VisaBite, een innovatieve oplossing voor mondzorg
- TaniaCautaerts
De naam ‘VisaBite’ is ontstaan vanuit twee visies: dichtbijten op een bijtblok en ondertussen de mond visualiseren om deze te inspecteren en de tanden te poetsen. Het is de bedoeling dat VisaBite ondersteuning biedt aan zorgverleners tijdens het uitvoeren van mondzorg bij zorgafhankelijke personen.
Van idee tot prototype
Uit literatuur en onze praktijkervaringen als voormalige tandartsassistenten blijkt dat het uitvoeren van mondzorg bij zorgafhankelijke personen moeizaam verloopt. Denk aan ouderen die verblijven in een woonzorgcentrum, mensen met een fysieke of verstandelijke beperking, kinderen,… Deze doelgroepen hebben vaak een beperkte mondopening of verminderde medewerking waardoor het tandenpoetsen of inspecteren van de mond moeilijker verloopt. Voor ons onderzoek focusten we ons op ouderen die verblijven in woonzorgcentra. We gingen op zoek naar een dentaal hulpmiddel die deze uitdagingen en hindernissen kan verminderen.
Onze inspiratie voor een eerste ontwerp kwam rechtstreeks uit de praktijk. Bij de tandarts gebruiken we momenteel een bijtblokje om de mond open te houden tijdens het uitvoeren van behandelingen. Dit plaatsen we tussen de tanden zodat de patiënt hierop kan dichtbijten. Op die manier blijft de mond open en kan de patiënt zijn/haar kaakspieren ontspannen tijdens de behandeling. Maar bij zorgafhankelijke personen is dit niet zonder risico. Het blokje ligt los in de mond en kan in de keelholte terechtkomen wanneer de mond te ver geopend wordt.
Het eerste idee was het ontwerp van een handvat op het bestaande bijtblokje. Geoptimaliseerd met een spatel om de wang opzij te houden en een geïntegreerde lamp om de donkere mondholte te verlichten. Het ontwerp is eenvoudig, maar doordacht. Na de uitwerking van het 3D-ontwerp schakelden we een bedrijf in om een fysiek prototype te produceren, rekening houdend met het gebruik van geschikte en veilige materialen.
"Wat als er een dentaal hulpmiddel op de markt beschikbaar zou zijn om het tandenpoetsen bij zorgafhankelijke personen veiliger, comfortabeler en efficiënter te maken?”
Een meerwaarde of toch niet?
“In welke mate biedt een nieuw zelfontworpen dentaal hulpmiddel, VisaBite, een meerwaarde voor zorgverleners die instaan voor mondzorg bij kwetsbare zorgafhankelijke ouderen die verblijven in woonzorgcentra?”. Om deze vraag te beantwoorden, spraken we verschillende zorgverleners in woonzorgcentra aan en peilden we naar hun persoonlijke mening en bevindingen. Na een informatieve sessie en demonstratie op een poetsmodel kreeg men de gelegenheid om het prototype van dichterbij te inspecteren en een vragenlijst in te vullen.
De eerste reacties op het prototype waren positief met een duidelijke waardering voor specifieke functies, zoals het openhouden van de mond, het verbeteren van de zichtbaarheid in de mondholte en het gebruik van de wangspatel. Er werden ook kritische bedenkingen en suggesties tot verbetering geformuleerd, bijvoorbeeld een krachtiger lampje, wat waardevolle input biedt voor de verdere verfijning van het hulpmiddel. De zorgverleners zien VisaBite als potentieel hulpmiddel dat hen kan ondersteunen bij het tandenpoetsen en zo de kwaliteit van zorg kan verhogen.
Toekomstperspectief
Het onderzoek vormt een betekenisvolle eerste stap richting innovatie in de mondzorg. Omdat elk medisch hulpmiddel eerst goedgekeurd moet worden door Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) en wij slechts een jaar de tijd hadden voor ons onderzoek, kon VisaBite nog niet uitgetest worden in de praktijk. Desondanks zijn de reacties vanuit het werkveld veelbelovend. Tandartsen, mondhygiënisten, tandartsassistenten en zorginstellingen tonen interesse en dat motiveert om verder na te denken over productontwikkeling en praktische implementatie van VisaBite.
