Verzet met zorg: hoe een Brussels collectief skaten hertekent
Skaten staat bekend als vrij en open, maar in de praktijk botsen non-binaire en vrouwelijke skaters nog vaak op onzichtbare drempels. In Brussel kantelt dat beeld: rond het collectief BX’Elles groeit een cultuur van zorg, lef en nieuwe rituelen die de scene tastbaar inclusiever maken.
Wanneer welkom nog geen toegang is
Wie weleens langs Brusselse skateparken kuiert, voelt meteen de magie: het ritme van wielen op beton, vallen en opstaan, lachen, filmen, juichen. “Hoe meer zielen, hoe meer vreugde,” hoor je vaak oprecht. Toch voelt dat niet voor iedereen zo. Voor veel non-binaire en vrouwelijke skaters is de eerste stap geen trucje, maar binnenstappen in een ruimte die niet voor hen lijkt bedoeld.
Mijn onderzoek onderzocht als eerste hoe die spanning werkt én hoe ze in Brussel wordt doorbroken. Zo identificeerde ik zes vormen van durf die het verschil maken. Deze volgen geen rechte lijn, maar een gelaagd pad: van toegang zoeken (identificeren, beginnen, plaatsnemen) naar de cultuur mee hertekenen (herconfigureren, verzetten, differentiëren).
Tussen flow en frictie
Skaten is meer dan sport. Je eigent je de stad toe, verlegt grenzen, bouwt netwerken op, kweekt zelfvertrouwen, en ontsnapt even aan zorgen. Precies daarom is het tegelijk magnetisch en confronterend voor wie er niet vanzelfsprekend bij hoort. De hindernis is zelden één grote poort; het is een mix van geschiedenis, onuitgesproken regels en de publieke setting.
De scene draagt n
og steeds een mannelijk gedomineerde erfenis. Dat zie je niet alleen in aantallen, maar in wie vanzelf als “echte” skater wordt herkend. Respondenten omschrijven de typische Brusselse skater opvallend eenduidig: wit, jong, cismannelijk, gevorderd. Voor vrouwelijke en non-binaire skaters betekent dat dat toegang, legitimiteit en erkenning minder vanzelfsprekend zijn. Sinds de covidperiode zie je meer diversiteit, maar die blijft fragiel: het skatepark is vaak overwegend en soms zelfs uitsluitend mannelijk.
Daarbovenop komen symbolische codes. Wie wanneer en waar rijdt berust op sociale afspraken die zelden luidop worden besproken. Wie de codes niet kent, vangt blikken of opmerkingen, of blijft letterlijk aan de rand staan. Dat is ook lastig voor beginnende jongens, maar de stap wordt groter als bijna niemand in het park op jou lijkt, zowel qua niveau als uiterlijk.
En dan is er nog de publieke ruimte waarin skateparken zich vaak bevinden. Respondenten voelen zich extra kwetsbaar door seksuele straatintimidatie en agressief of seksistisch gedrag. Daardoor wordt de eerste stap in het park nóg spannender en schuift ze vaak jaren op. Uitwijken naar parkings of stille hoekjes gebeurt bij alle genders, maar weegt zwaarder op vrouwen en non-binaire personen.
Veel vrouwelijke skaters hebben in hun garage tien jaar die eerste stapjes gedaan en dan gaven ze op. Ze kenden niemand die mee wou. Ze schaamden zich om naar het park te gaan.
Er waren eens (zes) vrouwelijke skaters…
Vijf jaar geleden brachten enkele Brusselse skaters de schaarse vrouwen met elkaar in contact. Wat begon met een Messengergroep, werd een community me
t 100+ niet-mannelijke skaters: BX’Elles. Het collectief vormt het hart van mijn onderzoek.
Ik nam maandenlang deel aan hun Only Girls-sessies in het private Byrrrh-park in Anderlecht. Die sessies bieden een beschermde instap: je leert de etiquette in een rustige setting, valt en vraagt handjes zonder gêne, en bouwt een netwerk op. Voor velen was vrij beschikken over een heel park een revelatie. Idem bij de Hop On Hop Off-tours, waarbij skaters van alle niveaus en genders zowel zichtbaar als veilig door de Brusselse publieke ruimte trekken om spots te verkennen.
