research method. Brill. https://brill.com/view/journals/chil/30/4/article-p922_003.xml
Lambert, V., Boylan, P., Boran, L., Hicks, P., Kirubakaran, R., Devane, D., & Matthews, A. (2020). Virtual reality distraction for acute pain in children. Cochrane Library, 2020(10). https://doi.org/10.1002/14651858.cd010686.pub2
Lluesma-Vidal, M., González, R. C., García-Garcés, L., Sánchez-López, M. I., Peyro, L., & Ruiz-Zaldibar, C. (2022). Effect of Virtual Reality on Pediatric Pain and Fear During Procedures Involving Needles: Systematic Review and Meta-analysis. JMIR Serious Games, 10(3), e35008. https://doi.org/10.2196/35008
Maas, M. (2019). How toys became gendered. Geraadpleegd op 25 mei 2025 via https://msutoday.msu.edu/news/2019/how-toys-became-gendered
Meetinstrumenten in de zorg. (z.d.). Facial Affective Scale / McGrath gezichten schaal – Meetinstrumenten in de zorg. Geraadpleegd op 28 mei 2025 via https://meetinstrumentenzorg.nl/instrumenten/mcgrath-gezichten-schaal-facial-affective-scale/
Míguez-Navarro, M. C., Escobar-Castellanos, M., Guerrero-Márquez, G., Rivas-García, A., & Pascual-García, P. (2022). Pain prevalence among children visiting pediatric emergency departments. Pediatric Emergency Care, 38(5), 228–234. https://doi.org/10.1097/pec.0000000000002580
Netwerk Verpleegkunde., (2024). Benchmark spoed: aantal patiënten en personeelsbezetting stijgt niet evenredig. Geraadpleegd op 1 februari 2025 via https://www.netwerkverpleegkundemagazine.be/benchmark-spoed-aantal-patienten-en-personeelsbezetting-stijgt-niet-evenredig/
OpenAI.(2025). ChatGPT (21 mei) [Large language model]. https://chatgpt.com/
Payumo, M. (2025). Understanding Social Learning Theory in Gender Development. Geraadpleegd op 25 mei 2025 via https://www.cliffsnotes.com/study-notes/24596657
Pijn.nl. (2025). Meten pijn bij kinderen. Geraadpleegd op 28 mei 2025 via https://www.pijn.nl/locatie-van-pijnsymptomen/pijn-bij-kinderen/meten-pijn-bij-kinderen.html
Polizzi,D. (2025, 21 mei). Actieplan/Communicatieplan [Figuur]. Canva https://www.canva.com/
Polizzi, D. (2025, 21 mei). RACI-Model [Figuur]. Canva https://www.canva.com/
Polizzi, D. (2025, 21 mei). Stakeholderanalyse [Figuur]. Canva https://www.canva.com/
Priyadarshini, S., Agarwala, S., Priya, H., Jain, V., Goel, P., Dhua, A. K., Yadav, D. K., Anand, S., &
Patel, N. (2024). Is Virtual Reality Effective in Decreasing Pain during Clinical Procedures among Children: A Systematic Review and Meta-analysis. Journal Of Indian Association Of Pediatric Surgeons, 29(5), 465–478. https://doi.org/10.4103/jiaps.jiaps_62_24
Qwiek., (z.d.). De harde realiteit van de Spoedeisende Hulp: hoge werkdruk en SEH-crowding. Geraadpleegd op 1 maart 2025 via https://www.qwiek.eu/actueel/de-harde-realiteit-van-de-spoedeisende-hulp-hoge-werkdruk-en-overvolle-afdelingen
Rondou, M. (2010). Acute pijn ten gevolge van medische procedures bij kinderen: Wat zijn effectieve helpende strategieën van ouders? (Door L. Goubert & K. Vangronsveld) [Thesis]. https://libstore.ugent.be/fulltxt/RUG01/001/460/317/RUG01-001460317_2011_0001_AC.pdf
Scribbr., (z.d). Gratis APA Generator. Geraadpleegd op 21 mei 2025 via https://www.scribbr.nl/bronvermelding/generator/apa/
Shen, T., Wang, X., Xue, Q., & Chen, D. (2023). Active versus passive distraction for reducing procedural pain and anxiety in children: a meta-analysis and systematic review. The Italian Journal Of Pediatrics/Italian Journal Of Pediatrics, 49(1). https://doi.org/10.1186/s13052-023-01518-4
Simply Psychology. (2025). Albert Bandura’s Social Learning Theory. Geraadpleegd op 25 mei 2025 via https://www.simplypsychology.org/bandura.html
Srouji, R., Ratnapalan, S., & Schneeweiss, S. (2010). Pain in Children: Assessment and Nonpharmacological Management. International Journal Of Pediatrics, 2010, 1–11. https://doi.org/10.1155/2010/474838
The Assessment and Management of Acute Pain in Infants, Children, and Adolescents. (2001). PEDIATRICS, 108(3), 793–797. https://doi.org/10.1542/peds.108.3.793
Toch, L. (2021). De digitale toepassingen binnen de non-farmacologische aanpak van pijn en angst bij kinderen die een medische procedure ondergaan (Door E. Van Hoecke, E. Maes, & Ghent University, Library) [Thesis]. https://libstore.ugent.be/fulltxt/RUG01/003/008/724/RUG01-003008724_2021_0001_AC.pdf
Trottier, E. D., Doré-Bergeron, M., Chauvin-Kimoff, L., Baerg, K., & Ali, S. (2019). La gestion de la douleur et de l’anxiété chez les enfants lors de brèves interventions diagnostiques et thérapeutiques. Paediatrics & Child Health, 24(8), 522–535. https://doi.org/10.1093/pch/pxz027
Uman, L. S., Birnie, K. A., Noel, M., Parker, J. A., Chambers, C. T., McGrath, P. J., & Kisely, S. R. (2013). Psychological interventions for needle-related procedural pain and distress in children and adolescents. Cochrane Library. https://doi.org/10.1002/14651858.cd005179.pub3
Van de Velde, A. (2024). Verbeterproject: Van verbeteropportuniteit tot implementatie van een verbeterproject. [Powerpoint- 1-62]. Odisee/ geraadpleegd op 20 mei 205 via https://ultra.edu.kuleuven.cloud/ultra/courses/_92000_1/outline/file/_6823399_1
Van de Velde, A. (2024). Verbeterproject: Van verbeteropportuniteit tot implementatie van een verbeterproject. [Powerpoint- 1-28]. Odisee/ geraadpleegd op 20 mei 205 via https://ultra.edu.kuleuven.cloud/ultra/courses/_92000_1/outline/file/_7129615_1
Verenigde Naties. (1989). Verdrag inzake de Rechten van het Kind. In Verdrag Inzake de Rechten van het Kind. https://kinderrechten.be/sites/default/files/kinderrechtenverdrag_nederlandse_vertaling.pdf
