Wat een knuffel kan doen: de magie van huid-op-huidcontact

Waarom een simpele knuffel soms meer doet dan hightech zorg

In ziekenhuizen vol piepende monitors en couveuses lijkt technologie vaak het krachtigste wapen in de strijd voor het leven van pasgeboren (premature) baby’s. Toch schuilt er in iets heel eenvoudigs een enorme kracht: huid-op-huidcontact tussen ouder en kind, ook wel Kangaroo Care genoemd. Het klinkt vanzelfsprekend, maar in de praktijk wordt deze vorm van nabijheid nog lang niet overal toegepast.

Mijn bachelorproef onderzocht waarom dat zo is, en vooral: hoe verpleegkundigen ouders beter kunnen begeleiden om dit kostbare contact wél te omarmen.

Wat is Kangaroo Care?

Kangaroo Care (KC) is een methode waarbij een pasgeborene – vaak prematuur of ziek – met blote huid tegen de borst van een ouder wordt gelegd. Het idee ontstond in de jaren ’70 in Colombia, waar neonatale sterfte hoog lag en couveuses schaars waren. Artsen merkten dat baby’s die intens huidcontact kregen, niet alleen sneller groeiden, maar ook stabielere hart- en ademhalingswaarden hadden.

Vandaag is het ook wetenschappelijk bewezen: KC bevordert borstvoeding, gewichtstoename, temperatuurbehoud, slaap en vooral hechting tussen ouder en kind. Bovendien verlaagt het bij moeders het risico op een postpartum depressie (Mehrpisheh et al., 2022).

Toch wordt deze eenvoudige en gratis methode nog altijd onvoldoende toegepast in onze ziekenhuizen. Hoe komt dat?

De rol van verpleegkundige educatie

De sleutel blijkt te liggen bij duidelijke en consistente begeleiding vanuit de verpleegkundige zorg. In de praktijk ontbreekt vaak een uniforme aanpak rond Kangaroo Care: instructies, timing en praktische begeleiding verschillen tussen afdelingen en zorgverleners. 

Voor ouders die hun fragiele baby met slangetjes en kabels zien liggen, kunnen die onduidelijkheden — samen met tijdsdruk, taalbarrières en onzekerheid — ertoe leiden dat ze KC minder vaak of korter toepassen dan wenselijk.

Daarom onderzocht ik in mijn bachelorproef hoe gestandaardiseerde verpleegkundige educatie kan zorgen voor duidelijkheid, vertrouwen en meer betrokkenheid van ouders.

Van onderzoek naar praktijk: de flyer

Op basis van een literatuurstudie en gesprekken met Neonatale Intensive Care Unit (NICU)-verpleegkundigen van UZ Leuven en UZA Antwerpen, ontwikkelde ik een meertalige, visueel ondersteunde flyer.

Die flyer legt in eenvoudige taal uit:

1. Wat Kangaroo Care is.
2. Waarom het belangrijk is, zowel voor baby als ouder.
3. Hoe je het praktisch en veilig toepast.

De flyer is beschikbaar in het Nederlands, Engels, Frans, Duits en Arabisch. Ouders kunnen hem meenemen, nalezen of bespreken met verpleegkundigen. Het doel? Eenduidige, laagdrempelige en inclusieve informatie voor iedereen.

Een maatschappelijke noodzaak

In België worden jaarlijks zo’n 120.000 baby’s geboren, waarvan ongeveer 5.000 op een NICU belanden (Detollenaere et al., 2022). Dat betekent duizenden gezinnen die plots in een wereld van zorgen, angst en vol medische technologie terechtkomen.

Juist daar kan Kangaroo Care het verschil maken: het herstelt de menselijke nabijheid in een omgeving die vaak klinisch en afstandelijk aanvoelt. Ouders krijgen opnieuw een actieve rol in de zorg voor hun kind, wat hun zelfvertrouwen en mentale gezondheid versterkt.

Daarnaast kan KC ook zorgkosten helpen verminderen. Baby’s die sneller herstellen en beter groeien, hoeven minder lang in het ziekenhuis te blijven. Minder stress en depressie bij ouders leidt bovendien tot minder beroep op psychologische zorg.

De menselijke kant: mijn drijfveer

Mijn passie voor neonatologie ontstond tijdens mijn stage op de NICU. Ik zag hoe kwetsbaar deze pasgeborenen zijn, maar ook hoe krachtig eenvoudige nabijheid kan zijn.

Een casus die me bijzonder raakte: een tweeling van 35 weken die hele dagen in de couveuse lag, omdat de ouders door hun werk nauwelijks aanwezig konden zijn. Hun band met de kinderen ontwikkelde zich moeizaam, en ik vroeg me af: wat doet dit met de hechting?

Die ervaring was de start van mijn onderzoek. Ik wilde een manier vinden om ouders beter te ondersteunen, zodat geen enkel kind de kans op nabijheid hoeft te missen.

Van scriptie naar toekomst

Mijn aanbevelingen gaan verder dan één flyer. Ik pleit voor:

1. Gestandaardiseerde protocollen rond educatie, zodat elke ouder dezelfde informatie krijgt.
2. Opleiding van KC-coaches onder verpleegkundigen, zodat kennis en expertise geborgd blijven.
3. Multidisciplinaire samenwerking met artsen, psychologen en oudervertegenwoordigers om KC structureel te verankeren in de zorg.

Met de prijs zou ik investeren in de verdere professionaliseringsslag: een grafisch aantrekkelijkere flyer, een korte instructievideo en studiedagen om KC breder bekend te maken.

Meer dan zorg: een investering in mentale gezondheid

Wat Kangaroo Care bijzonder maakt, is dat het niet enkel over medische zorg gaat. Het is een brug tussen technologie en tederheid, tussen wetenschap en instinct. Het helpt ouders sterker in hun schoenen te staan en geeft baby’s de best mogelijke start.

In tijden waarin de mentale gezondheid van jonge ouders onder druk staat, kan zoiets eenvoudigs als een knuffel op de borst een wereld van verschil maken.

Conclusie

Mijn bachelorproef toont dat de kracht van zorg niet altijd ligt in complexe technologie, maar vaak in eenvoudige, menselijke nabijheid. Door ouders beter te informeren en te ondersteunen, kan Kangaroo Care een standaardpraktijk worden die levens verrijkt, hechting versterkt en de mentale gezondheid van gezinnen beschermt.

Een kleine verandering in educatie kan zo uitgroeien tot een grote stap voor de zorg van morgen.