Via deze momenten kwam ik in contact met 15 geweldige skaters met diverse achtergronden, talen en niveaus. Hun verhalen tonen hoe inclusieve jeugdculturen niet vanzelf ontstaan, maar het resultaat zijn van volgehouden individuele en collectieve inspanningen. Ze opereren als culturele bemiddelaar door micro-agressies te benoemen, problematisch gedrag te begrenzen, privileges bespreekbaar te maken, en het belang van safe spaces uit te leggen.
Die praktijken hertekenen wat skaten betekent, niet door zich aan te passen aan de status quo, maar door die van binnenuit kritisch te bevragen en te verleggen. Het skateboard wordt zo opnieuw een verzetsinstrument: een manier om ruimte te claimen, te spelen op plekken waar dat zogezegd niet hoort, en marginaliteit om te buigen tot collectieve kracht. Zorg is daarin geen opgelegde rol, zoals vrouwen die vaak krijgen toebedeeld, maar een actieve en strategische keuze: voor elkaar, voor beginners, voor de scene. Hierdoor ontstaat een cultuur waarin meer mensen kunnen beginnen, blijven en groeien.
Al die mensen die vroeger gepest werden, dat waren dan de skaters, de outskirts in de maatschappij. Wie is dat nu? De niet-traditionele skaters. Dus wat is het meest skate-attitude dat je kunt doen? Dat is die mensen mee in je skateding trekken.
Ik ben zo dankbaar voor de sfeer en gewoon heel de cultuur die ze creëren voor skatende niet-mannen in Brussel.
Emancipatie op beton
Skateboarden heeft een stevig emancipatorisch effect: je neemt plek in, groeit in zelfvertrouwen en wordt zichtbaar in het publieke domein. Zo opent het vrijheden die voor mannen vaak vanzelfsprekender zijn. Inclusie is daarbij niet alleen een morele plicht, maar ook creatieve winst. Andere lichamen brengen andere stijlen, tricks en vibes. Precies die rijkdom versterkt wat skaten uniek maakt: vrijheid, zelfexpressie en verbondenheid.
De volgende stap is dit te verankeren zonder de spontaniteit en autonomie van de skatecommunity te verliezen. Beleidsmatig pleit dit onderzoek daarom voor co-creatieve skate-infrastructuur, steun voor exclusieve sessies, en educatieve trajecten gericht op mannelijke bondgenootschappen, eventueel gebundeld in een Brussels skatefestival. Zo maken we Brussel samen beter, niet op papier maar op beton.
Als je dit a
rtikel leest en nog maar een beetje het gevoel hebt dat skaten iets voor jou kan zijn, wil ik je vanuit het diepste van mijn hart aanmoedigen om het een kans te geven. Vind je het skatepark (nog) te intimiderend? No worries, BX’Elles helpt je op weg. Stuur een DM via Instagram of Messenger en probeer een gratis try-out in Byrrrh, elke maandag 18:30-20:30 (daarna €17,5 per sessie). Je hebt niks te verliezen, buiten wat zweet, en zoveel te winnen: een zalige hobby/lifestyle, crew en herinneringen.
Bibliografie
Abulhawa, D. (2008). Female skateboarding: Re-writing gender. Platform, Vol. 3(No. 1), 56–72. https://www.royalholloway.ac.uk/media/5267/08_female_skateboarding_abul…
Atencio, M., Beal, B., & Wilson, C. (2009). The distinction of risk: Urban skateboarding, street habitus and the construction of hierarchical gender relations. Qualitative Research in Sport And Exercise, 1(1), 3–20. https://doi.org/10.1080/19398440802567907
Bäckström, Å., & Nairn, K. (2018). Skateboarding beyond the limits of gender? Strategic interventions in Sweden. Leisure Studies, 37(4), 424–439. https://doi.org/10.1080/02614367.2018.1462397
Beal, B. (1996). Alternative masculinity and its effect on gender relations in the subculture of skateboarding. Journal Of Sport Behavior, 19(3), 204–220. https://www.proquest.com/docview/215872497?fromopenview=true&pq-origsit…
Beal, B., & Weidman, L. (2003). Authenticity in the skateboarding world. In R. E. Rinehart & S. Sydnor (Eds.), To the Extreme: Alternative Sports Inside and Out (pp. 337–352). State University of New York Press. http://digitalcommons.linfield.edu/mscmfac_pubs/10
Beringer, D. (2024). “Look a skateboarder, but he is too old”: Subculture identity of a skateboarder and a reflection of its changes [Masterproef, University of Agder].
