Van binnen naar buiten, da’s kinderspel!

Dromen over buitenles

Stel je voor, je komt ’s avonds thuis van je werk en je (puberende) zoon of dochter vertelt je vol enthousiasme wat ze vandaag op school hebben gedaan. Tijdens de les biologie zijn ze naar de moestuin geweest om verschillende insecten te zoeken, voor wiskunde werd er gezocht op de speelplaats naar rechthoeken om vervolgens de oppervlaktes te meten en voor een groepswerk in het vak Frans zijn  ze naar buiten gegaan om te overleggen. Het klinkt allemaal geweldig, maar toch is dit niet de realiteit. De meeste Vlaamse leerlingen in het secundaire onderwijs spenderen de hele dag binnen.

Waarom buiten leren echt werkt

Buitenles, ook wel bekend als outdoor educatie, betekent dat leren plaatsvindt in een buitenomgeving. Want buiten zijn en buiten les krijgen brengt vele voordelen met zich mee. Leerlingen krijgen meer leer- en ontwikkelingskansen, vaardigheden zoals zelfstandigheid, samenwerken en verantwoordelijkheid nemen worden geoefend. Daarnaast wordt er buiten meer bewogen, waardoor ze ook fitter worden. Zoveel voordelen, maar toch zien we onze jongeren niet buiten leskrijgen. Hoe komt dit? 

Wat zeggen de leerkrachten?

Tijdens mijn onderzoek deed ik een bevraging bij 116 verschillende leerkrachten in het secundaire onderwijs om te horen wat zij denken van outdoor educatie en welke plaats dit op dit moment in ons onderwijs heeft. Wat blijkt, ongeveer de helft van de leerkrachten gaf aan dat een gebrek aan tijd het grootste probleem is. Andere drempels zijn gebrek aan materiaal en voorzieningen, onvoldoende ervaring of gebrek aan aandacht tijdens de opleiding. Uit mijn bevraging blijkt dat bijna één op de drie leerkrachten outdoor educatie helemaal niet geschikt acht voor hun vak. Onterecht, zo blijkt.

Gelukkig blijven leerkrachten niet zitten met hun problemen en gaan ze op zoek naar oplossingen. De belangrijkste oplossing die ze zien, is het aanbieden van concrete lespakketten of voorbeeldlessen voorzien waar ze (liefst onmiddellijk) mee aan de slag kunnen. Daarnaast gaven vele leerkrachten aan dat een workshop volgen of dat tijdens de opleiding kennismaken met outdoor educatie een grote meerwaarde zou zijn.

Maar hoe dan wel?

Buiten lesgeven klinkt vaak als een groot project, maar dat is het zeker niet. Het begint met kleine stapjes. Veel scholen beschikken over een stukje groen, een speelplaats of een park in de buurt en meer is er niet nodig om te starten. Belangrijker dan de perfecte omstandigheden is het enthousiasme en de wil om naar buiten te trekken. Met een beetje creativiteit en organisatie kan outdoor educatie een deel worden van het dagelijkse schoolleven. De volgende zeven tips helpen leerkrachten om buiten aan de slag te gaan.

1. Meld je school aan voor subsidies en wedstrijden rond vergroening

   Buiten lesgeven wordt pas fijn als er een aangename omgeving is. Investeren in een groene leeromgeving is dus belangrijk. Kleine zaken zoals plantenbakken, een grasveldje, maakt al een groot verschil. Om dit haalbaar te maken voor elke school, bestaan er tal van subsidiemogelijkheden.
    

2. Maak van een plaats een plek

   Maak gebruik van een vaste plek waar je met je klas naartoe kan gaan. Door herhaaldelijk dezelfde locatie te gebruiken, krijgt deze plek een betekenis en herkenbaarheid, wat rust en structuur biedt. 
    

3. Buiten is niet hetzelfde als binnen

   Buiten lesgeven verloopt anders dan in een klaslokaal. De omgeving is anders, dus je zal als leerkracht genoodzaakt zijn om je lesmethodes aan te passen. Daarnaast is buiten leren voor veel leerlingen een nieuwe ervaring. Het is daarom belangrijk om samen duidelijke afspraken te maken, zodat de les vlot verloopt.
    

4. Betrek leerlingen bij de voorbereiding

   Laat leerlingen meehelpen bij het verzamelen, klaarzetten en nadien ook weer opruimen van het materiaal. Zorg ervoor dat alles een vaste plaats heeft, zodat iedereen alles snel terug kan vinden.
    

5. Niet alles hoeft buiten

   Soms is binnen blijven de beste optie, bijvoorbeeld wanneer het regent of wanneer je een bordboek nodig hebt. Als binnenblijven zinvoller is blijf dan binnen, er is altijd een volgende kans om naar buiten te gaan.
    

6. Reflecteer

   Omdat buiten lesgeven soms wat ongestructureerd kan aanvoelen is het goed om af en toe eens met je leerlingen samen te zitten. Laat hen verwoorden wat ze geleerd hebben, waar ze nieuwsgierig naar zijn geworden en wat eventueel anders kan.
    

7. Ga naar buiten en beleef plezier!

   Laat je niet afschrikken omdat je nog niet eerder buiten lesgaf. Ga samen met je leerlingen op zoek naar de beste manier, luister eens bij collega’s en ga op zoek naar jouw aanpak.
   Maar bovenal: vergeet niet te genieten. Buiten lesgeven mag en moet ook gewoon leuk zijn!