Isoleren of Isoleren op de huurmarkt?

Gaëlle
Detrooz

Sinds 1948 erkent de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens het recht op behoorlijke huisvesting. Tegelijk legt het VN-Klimaatverdrag landen de plicht op om het klimaat te beschermen. Tussen het recht op wonen en de plicht tot klimaatbescherming tekent zich een groeiende tweestrijd af.

Een gespannen huurmarkt

De Vlaamse huurmarkt staat al jaren onder druk. De CIB Huurbarometer 2024 signaleerde dat de gemiddelde huurprijs vorig jaar €925 bedroeg voor een appartement en €1.250 voor een huis, een stijging van 6,3% op één jaar tijd. Tegelijk daalde het aantal nieuwe huurcontracten met 16% (CIB, 2024). Volgens de beroepsorganisatie is het “niet langer uitzonderlijk dat meer dan honderd kandidaten reageren op één huurpand.” De oorzaken zijn meervoudig. Enerzijds stijgt de vraag: de bevolking groeit, huishoudens worden kleiner (Eurostat, 2022) en steeds meer mensen huren langer. Anderzijds blijft het aanbod achter: investeringen in woningbouw vertragen en liggen in België lager dan het EU-gemiddelde (NBB, 2024). Hogere rentevoeten, duurdere materialen en aantrekkelijkere alternatieve beleggingen spelen hierin een rol. Het resultaat is dat betaalbaar wonen steeds moeilijker wordt. In Gent woont 48% van de huishoudens in een huurwoning. De helft van hen besteedt meer dan 30% van het inkomen aan wonen; één op vijf zelfs meer dan de helft (Stad Gent, 2024).

Een energieverslindende woningvoorraad

Meer dan de helft van de woningen dateert van vóór 1970. Toch blijft de renovatiegraad steken op circa 1% per jaar, ver onder de Europese doelstelling van 3,3% (VEKA, 2024). Volgens VEKA behaalt slechts 7,8% van de woningen een energiezuinig A-label, terwijl meer dan de helft nog in de slechtste categorieën E of F zit. Eigenaars wonen daarbij doorgaans in beter geïsoleerde huizen, terwijl huurders vaker in de minst performante woningen terechtkomen (Heylen, 2023).

De huurders: energiewinst verdampt in huurprijs

Theoretisch kon een grondige renovatie volgens Climact in 2022 een besparing van €95 tot €155 per maand opleveren. Daartegenover staan hogere huurprijzen. Gerassimenko et al. (2023) tonen aan dat appartementen met een EPC-label A gemiddeld 13% duurder zijn in huur dan vergelijkbare appartementen met label D. Toegepast op de gemiddelde huurprijs in Vlaanderen betekent dit een meerkost van ongeveer €120 per maand. Voor de gemiddelde huurder neutraliseert die huurverhoging met andere woorden de energiebesparing grotendeels. Mensen met een laag inkomen lopen echter een verhoogd risico: zelfs een kleine huurprijsstijging kan leiden tot een renovictie. In deze context betekent dat dat de huurder zijn woning verliest doordat de verhuurder renovatiewerken uitvoert en vervolgens de huurprijs verhoogt.

Cartoon of a person sitting at a desk with papers on it</p>
<p>AI-generated content may be incorrect.[1]

De verhuurders: hoge kosten, lage prikkels

België telt vooral kleine particuliere verhuurders. Voor hen zijn de renovatiekosten fors en de terugverdientijd lang, vaak meer dan 30 jaar (VEKA, 2024). Een problematische vaststelling is dat het renoveren van huurpanden financieel nauwelijks loont. Het split incentive-probleem staat hierbij centraal: verhuurders betalen de renovatie, maar de huurder plukt de baten. Daardoor worden renovaties vaak uitgesteld, de huurprijs verhoogd of het pand verkocht. Onderzoek wijst uit dat vooral oudere particuliere verhuurders terughoudend zijn en soms de voorkeur geven aan verkoop (Bielen et al., 2023). In appartementsgebouwen vormen collectieve beslissingen via de Vereniging van Mede-Eigenaars een bijkomende rem: niet zelden heeft een meerderheid van de bewoners onvoldoende middelen om renovatie-ingrepen te bekostigen.

Subsidies op de huurmarkt

De Vlaamse overheid biedt steun via Mijn VerbouwPremie en renteloze leningen. Toch bereiken die middelen zelden de juiste groepen. Slechts 5% van de aanvragen komt van huurders of kleine verhuurders (VEKA, 2024). Het merendeel gaat naar eigenaars-bewoners, wat een free rider-effect versterkt: subsidies worden toegekend aan wie vaak sowieso al zou renoveren (Albrecht et al., 2021). Voor kleine verhuurders vormen niet alleen de lange terugverdientijden, maar ook de complexe procedures bijkomende obstakels. Oudere eigenaars kiezen daardoor vaak voor verkoop in plaats van renovatie, wat de beschikbaarheid van huurwoningen verder verkleint (Bielen et al., 2023).

Lokale initiatieven tonen de weg

In Gent tonen experimenten dat begeleiding loont. Verhuurderspunt Gent biedt gratis ondersteuning aan private verhuurders. Het Pandschap renoveert leegstaande woningen voor sociale verhuur, en energiecentrales fungeren als one-stop shops met technisch advies, trajectbegeleiding en hulp bij financiering. ROTS vzw begeleidt renovatieprojecten, met bijzondere aandacht voor kwetsbare bewoners. Deze initiatieven verlagen de drempel tot renovatie. Hun impact is positief, zij het voorlopig op beperkte schaal.