https://uia.brage.unit.no/uia-xmlui/bitstream/handle/11250/3140290/no.u…
Bevan, N., Drummond, C., Abery, L., Elliott, S., Pennesi, J., Prichard, I., Lewis, L. K., & Drummond, M. (2020). More opportunities, same challenges: Adolescent girls in sports that are traditionally constructed as masculine. Sport, Education And Society, 26(6), 592–605. https://doi.org/10.1080/13573322.2020.1768525
Bourdieu, P. (1989). Social space and symbolic power. Sociological Theory, 7(1), 14–25. https://doi.org/10.2307/202060
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77–101. https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa
Butler, J. (1990). Gender trouble: Feminism and the subversion of identity (L. J. Nicholson, Red.). Routledge.
Butler, J. (2004). Undoing gender. Routledge.
Carr, J. (2016). Skateboarding in Dude Space: The roles of space and sport in constructing gender among adult skateboarders. Sociology Of Sport Journal, 34(1), 25–34. https://doi.org/10.1123/ssj.2016-0044
Connell, R. (1987). Gender and power: Society, the person and sexual politics. Stanford University Press.
Connell, R. (1995). Masculinities. University of California Press.
Connell, R., & Messerschmidt, J. W. (2005). Hegemonic masculinity. Gender & Society, 19(6), 829–859. https://doi.org/10.1177/0891243205278639
Cullinan, N. (2020). Subculture, resistance, violence and the female perspective. International Journal Of Research And Innovation in Social Science (IJRISS), 4(3), 6–8. https://www.academia.edu/download/79502651/06-08.pdf
D’Orazio, D. (2020). Skateboarding’s Olympic moment: The gendered contours of sportification. Journal Of Sport And Social Issues, 45(5), 395–425. https://doi.org/10.1177/0193723520928595
Geckle, B. (2022, 5 april). Skateboarding into Neverland: Resistance through youth, gender and failure. The Sociological Review Magazine. https://doi.org/10.51428/tsr.gjbz6894
Geckle, B., & Shaw, S. (2020). Failure and futurity: The transformative potential of queer skateboarding. Young, 30(2), 132–148. https://doi.org/10.1177/1103308820945100
Gray, K. (2018). “You’re doing it wrong”: Skateboarding, gender, and the right to the city [Masterproef, University of British Columbia]. https://open.library.ubc.ca/media/stream/pdf/24/1.0375873/4
Hebdige, D. (1979). Subculture: The meaning of style. Methuen & Co.
Holmes, A. G. D. (2020). Researcher positionality - A consideration of its influence and place in qualitative research - A new researcher guide. Shanlax International Journal Of Education, 8(4), 1–10. https://doi.org/10.34293/education.v8i4.3232
Humberstone, B. (2002). Femininity, masculinity and difference: What’s wrong with a sarong? In Sociology of sport and physical education (pp. 58–78). Routledge. https://www.taylorfrancis.com/chapters/edit/10.4324/9780203194119-4/fem…
Jonas V. (2025, juli). Blijkbaar heeft de Gedachtepolitie van Bruzz onderstaande reactie - waarin enkel feitelijke waarheden staan en waarin ik met empathie over [Reactie op “Brusselse meisjes kiezen voor eigen jeugdwerking: noodzakelijk of een vorm van segregatie?”]. https://www.bruzz.be/actua/samenleving/brusselse-meisjes-kiezen-voor-ei…
Kelly, D. M., Pomerantz, S., & Currie, D. (2005). Skater girlhood and emphasized femininity: ‘You can’t land an ollie properly in heels’. Gender And Education, 17(3), 229–248. https://doi.org/10.1080/09540250500145163
Krane, V. (2001). We can be athletic and feminine, but do we want to? Challenging hegemonic femininity in women’s sport. Quest, 53(1), 115–133. https://doi.org/10.1080/00336297.2001.10491733
Kulick, A., Wernick, L. J., Espinoza, M. A. V., Newman, T. J., & Dessel, A. B. (2018). Three strikes and you’re out: Culture, facilities, and participation among LGBTQ youth in sports. Sport, Education And Society, 24(9), 939–953. https://doi.org/10.1080/13573322.2018.1532406
Kulynych, Y. (2020). Resistant formations of alternative femininities within skateboarding: An exploration of gender at a time of feminist transformation. Journal Of Culture And Society, 14, 61–86. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1543714
Lareau, A. (2021). Listening to people: A practical guide to interviewing, participant observation, data analysis, and writing it all up. The University Of Chicago Press.