Dit innovatief dentaal hulpmiddel kan in de toekomst gebruikt worden in verschillende woonzorgcentra, in thuiszorgsituaties en bij personen met een beperking. Want iedereen heeft recht op een gezonde mond.
Daarnaast biedt het mogelijkheden om het hulpmiddel in te zetten binnen de opleiding Mondzorg en Verpleegkunde zodat toekomstige zorgprofessionals al tijdens hun studie leren hoe ze veilige en kwalitatieve mondzorg uitvoeren bij kwetsbare doelgroepen.
Bron: zie bachelorproef.
Bibliografie
Barbe, A. G., Küpeli, L. S., Hamacher, S., & Noack, M. J. (2020). Impact of regular professional toothbrushing on oral health, related quality of life, and nutritional and cognitive status in nursing home residents. International journal of dental hygiene, 18(3), 238–250. https://doi.org/10.1111/idh.12439
Benders, L. (2022). Validiteit en betrouwbaarheid in een enquête. Geraadpleegd op 07/02/2025 via https://www.scribbr.nl/onderzoeksmethoden/validiteit-en-betrouwbaarheid-een-enquete/
Bredewold, F., Verplanke, L., Kampen, T., Tonkens, E., & Duyvendak, J.W. (2020). The care receivers perspective: How care-dependent people struggle with accepting help from family members, friends and neighbours. Health & social care in the community, 28(3), 762–770. https://doi.org/10.1111/hsc.12906
Christensen, L. B., Hede, B., & Nielsen, E. (2012). A cross-sectional study of oral health and oral health-related quality of life among frail elderly persons on admission to a special oral health care programme in Copenhagen City, Denmark. Gerodontology, 29(2), e392–e400. https://doi.org/10.1111/j.1741-2358.2011.00486.x
Clegg, A., Young, J., Iliffe, S., Rikkert, M. O., & Rockwood, K. (2013). Frailty in elderly people. Lancet (London, England), 381(9868), 752–762. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(12)62167-9
De Visschere, L.M.J. en C.P. Bots (2019). Mondzorg voor kwetsbare ouderen: Ook u een zorg. Nederlands Tijdschrift voor Tandheelkunde, 126(12), 623. Geraadpleegd op 04/11/2024.
Dijkstra, A., Smith, J., & White, M. (2021). Beoordelen zorgafhankelijkheid met de Care Dependency Scale (CDS) - Een handleiding. PDF-bestand via https://zelfredzaamheidsradar.nl/CDS%20Manual%20Dutch.pdf
Encyclo (2025). Contralateraal. Geraadpleegd op 19/05/2025 via https://www.encyclo.nl/begrip/contralateraal#:~:text=Contralateraal%20definities&text=Term%20die%20duidt%20op%20alles,of%20wat%20deze%20zijde%20treft
Encyclo (2025). Curve van Gauss. Geraadpleegd op 09/05/2025 via https://www.encyclo.nl/begrip/curve_van_gauss
Encyclo (2025). Drop out definities. Geraadpleegd op 10/05/2025 via https://www.encyclo.nl/begrip/drop_out#:~:text=Drop%20out%20definities&text=Uitspraak%3A%20%5B%20dr%C9%94p'%C9%91ut%2C,ergens%20van%20afkeert%20Voo...