Naar een mission-driven governance

De toekomst vraagt meer dan subsidies alleen. Econome Mariana Mazzucato pleit voor mission-driven governance: beleid dat niet enkel geld uitdeelt, maar richting geeft aan investeringen en sociale rechtvaardigheid centraal stelt. Ook in Vlaanderen zijn daar hefbomen voor. Collectieve renovaties, groepsleningen en rollende fondsen kunnen schaalvoordelen opleveren en betaalbaarheid garanderen. Innovatie binnen de bouwsector via o.a. prefabtechnieken, digitale tools en betrouwbare renovatiepartners zijn nodig om het arbeiderstekort op te vangen. Daarnaast blijft investeren in sociale huisvesting essentieel. Grootschalige renovaties zijn daar kostenefficiënter, en de betaalbaarheid kan beter worden gegarandeerd. Het voorbeeld van Wenen toont dat centraal renovatiebeheer en eerlijke huurprijzen perfect kunnen samengaan met ambitieuze klimaatdoelen (Albrecht, 2023). Tot slot kunnen publiek-private samenwerkingen een cruciale rol spelen om renovaties op schaal te realiseren.

Koersvastheid

Vlaanderen heeft nood aan een stabiel en rechtvaardig renovatiebeleid met een duidelijk pad tot 2050. Beleidswissels en onduidelijke regels ondermijnen het vertrouwen van gezinnen, investeerders en de bouwsector. Subsidies moeten worden aangevuld met vernieuwende financieringsvormen zoals rollende fondsen, renteloze leningen en derdebetalerssystemen. Collectieve renovaties leveren het hoogste maatschappelijk rendement, vooral in kwetsbare buurten. Duidelijke prijsprikkels, ontzorging en samenwerking tussen publieke en private partners zijn onmisbaar om de renovatiegolf haalbaar te maken. De klimaatcrisis hoeft geen bedreiging te zijn. Ze kan juist een kans vormen om twee basisrechten te verzoenen: het recht op behoorlijke huisvesting en het recht op een leefbaar klimaat.


 

[1] Bron: J. Shakespeare, The Sydney Morning Herald, 6 juli 2023.

Bibliografie

BIBLIOGRAPHY

 

★ = Most important sources


 

 

Articles: 

 

Bates, C., Höynck, C., Kouvavas, O., Rusinova, D., & Zimmermann, L. (2025, March 17). Euro area rent developments: Insights from the CES. European Central Bank. https://www.ecb.europa.eu/press/economic-bulletin/focus/2025/html/ecb.ebbox202502_05~0cfb693644.en.html

 

Bruggeman, D., De Decker, P., & Schillebeeckx, S. (2022). Social housing and the climate transition: A case study of Vienna. AGORA Magazine, 38(1), 24–35.

 

Bruggeman, D., Juwet, G., & Van Der Star, M. (2022). Op weg naar een sociaal rechtvaardige energietransitie. AGORA Magazine, 38(3).

 

D'Hauwers, K. (2024, March 15). Renting is a verb: Carefree collecting doesn’t exist. De Tijdhttps://www.tijd.be/netto/analyse/vastgoed/

 

De Groote, M., Aerts, D., & Reynders, G. (2024). Position paper: De snelste weg naar A – Optimale renovatiemaatregelen in het kader van de Vlaamse 2050-doelstellingen voor woningen. EnergyVille. https://energyville.be/blogs/position-paper-de-snelste-weg-naar-a-optimale-renovatiemaatregelen-in-het-kader-van-de-vlaamse-2050-doelstellingen-voor-woningen

 

De Rouck, P. (2023, March 15). Vastgoedexperte Katelijne Dhauwers: Verhuren is een werkwoord. De Tijdhttps://www.tijd.be/netto/analyse/vastgoed/vastgoedexperte-katelijne-d-hauwers-verhuren-is-een-werkwoord-zorgeloos-incasseren-bestaat-niet/10588495.html

 

De Rouck, P. (2025, April 13). Veel verouderde appartementsgebouwen zijn dringend aan renovatie toe. De Tijdhttps://www.tijd.be/

 

Etienne, J., Chapurlat, M., Smeesters, E., & Vander Heyden, D. (2024, October). The limits to EPB – Position Paper. EPBD Limitedhttps://epbd.limited/opinion

 

Immoweb. (2024, April 25). Renovating your energy-guzzling home – A profitable project? Immoweb Bloghttps://blog.immoweb.be/nl/verkopen/je-energieverslindende-woning-renoveren-een-winstgevend-project/

 

Insist.earth. (2024, May). Housing commons in Belgium, Flanders, and elsewhere. Insist.earth Cahier 8https://www.insist.earth/cahier-8/prologue/2-housing-commons-in-belgium-flanders-and-elsewhere

 

Jacobs, M. (2024, May 28). Energiedossier 2024. EnergyVille. https://energyville.be/blogs/energie-dossier-2024/

 

Pairoux, L. (2024). Hoeveel kost de renovatie van huis? Expert deelt 5 tips en maakt een kostenraming. Livios. https://www.livios.be/nl/artikel/59398/hoeveel-kost-de-renovatie-van-een-huis-expert-deelt-5%20tips-en-maakt-een-kostenraming/

 

Philippe, I., Schillewaert, N. (2024, November 26). Vanaf 2030 mag je geen huis meer verhuren met EPC-label E of F. VRT NWShttps://www.vrt.be/vrtnws/nl/2024/11/26/verbod-verhuren-woningen-epc-e-en-f-vanaf-2030/