https://lib.ugent.be/catalog/rug01:003005956
Le Moniteur. (2018, 12 januari). “Dans l’espace public, les hommes sont souvent majoritaires”: Chris Blache et Pascale Lapalud (Genre et Ville). Geraadpleegd op 21 juni 2025, van https://www.lemoniteur.fr/article/dans-l-espace-public-les-hommes-sont-…
Leefmilieu Brussels. (2024, 10 juni). Opening van het nieuwe skatepark Materialenkaai [Persbericht]. Geraadpleegd op 10 mei 2025, van https://leefmilieu.brussels/burgers/news/2024/opening-van-het-nieuwe-sk…
Lindsey, L. L. (2021). The Sociology of gender: Theoretical perspectives and feminist frameworks. In Gender: Sociological Perspectives (7de editie, pp. 3–37). Routledge. https://dokumen.pub/gender-sociological-perspectives-7nbsped-1138103683…
McCarthy, B. (2024). Girl power and brand power: Postfeminist sensibility in news coverage of Tokyo’s girl “Prodigy” skateboarders. Communication & Sport. https://doi.org/10.1177/21674795241242721
McRobbie, A., & Garber, J. (1976). Girls and subcultures: An exploration. In S. Hall & T. Jefferson (Eds.), Resistance through rituals: Youth subcultures in post-war Britain (pp. 209–222). Hutchinson.
Menzel, T., Braumüller, B., & Hartmann-Tews, I. (2019). The relevance of sexual orientation and gender identity in sport in Europe: Findings from the Outsport survey. German Sport University Cologne. Geraadpleegd op 6 mei 2024, van https://fis-db.dshs-koeln.de/ws/portalfiles/portal/4468644/_OUTSPORT_Re…
Monteverde, G. (2018). Complicity in contemporary feminist discourse [Doctoraatsproefschrift, Ulster University]. https://pure.ulster.ac.uk/files/12683248/Monteverde_PhD.pdf
Nilsson, F. M. (2021). Pushing Authenticity: Challenging narratives and performances on women’s subcultural participation [Masterproef, Lund University]. https://lup.lub.lu.se/student-papers/record/9053740/file/9053742.pdf
Norwood, B. (2024). Carving in and “carving out” space: Gender in the Halifax skateboarding subculture. The Journal For Undergraduate Etnography (JUE), 14(1), 51–69. https://doi.org/10.15273/jue.v14i1.12048
O’Connor, P. (2020). Skateboarding and religion. Springer International Publishing.
Paechter, C. (2018). Rethinking the possibilities for hegemonic femininity: Exploring a Gramscian framework. Women’s Studies International Forum, 68, 121–128. https://doi.org/10.1016/j.wsif.2018.03.005 Paechter, C., Stoodley, L., Keenan, M., & Lawton, C. (2023). What’s it like to be a girl
skateboarder? Identity, participation and exclusion for young women in skateboarding spaces and communities. Women’s Studies International Forum, 96, 102675. https://doi.org/10.1016/j.wsif.2023.102675
Rannikko, A., Harinen, P., Torvinen, P., & Liikanen, V. (2016). The social bordering of lifestyle sports: Inclusive principles, exclusive reality. Journal Of Youth Studies, 19(8), 1093–1109. https://doi.org/10.1080/13676261.2016.1145640
Rose, G. (1993). Feminism and geography: The limits of geographical knowledge. University of Minnesota Press.