Encyclo (2025). Extrapoleren. Geraadpleegd op 20/11/2024 via https://www.encyclo.nl/begrip/extrapoleren
Encyclo (2025). Trismus. Geraadpleegd op 20/11/2024 via https://www.encyclo.nl/begrip/trismus
Gentrepreneur. (z.d). Gentrepreneur voor ondernemende jongeren, studenten en onderzoekers. Geraadpleegd op 11/05/2025 via https://www.gentrepreneur.gent/over
Gezonde Mond – Vlaams Instituut Mondgezondheid (2017-2025). Onze missie. Geraadpleegd op 10/05/2025 via https://gezondemond.be/over-gezonde-mond.html
Gezondheid en Wetenschap. (2025). Beven (tremor), wat is het?. Geraadpleegd op 20/11/2024 via https://www.gezondheidenwetenschap.be/richtlijnen/beven-tremor
Hygitech. (2025). Cale joue McKesson. Geraadpleegd op 10/11/2025 via https://www.hygitech.co.uk/our-products/353-cale-joue-mckesson.html
IBM (z.d.). IBM SPSS software. Geraadpleegd op 19/05/2025 via https://www.ibm.com/spss
Jablonski, R. A., Kolanowski, A., Therrien, B., Mahoney, E. K., Kassab, C., & Leslie, D. L. (2011). Het verminderen van zorgresistent gedrag tijdens mondhygiëne bij personen met dementie. BMC mondgezondheid, 11, 30. https://doi.org/10.1186/1472-6831-11-30
Janssens, B., Vanobbergen, J., Petrovic, M., Jacquet, W., Schols, J. M. G. A., & De Visschere, L. (2017). The oral health condition and treatment needs assessment of nursing home residents in Flanders (Belgium). Community dental health, 34(3), 143–151. https://doi.org/10.1922/CDH_4086Janssens09
Lohrmann, C., Dijkstra, A., & Dassen, T. (2003). The care dependency scale: An assessment instrument for elderly patients in German hospitals. Geriatric Nursing, 24(1), 40-43. https://doi.org/10.1067/mgn.2003.8
McCabe, D. (2019). Katz Index of Independence in Activities of Daily Living (ADL). The Hartford Institute for Geriatric Nursing, New York University Rory Meyers College of Nursing. PDF-bestand via https://hign.org/sites/default/files/2020-06/Try_This_General_Assessment_2.pdf
Merkus, J. (2023). Exploratief onderzoek. Stappenplan & voorbeelden. Scribbr. Geraadpleegd via https://www.scribbr.nl/onderzoeksmethoden/exploratief-onderzoek/
Nihtilä, A., Tuuliainen, E., Komulainen, K., Autonen-Honkonen, K., Nykänen, I., Hartikainen, S., Ahonen, R., Tiihonen, M., & Suominen, A. L. (2017). Preventieve mondgezondheidsinterventie bij oude thuiszorgcliënten. Leeftijd en veroudering, 46(5), 846-851. https://doi.org/10.1093/ageing/afx020
UZ Gent (2025). Team Gerodent. Geraadpleegd op 10/05/2025 via https://www.uzgent.be/patient/zoek-een-arts-of-dienst/tand-mond-en-kaakziekten/wat-doen-we/gerodent/team-gerodent
RIZIV (2011). Pilootproject Mondzorg voor Personen met Bijzondere Noden. Geraadpleegd op 08/10/2024 via https://www.riziv.fgov.be/SiteCollectionDocuments/pbn.pdf
Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering. (z.d.). Verpleegkundige verzorging - Evaluatieschaal. PDF-bestand via https://www.riziv.fgov.be/SiteCollectionDocuments/formulier_verpleegkundige_evaluatieschaal.pdf
SurveyMonkey (1999-2025). Wat is een Likertschaal? Geraadpleegd op 12/12/2024 via https://nl.surveymonkey.com/mp/likert-scale/
Wikipedia (2023). Validiteit. Geraadpleegd via https://nl.wikipedia.org/wiki/Validiteit
Wikipedia (2023). Observer bias. Geraadpleegd via https://nl.wikipedia.org/wiki/Observer_bias
Wikipedia (2024). CE-markering. Geraadpleegd 10/05/2025 via https://nl.wikipedia.org/wiki/CE-markering
Wikipedia (2024). Standaardafwijking. Geraadpleegd via https://nl.wikipedia.org/wiki/Standaardafwijking
Ryu, M., Ueda, T., & Sakurai, K. (2021). An Interprofessional Approach to Oral Hygiene for Elderly Inpatients and the Perception of Caregivers Towards Oral Health Care. International dental journal, 71(4), 328–335. https://doi.org/10.1016/j.identj.2020.12.003
Zimmerman, S., Wretman, C. J., Ward, K., Tandan, M., Sloane, P. D., & Preisser, J. S. (2021). Fidelity and sustainability of Mouth Care Without a Battle and lessons for other innovations in care. Journal of the American Geriatrics Society, 69(1), 177–184. https://doi.org/10.1111/jgs.16821
Zorg voor Beter (2025). Mondzorg. Geraadpleegd op 08/10/2024 via https://www.zorgvoorbeter.nl/thema-s/mondzorg