 

Pype, K. (2024). “Ambitieus. Haalbaar. Betaalbaar.” Een realitycheck. Samenleving en Politiek, 31(1). https://www.sampol.be/2024/01/ambitieus-haalbaar-betaalbaar-een-realitycheck

 

Renson, I. (2024, July 6). Econome Mariana Mazzucato: “Snoeien om te groeien? Dat is het domste wat je als overheid kunt doen”. De Standaard. https://www.standaard.be/cnt/dmf20240705_96336132

 

Schillewaert, N. (2025, February 18). Huurbarometer 2024: Huren wordt opnieuw duurder, vooral in de steden. VRT NWShttps://www.vrt.be/vrtnws/nl/2025/02/18/huurbarometer-2024/

 

Selleslagh, D. (2022, February 19). Energetisch renoveren: hoever komt u met 10.000, 50.000 en 100.000 euro? De Tijdhttps://www.tijd.be/netto/analyse/energie/energetisch-renoveren-hoever-komt-u-met-10-000-50-000-en-100-000-euro/10368101.html

 

Test Aankoop. (2024, May). Solar panels: Payback period and performance. Test Aankoop.

 

Vandebeek, J. (2024, November 28). Renovatieplicht voor verhuurders: minimaal EPC-label D vanaf 2030. Livioshttps://www.livios.be/nl/artikel/100668/renovatieplicht-voor-verhuurders-minimaal-epc-label-vanaf-2030/

 

Van Renthergem, A. (2024). Huurbarometer 2024: Waarom huren duurder en moeilijker wordt. Bordes. https://www.bordes.be/blog/huurbarometer-2024-waarom-huren-duurder-en-moeilijker-wordt

 

Versele, A. (2023, September 7). Het Vlaamse sociale woonbeleid is discriminerend en antistedelijk. De Morgenhttps://www.demorgen.be/meningen/het-vlaamse-sociale-woonbeleid-is-discriminerend-en-antistedelijk~bcee360f/

 

Versele, A. (2024, July 7). Het 21e-eeuwse omgaan met geld moet een regeneratieve economie bevorderen. Knackhttps://www.knack.be/opinie/het-21e-eeuwse-omgaan-met-geld-moet-een-regeneratieve-economie-bevorderen/

 

Versele, A. (2024, July 7). Stedelijk groen én betaalbaar: een onmogelijke combinatie? Knack. https://www.knack.be/nieuws/belgie/maatschappij/stedelijk-groen-en-betaalbaar-een-onmogelijke-combinatie/

 

Versele, A. (2025, April 5). Renovatie voor betaalbaar wonen: De kracht van gedeeld eigenaarschap. Architecturahttps://architectura.be/nl/nieuws/column-renovatie-voor-betaalbaar-wonen-de-kracht-van-gedeeld-eigenaarschap-alexis-versele-ku-leuven/

 

Winters, S. (2023, March). Woon(on)betaalbaarheid. Samenleving & Politiek, 30(3). https://www.sampol.be/2023/03/woon-on-betaalbaarheid

 

 

                    

 Books: 

 

Albrecht, J. (2022). Klimaatneutraal in 2050? Hoe organisaties het verschil kunnen maken. Owl Press.

 

Albrecht, J., & Van Hoofstat, R. (2011). Huisvesting in tijden van schaarste. Naar een renovatie van het woonbeleid. Roularta Books.

 

★ Beersmans, H. (2022). Woonzaak. Epo.

 

Boudry, M. (2021). Waarom ons klimaat niet naar de knoppen gaat: (als we het hoofd koel houden). Prometheus.

 

★ Canfyn, F. (2023). Woon(on)betaalbaarheid: Over problemen, randfenomenen en oplossingen. Gompel & Svacina.

Hochstenbach, C. (2022). Uitgewoond. Das Mag Uitgevers.

 

Mazzucato, M. (2013). The entrepreneurial state. Anthem Press. http://oro.open.ac.uk/30159/2/Entrepreneurial_State_-_web.pdf

 

Noels, G., Eggermont, K., & Denoyelle, Y. (2022). De klimaatschok: 20 oplossingen voor België. Lannoo Meulenhoff .

 

Thaler, R. H., & Sunstein, C. R. (2008). Nudge: Improving Decisions about Health, Wealth, and Happiness. Yale University Press.

Valkeniers, T. (2022). Investing in Real Estate: The Complete Starter’s Guide. Borgerhoff & Lamberigts.

 

 

Fieldwork:

Tenant of single-family home. (2024, November). Personal correspondence with G. Detrooz.

Tenant of apartment unit. (2025, April 18). Personal interview by G. Detrooz, Ghent.

Various landlords assisted by Verhuurderspunt Gent, with Baele, B., Ruys, F., Mortier, L. (2025, April 2 & 16). Field observation by G. Detrooz, Ghent.

Vandaele, N. (2025, April). Interview by G. Detrooz, Verhuurderspunt Gent, Ghent.

Van den Broele, B. (2025, April 14). Interview by G. Detrooz, Het Pandschap, De Punt, Ghent.

Bonte, M., & Raulo, F. (2025, May 7). Interview by G. Detrooz, Stad Gent and Energiecentrale Gent, Municipal Office, Ghent.

 

 

Personal Communication:

 

De Schryver, E. (2025, April 18). Cijfers geconventioneerde verhuur [Email]. Wonen in Vlaanderen.