Sáenz-Macana, A. & EWS Committee ENGSO. (2023). Women’s participation in sport across Europe. In ENGSO Education [Report]. Geraadpleegd op 1 mei 2025, van https://www.engso-education.eu/wp-content/uploads/2023/11/WOMENS-PARTIC…
Schaillée, H., Derom, I., Solenes, O., Straume, S., Burgess, B., Jones, V., & Renfree, G. (2021). Gender inequality in sport: Perceptions and experiences of generation Z. Sport, Education And Society, 26(9), 1011–1025. https://doi.org/10.1080/13573322.2021.1932454
Schell, L. A., & Rodriguez, S. (2000). Our sporting Sisters: How male hegemony stratifies women in sport. Women in Sport & Physical Activity Journal, 9(1), 15. https://www.proquest.com/scholarly-journals/our-sporting-sisters-how-ma…
Simons, N. (2006). Skater of faker? Een kwalitatieve casestudy naar de rol van media in de subculturele identiteitsconstructie van skaters [Masterproef, Universiteit Antwerpen]. https://repository.uantwerpen.be/docman/irua/f25111/6394.pdf
Sisjord, M. K. (2015). Assessing the sociology of sport: On lifestyle sport and gender. International Review For The Sociology Of Sport, 50(4–5), 596–600. https://doi.org/10.1177/1012690214552432
Theberge, N. (1985). Toward a feminist alternative to sport as a male preserve. Quest, 37(2), 193–202. https://doi.org/10.1080/00336297.1985.10483834
Thornton, S. (1995). Club cultures: Music, media and subcultural capital. Polity Press.
Thornton, S. (1997). General introduction. In K. Gelder & S. Thornton (Eds.), The subcultures reader (pp. 1–7). Routledge.
Thorpe, H. (2006). Beyond “decorative sociology”: Contextualizing female surf, skate, and snowboarding. Sociology Of Sport Journal, 23(3), 205–228. https://doi.org/10.1123/ssj.23.3.205
Thorpe, H., & Wheaton, B. (2013). Dissecting action sports studies. In D. L. Andrews & B. Carrington (Eds.), A companion to sport (pp. 341–358). Blackwell Publishing.
https://doi.org/10.1002/9781118325261.ch20 Trans Student Educational Resources. (z.d.). Definitions. Geraadpleegd op 15 mei 2025, van https://transstudent.org/about-2-2/definitions/
Van Laar, C., Van Rossum, A., Kosakowska-Berezecka, N., Bongiorno, R., & Block, K. (2024). MANdatory: Why men need (and are needed for) gender equality progress. Frontiers in Psychology, 15, 1263313. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2024.1263313
Vlaanderen. (z.d.). Genderbewust taalgebruik: Benoemen van genderidentiteit en seksuele oriëntatie. Geraadpleegd op 2 mei 2025, van https://www.vlaanderen.be/intern/werkplek/ondersteuning/heerlijk-helder…
Weber, K. (2013, 7 juni). An open letter to Nyjah Huston. Vegan Skate Blog. Geraadpleegd op 30 april 2025, van https://veganskateblog.com/uncategorized/an-open-letter-to-nyjah-huston
West, C., & Zimmerman, D. H. (1987). Doing gender. Gender And Society, 1(2), 125–151. https://www.gla.ac.uk/0t4/crcees/files/summerschool/readings/WestZimmer…
Wheaton, B., & Beal, B. (2003). “Keeping It Real”: Subcultural media and the discourses of authenticity in alternative sport. International Review For The Sociology Of Sport, 38(2), 155–176. https://doi.org/10.1177/1012690203038002002
Wienclaw, R. A. (2011a). Gender differences: Biology & culture. In The Editors of Salem Press (Red.), Sociology reference guide: Gender roles & equality (pp. 15–23). Salem Press. https://xyonline.net/sites/xyonline.net/files/2020-
01/Salem%20Press,%20Gender%20Roles%20&%20Equality%20(2011).pdf
Wienclaw, R. A. (2011b). Gender roles. In The Editors of Salem Press (Red.), Sociology reference guide: Gender roles & equality (pp. 33–40). Salem Press. https://xyonline.net/sites/xyonline.net/files/2020-01/Salem%20Press,%20…
Williams, J. P. (2007). Youth subcultural studies: Sociological traditions and core concepts. Sociology Compass, 1(2), 572–593. https://doi.org/10.1111/j.1751-9020.2007.00043.x
Wojnicka, K. (2021). Invisible yet significant: the case of complicit masculinities’ transparency in power. NORMA, 16(4), 200–204. https://doi.org/10.1080/18902138.2021.2001994
Yochim, E. C. (2010). “Freedom on four wheels”: Individuality, self-expression, and authentic masculinity in a skateboarding community. In Skate life: Re-imagining white masculinity (pp. 78–110). University of Michigan Press. https://www.jstor.org/stable/j.ctv65sw5s.6