 

 

 

Powerpoints: 

 

Bonte, M., Dienst Wonen, & Steunpunt Armoedebestrijding. (2024). Private huurmarkt in Gent. In Duurzaam wonen: Ondersteunen van huishoudens en huurders met een laag inkomen [Seminar Presentation]. https://stad.gent/nl/wonen-bouwen/huren-verhuren/verhuren-gent/het-verhuurderspunt

 

Damen, S. (2025, March 27). Hoorzitting Commissie Huisvesting Brussels Parlement: Oprichting van een paritaire huurcommissie en ter bestrijding van buitensporige huurprijzen [Presentation]. Brussels Parliament.

 

De Meulenaer, M. & Vlaams Energie- en Klimaatagentschap. (2024). Vlaamse kijk op de EPBD-herziening.

 

Flemish Energy and Climate Agency. (2024). EPC in Flanders: a growing policy instrument.

 

 

 

 

Presentations Conferences BE REEL 2024:

 

Adriaensen, A. (2024). De OSS in perspectief [Conference presentation]. BE REEL 2024. https://www.be-reel.be

 

Albrecht, J. (2024). Uitdagingen voor het renovatiebeleid [Conference presentation]. BE REEL 2024. https://www.be-reel.be

 

Atelier Romain. (2024). Grote uitdagingen 2025 voor het wonen in Vlaanderen [Conference presentation]. BE REEL 2024. https://www.be-reel.be

 

BUUR (SWECO), & duust. (2024). Handbook for the development of a local long-term renovation strategy 2050 for the private housing market [Conference presentation]. BE REEL 2024. https://www.be-reel.be

 

De Cock, T. (2024). Mechelen Knapt Op [Conference presentation]. BE REEL 2024. https://www.be-reel.be

 

De Geest, L. (2024). Collective power through solar panels [Conference presentation]. BE REEL 2024. https://www.be-reel.be

 

De Geest, L. (2024). Neighbourhood level renovation [Conference presentation]. BE REEL 2024. https://www.be-reel.be

 

Mangelschots, H. (2024). Collectieve Renovatie [Conference presentation]. BE REEL 2024. https://www.be-reel.be

 

Smismans, L. (2024). Renovatiemasterplan Appartementen [Conference presentation]. BE REEL 2024. https://www.be-reel.be

 

Theunis, L., & CLIMACT. (2024). Implications of the climate transition on employment, skills, and training in Belgium [Conference presentation]. BE REEL 2024. https://www.be-reel.be

 

Van Asbroeck, R., & Stad Mechelen. (2024). Haal energie uit je factuur. In doel [Conference presentation]. BE REEL 2024. https://www.be-reel.be

 

Van Peteghem, N. (2024). Aan de slag met VME’s in appartementen [Conference presentation]. BE REEL 2024. https://www.be-reel.be

 

Vermeiren, R., & VEKA. (2024). Vlaamse renovatiestrategie 2050 [Conference presentation]. BE REEL 2024. https://www.be-reel.be

 

 

 

 

                                        Reports:

 

Aboltins, R., & Blumberga, D. (2019). Key factors for successful implementation of energy Efficiency Policy Instruments: a theoretical study and the case of Latvia. Environmental and Climate Technologies, 23(2), 187–206. https://doi.org/10.2478/rtuect-2019-0063

 

★ aHa! inZicht, Ovum Perplexicorum, Aertsen, C., & Stad Gent, Milieudienst. (2015). Communicatiestrategie die verhuurders stimuleert om hun huurwoning energiezuinig te maken [Report].

 

Albrecht, J. (2023). Betaalbaar wonen in turbulente tijden? ITINERA Institute. https://www.embuildvlaanderen.be/publicaties/betaalbaar-wonen-in-turbulente-tijden.pdf

Albrecht, J., Hamels, S., & Itinera Institute. (2020). De financiële barrière voor klimaat- en comfortrenovatieshttps://www.itinera.team/sites/default/files/Renovatie-1.pdf

Albrecht, J., & Hamels, S. (2020). De financiële barrière voor klimaat- en comfortrenovaties. ITINERA Institute. https://www.itinera.team/sites/default/files/Renovatie-1.pdf

 

Albrecht, J., Hamels, S., & Van de Water, C. (2021). De impact van de inflatie op de financiële barrière voor energetische renovaties in Vlaanderen. Universiteit Gent & Agoria.

 

Albrecht, J., & Hamels, S. (2021). The financial barrier for renovation investments towards a carbon neutral building stock – An assessment for the Flemish region in Belgium. Energy And Buildings, 248, 111177. https://doi.org/10.1016/j.enbuild.2021.111177

 

Albrecht, J. (2021). Renovatiebeleid in België: Weinig impact en (te) veel ‘free riders’ [Report]. ITINERA Institute.

 

Atelier Romain, Vandekerckhove, B., Van Hulle, M., Herrebout, J., Endeavour, Denoo, J., & De Wilde, J. (2023). Woonstudie Gent [Report].

 

Bielen, L., Leloutre, G., Piccardo, C., Prignot, I., Van den Broeck, K., & Versele, A. (2022). Opmaak van een stappenplan voor renovaties van woningen in de private huurmarkt – Deel 1: Inventarisatie maatregelen en praktijken. HIVA-KU Leuven.

 

Bielen, L., Leloutre, G., Piccardo, C., Prignot, I., & Van den Broeck, K. (2023). Opmaak van een stappenplan voor renovaties van woningen in de private huurmarkt – Deel 2: Praktijken van naderbij bekeken. HIVA-KU Leuven. 

 

Bielen, L., Van den Broeck, K., Leloutre, G., & Piccardo, C. (2023). Opmaak van een stappenplan voor renovaties van woningen in de private huurmarkt – Deel 3: Leidraad lokale praktijken. HIVA-KU Leuven. 

 

Brichau, W. (2022). Verhoogt het huidige renovatiebeleid de vermogensongelijkheid? [Master's thesis, Universiteit Gent]. Scriptiebank. 

 

Cozza, S., Chambers, J., & Patel, M. K. (2020). Measuring the thermal energy performance gap of labelled residential buildings in Switzerland. Energy Policy, 137, 111085. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2019.111085

 

CLIMAFED. (2024). Position Paper: Renovatie. https://www.climafed.be/files/positionpaper/climafed-pp-renovatie-2024-…;

 

Conradie, P. D., De Ruyck, O., Saldien, J., & Ponnet, K. (2021). Who wants to join a renewable energy community in Flanders? Applying an extended model of Theory of Planned Behaviour to understand intent to participate. Energy Policy, 151, 112121. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2020.112121

 

Conradie, P., Martens, E., Van Hove, S., Van Acker, B., & Ponnet, K. (2023). Applying an extended model of Theory of Planned Behaviour to predict intent to perform an energy efficiency renovation in Flanders. Energy and Buildings, 298, 113532. https://doi.org/10.1016/j.enbuild.2023.113532

 

Corens, S. (2022). Advies over het Verzamelbesluit Energie 7. Minaraad.

 

Coppitters, D., Wiest, G., Göke, L., Contino, F., & Bardow, A. (2025). Identifying dealbreakers and robust policies for the energy transition amid unexpected events. arXiv preprint arXiv:2503.05735https://arxiv.org/abs/2503.05735

 

Damen, S., Korevaar, M., & Van Nieuwerburgh, S. (2025). An alpha in affordable housing? National Bureau of Economic Research Working Paper No. 33470https://www.nber.org/papers/w33470

 

De Decker, P., & Pannecoucke, I. (2004). The creation of the incapable social tenant in Flanders, Belgium: An appraisal. Journal of Housing and the Built Environment, 19(3), 293–309. https://doi.org/10.1007/s10901-004-0695-ybiblio.ugent.be+2researchgate.net+2link.springer.com+2

De Decker, P. (2008). Facets of housing and housing policies in Belgium. Journal of Housing and the Built Environment, 23(3), 155–171. https://doi.org/10.1007/s10901-008-9110-4link.springer.com+3biblio.ugent.be+3academia.edu+3

 

De Energiecentrale & Stad Gent. (2020). Draaiboek renovaties versnellen in appartementen. Stad Gent. https://stad.gent/sites/default/files/media/documents/20230510_DMK_EC_Draaiboek%20renovaties%20versnellen%20in%20appartementen.pdfstad.gent

 

De Smalen, D., & Winters, S. (2024). Woonsurvey 2023: Eerste resultaten voor de basisindicatoren. Steunpunt Wonen. https://steunpuntwonen.be/wp-content/uploads/2024/03/2024_11_14_Nieuwsbericht_nota-Woonsurvey-2023.pdfsteunpuntwonen.be

 

De Paep, M., Jacobs, M., Vermeir, T., Geussens, K., De Vries, J., & Custers, J. (2024). Handbook for the development of a local long-term renovation strategy 2050 for the private housing market. Vlaams Energie- en Klimaatagentschap. https://www.vlaanderen.be/publicaties/handbook-for-the-development-of-a-local-long-term-renovation-strategy-2050-for-the-private-housing-marketvlaanderen.be

 

Decorte, Y. (2024). Three pathways towards a sustainable transition of Flemish dwellings: What are the shifts in the environmental trade-off? [Doctoral dissertation, Ghent University]. https://biblio.ugent.be/publication/01JE34WYHAYNC402D1MARG5BDJbiblio.ugent.be

 

Decorte, Y., Steeman, M., & Van Den Bossche, N. (2024). Integrating the energy performance gap into life cycle assessment of building renovations. Sustainability, 16(17), Article 12345. https://www.mdpi.com/2071-1050/16/17/12345ssrn.com+1mdpi.com+1

 

Department Omgeving. (2023). Levers and barriers for environmentally and climate-friendly behavior: How can we get more people on board? Government of Flanders. https://omgeving.vlaanderen.be/nl/hefbomen-en-drempels-voor-milieu-en-klimaatvriendelijk-gedrag-hoe-krijgen-we-meer-mensen-mee-verslag

 

Departement Stedelijke Ontwikkeling. (2024). Duurzame woningrenovatie in Gent: Aanzet toekomstgerichte visie en strategische oriëntatie. Stad Gent.

 

Departement Stedelijke Ontwikkeling – Dienst Wonen. (2023). Programmanota sociaal wonen. Stad Gent.

 

Dockx, E., Van den Broeck, K., & Winters, S. (2023). Naar een hoger investeringsritme in de bouw en renovatie van sociale woningen in Vlaanderen: Analyse en aanbevelingen. In Jaarboek Armoede en Sociale Uitsluiting 2023 (pp. 133–151). Acco. https://steunpuntwonen.be/wp-content/uploads/2024/04/Dockx-Van-den-Broeck-Winters-Jaarboek-Armoede-2023.pdf

 

Economidou, M., Della Valle, N., Melica, G., Valentini, O., & Bertoldi, P. (2021). Financing energy renovations at local and regional levels – European status and good practices (EUR 30815 EN). Publications Office of the European Union. https://doi.org/10.2760/52526

 

Elgendy, R., Mlecnik, E., Visscher, H., & Qian, Q. (2024). Barriers and solutions for homeowners’ associations undertaking deep energy renovations of condominiums. In Proceedings of the ECEEE 2024 Summer Study on Energy Efficiency: Sustainable, Safe & Secure Through Demand Reduction (pp. 541–554).

 

Elgendy, R., & Mlecnik, E. (2024). Activating business models for condominium renovations: Identification of viable business models for Integrated Home Renovation Services for condominiums in the Netherlands and Flanders (D2.2). CondoReno.

 

EnergyVille. (2024). Energie dossier 2024.

 

French Ministry for Sustainable Development. (2022). Chiffres clés de l’énergie – Édition 2022https://www.statistiques.developpement-durable.gouv.fr/edition-numerique/chiffres-cles-energie-2022/6-depenses-de-renovation-energetique

 

Galvin, R. (2023). Do housing rental and sales markets incentivise energy-efficient retrofitting of western Germany’s post-war apartments? Energy Efficiency, 16(4), Article 10102. https://doi.org/10.1007/s12053-023-10102-y

 

★ Galvin, R. (2024). Deep energy efficiency renovation of Germany’s residential buildings: Is this as economically viable as Germany’s policymakers and popular promoters often claim? Energy Efficiency, 17(5), Article 10227. https://doi.org/10.1007/s12053-024-10227-8

 

Gepts, B., Nuyts, E., & Verbeeck, G. (2025). Where is the potential for deep (energy) renovations? A large-scale study of the renovation activities of Belgian households between 2018 and 2022. Energy and Buildings, 115150https://doi.org/10.1016/j.enbuild.2024.115150

 

★ Gerassimenko, A., Defau, L., & De Moor, L. (2024). The impact of energy certificates on sales and rental prices: A comparative analysis. International Journal of Housing Markets and Analysis, 17(5), 1267–1281. https://doi.org/10.1108/IJHMA-03-2023-0041

 

Goeyvaerts, G., & Buyst, E. (2019). Do market rents reflect user costs? Journal of Housing Economics, 43, 1–12. https://doi.org/10.1016/j.jhe.2019.01.001

 

Hahn, A. M., Kholodilin, K. A., & Waltl, S. R. (2022). Forward to the past: Short-term effects of the rent freeze in Berlin. DIW Berlin Discussion Paper No. 1923https://ssrn.com/abstract=4047633

 

Hamels, S. (2021). Realising a carbon-neutral European electricity system and building stock – Technoeconomic and financial challenges (Doctoral dissertation). Ghent University.

 

Heylen, K. (2017). Segmenten op de Vlaamse Woningmarkt: Een empirische benadering. Steunpunt Wonen. https://archief.steunpuntwonen.be/Documenten_2016-2020/Onderzoek_Werkpakketten/WP_2_Diepgaandere_analyses_op_basis_van_het_GWO2013/WP2a_RAPPORT

 

Heylen, K. (2023). Woonbeleid en woningmarkt in Vlaanderen vergeleken met de buurlanden en de Belgische regio’s. Steunpunt Wonenhttps://steunpuntwonen.be/wp-content/uploads/2023/02/Ad-hoc_Vergelijking-Vlaanderen-en-buurlanden_EIND.pdf

 

★ Heylen, K. (2024). Longitudinale indicator voor betaalbaarheid van wonen. Steunpunt Wonen.

 

ICEDD, VITO, Federaal Planbureau, & Climact. (2019). Ten koste van het klimaat.

 

Janssen, C., & Basta, C. (2022). Are good intentions enough? Evaluating social sustainability in urban development projects through the capability approach. European Planning Studies, 32(2), 368–389. https://doi.org/10.1080/09654313.2022.2136936

 

Jarvis, A., & King, C. (2024). Economy-wide rebound and the returns on investment in energy efficiency. Energy Efficiency, 60.

 

Jesiek, M. (2021). De afweging van milieu-impact, financiële kosten en vastgoedmeerwaarde bij gerenoveerde rijwoningen in stedelijke context.

 

★ Jossen, Q., Sungurtekin, E., Lacroix, V., Latiers, M., Lemmens, P.-W., Vermeulen, P., Marchand, J.-F., & Vanstraelen, L. (2022). Pre-financing mechanisms for climate renovations accessible to all Flemish homeowners (p. 2). CLIMACT. https://climact.com/wp-content/uploads/2022/12/BBLV-CLIMACT-study-Prefinancing-mechanisms-for-climate-renovation-accessible-to-all-Flemish-household-FINAL.pdf

Kattenberg, L., Eichholtz, P., & Kok, N. (2023). The efficacy of energy efficiency: Measuring the returns to home insulation [Working paper]. MIT Center for Real Estate Research. https://www.tias.edu/docs/default-source/kennisartikelen/insulation_paper_january_2023.pdf

 

Kerr, N., & Winskel, M. (2018). Private rental sector and home energy retrofit investment – scoping report. ClimateXChange. https://www.climatexchange.org.uk/wp-content/uploads/2023/09/private-rental-sector-and-home-energy-retrofit-investment.pdf

 

Kholodilin, K. A. (2024). Rent control: Does it work? [Report]. Institute of Economic Affairs. https://iea.org.uk/wp-content/uploads/2024/08/Rent-Control-Does-it-work-Dr-Konstantin-A.-Kholodilin.pdf

 

Kryszkiewiez, D. (2024). Energetisch renoveren: iedereen moet mee! Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG). https://www.lifebefree.be


Mabilde, J. (2024). Betaalbaar wonen: een ontwerpvraagstuk?! Intentienota. Labo Ruimte. Departement Omgeving & Team Vlaams Bouwmeester. https://www.vlaamsbouwmeester.be/sites/default/files/2024-09/Intentienota_betaalbaar_wonen.pdf

 

Martens, E., Van Hove, S., Conradie, P., & Ponnet, K. (2023). Renovate for tomorrow: Exploring barriers and drivers for different types of energy-efficient renovations. In BEHAVE 2023: The 7th European Conference on Behaviour Change for Energy Efficiency, Conference Proceedings (pp. 542–552). https://biblio.ugent.be/publication/01HHY1FWVC9EDMAAYY0MT7R6M9

 

Mangold, M., Bohman, H., Johansson, T., & von Platten, J. (2023). Increased rent misspent? How ownership matters for renovation and rent increases in rental housing in Sweden. International Journal of Housing Policy, 23(1), 78–100. https://doi.org/10.1080/19491247.2023.2232205

 

März, S., Stelk, I., & Stelzer, F. (2021). Are tenants willing to pay for energy efficiency? Evidence from a small-scale spatial analysis in Germany. Energy Policy, 161, 112753. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2021.112753

 

Mogensen, D., & Gram-Hanssen, K. (2023). Why do people (not) energy renovate their homes? Energy Efficiency, 16(5), Article 10121. https://doi.org/10.1007/s12053-023-10121-9

 

Müller, A., Hummel, M., Smet, K., Grabner, D., Litschauer, K., Imamovic, I., Özer, F. E., & Kranzl, L. (2024). Why renovation obligations can boost social justice and might reduce energy poverty in a highly decarbonised housing sector. Energy Policy, 191, 114168. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2024.114168

 

National Bank of Belgium. (2024). Economic review report.

 

National Bank of Belgium. (2023). Productiviteit, concurrentievermogen en duurzaamheid van de Belgische economie

 

Neirynck, A. (2021). De barrières en gevolgen van het huidige renovatiebeleid in Vlaanderen [Master’s thesis, UGent].

 

Niemelä, T., Kosonen, R., & Jokisalo, J. (2017). Cost-effectiveness of energy performance renovation measures in Finnish brick apartment buildings. Energy and Buildings, 137, 60–75. http://dx.doi.org/10.1016/j.enbuild.2016.12.031

 

Ochelen, S. (2022). Behoefte aan bijkomende capaciteit in de bouwsector voor Vlaamse renovatiedoelen. BE-REEL!

 

Ozdemir, E., & Koukoufikis, G. (2025). Addressing housing affordability and energy poverty: A dual challenge for the EU. Publications Office of the European Union. (if applicable - needs confirmation)

Papantonis, P., & Tourkolias, C. (2022). Best practices in quantifying the split incentives in the private rented sector. European Union’s Horizon 2020 Programme. https://ieecp.org/projects/enpor/

 

Petrov, I., & Ryan, L. (2021). The landlord-tenant problem and energy efficiency in the residential rental market. Energy Policy, 157, 112458. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2021.112458

 

Pype, K., Bollen, Y., Vandermeulen, J., Verschoore, V., & Calu, T. (2023). Wie laten we achter? Sociaal klimaatbeleid in België: Nood aan grondige reset. Reset.Vlaanderen.

 

Reusens, P., Vastmans, F., & Damen, S. (2022). De energie-efficiëntie van de Belgische woningen en haar impact op de woningprijzen. Economisch Tijdschrift van de NBB.

 

Reusens, P., Vastmans, F., Vandenbergh, J., Van Kempen, T., & Damen, S. (2025). Impact of the Flemish energy renovation obligation on house prices. National Bank of Belgium. https://www.nbb.be/doc/ts/publications/economicreview/2025/ecorevi2025_h01.pdf

 

Ryckewaert, M., Van Den Houte, K., Vanderstraeten, L., & Leysen, J. (2019). Inschatting van de renovatiekosten om het Vlaamse woningpatrimonium aan te passen aan de woningkwaliteits- en energetische vereisten. Steunpunt Wonen. https://www.steunpuntwonen.be

 

SERV. (2024). Collectieve projecten: Warme dekens voor de energietransitie [Report]. Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen. https://www.serv.be

 

Sieger, L., Weber, C. (2022). Inefficient Markets for Energy Efficiency? – The Efficiency Premium Puzzle in the German Rental Housing Market [Journal-article]. https://doi.org/10.1016/j.enbuild.2024.114183

 

Simkens, S. (2023). De energietransitie op de private huurmarkt: Een verkennend onderzoek vanuit het perspectief van huurders, verhuurders en professionals [Master’s thesis, University of Antwerp].

 

Singhal, P., Sommer, S., & Kaestner, K. (2025). Split-incentives in energy efficiency investments? Evidence from rental housing. Resource and Energy Economics, 71, 101488. https://doi.org/10.1016/j.reseneeco.2025.101488

 

Slabbick, S., & DUSS bv. (2024). Investeren in duurzame woongebouwen: LIFE IP CA 2016 BE-REEL! [Guidelines].

 

Stechemesser, A., & Koch, N. (2024). Climate policies that achieved major emission reductions: Global evidence from two decades. Science, 385, 884. https://doi.org/10.1126/science.adl6547

 

Soete, A., BE REEL, VEKA, & Wattson. (2024). Guidelines for renovation of apartment buildings (VEKA). In VEKA (Ed.), BE REEL! Action – C5 innovative business models for renovation [Report].

 

Stad Gent. (2024, November 12). Bestuursakkoord 2025–2030: Voor Gent – Groen. Naar een welvarende, sociale en duurzame stad die iedereen meeneemt. https://stad.gent/

 

Taruttis, L., & Weber, C. (2021). Estimating the impact of energy efficiency on housing prices in Germany: Does regional disparity matter? Energy Economics, 105, 105750. https://doi.org/10.1016/j.eneco.2021.105750

 

Taruttis, L., & Weber, C. (2022). Inefficient markets for energy efficiency: Empirical evidence from the German rental housing market. In Beiträge zur Jahrestagung des Vereins für Socialpolitik 2022: Big data in economics (pp. xx–xx). ZBW – Leibniz Information Centre for Economics. https://hdl.handle.net/10419/264056

 

Uyttenhove, S. (2021). Onderzoek naar de rentabiliteit van energetisch woningrenovaties aan de hand van metamodeling [Master’s thesis, UGhent].

★ Valcke, L., & Van Den Broeck, K. (2025). Evaluatie Mijn VerbouwPremie en Mijn VerbouwLening [Report]. Steunpunt Wonen. https://www.steunpuntwonen.be

 

Valkeniers, T. (2022). Investing in real estate: The complete starter’s guide. Borgerhoff & Lamberigts.

 

Vanbroeckhoven, S., Reynvoet, H., Mallants, B., Vandekerckhove, B., Geldof, D., Vanden Abeele, P., & De Rynck, F. (2019). Inspiratienota. Stad Gent.

Van Opstal, W., & Smeets, A. (2023). When do circular business models resolve barriers to residential solar PV adoption? Evidence from survey data in Flanders. Energy Policy, 182, 113761. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2023.113761

 

★ Vandevyvere, H., & VITO/EnergyVille. (2024). Kennisdocument energietransitie gebouwen in Vlaanderen: Doelmatig naar klimaatneutraal [Knowledge document].

 

★ Vanhille, J. (2023). Climate change and social inequality: Essays on the distributional dimension of environmental policy in the Belgian welfare state (pp. 65–88) [PhD dissertation, University of Antwerp].

 

Vanstraelen, L., Marchand, J.-F., Casas, M., Energinvest, Creupelandt, D., & Steyaert, E. (2015). Increasing capacities in cities for innovating financing in energy efficiency: A review of local authority innovative large scale retrofit financing and operational models.

 

★ Vastmans, F., & Vandenbergh, J. (2025). Rendementsanalyse private huur en evolutie huurwoningvoorraad [Report]. Steunpunt Wonen. https://www.steunpuntwonen.be

 

Verhaeghe, C., Audenaert, A., Verbeke, S., et al. (2020). Assessing performance regret of residential energy-flexibility measures under uncertainty. SSRNhttps://ssrn.com/abstract=5101420

 

★ Von Platten, J., Mangold, M., Johansson, T., & Mjörnell, K. (2022). Energy efficiency at what cost? Unjust burden-sharing of rent increases in extensive energy retrofitting projects in Sweden. Energy Research & Social Science, 92, 102791. https://doi.org/10.1016/j.erss.2022.102791

 

Wilson, C., Crane, L., & Chryssochoidis, G. (2015). Why do homeowners renovate energy efficiently? Contrasting perspectives and implications for policy. Energy Research & Social Science, 7, 12–22. https://doi.org/10.1016/j.erss.2015.03.002

 

Winters, S., Dockx, E., & Van Den Broeck, K. (2024). Expanding the social rental housing stock in Flanders: Money isn’t the problem. Urban Planning, 9, Article 8554. https://doi.org/10.17645/up.8554

 

★ Woucters, M. (2024). De financieringsbarrière voor energetische renovaties in Vlaanderen: In welke mate zijn innovatieve financieringsmechanismen een oplossing? [Master’s thesis, UGhent].

 

 

                    

                                        Websites:

 

Apps EnergieSparen. (2025). Energiekaart Vlaanderen. https://apps.energiesparen.be/energiekaart/vlaanderen

Bordes. (2024). Huurbarometer 2024 – Waarom huren duurder en moeilijker wordt. https://www.bordes.be/blog/huurbarometer-2024-waarom-huren-duurder-en-moeilijker-wordt

Buurtmonitor Gent. (2023). Evolutie woningtypes en bewoning Gent (2023). https://gent.buurtmonitor.be/jive/report?id=wo_evolutie_2023

Embuild Vlaanderen. (2024). Visienota 2024 – Initiative Summary. https://visierapport.embuildvlaanderen.be/visienota-2024/initiative-summary

Indicators.be. (2025) Excessive housing costs (i55). https://www.indicators.be/en/i/G11_EHC/Excessive_housing_costs_%28i55%29?utm_

Provincies in Cijfers. (2023). Wonen in Gent – Statistieken en trends. https://provincies.incijfers.be/databank/report/?id=rapport_wonen&input_geo=gemeente_44021

Statistiek Vlaanderen. (2025, February 7). Energiescore van bestaande woningen. https://www.vlaanderen.be/statistiek-vlaanderen/energie/energiescore-van-bestaande-woningen

Steunpunt Wonen. (2025). Aflaadbare rapporten. https://steunpuntwonen.be/publicaties/aflaadbare-rapporten/

Vlaanderen.be. (2025). Huur- en isolatiepremie. https://www.vlaanderen.be/huur-en-isolatiepremie

Wonen in Vlaanderen. (2025). Wonen in Vlaanderen. https://www.wonenvlaanderen.be

Woonbalans. (n.d.). Woonbalans – Inzicht in wonen en woonbeleid in Vlaanderen. https://www.woonbalans.be