Van diarree naar strategie: spelen, zingen én ontsmetten op kamp
- CatoVan Baelen
Stel je voor: je zit net aan tafel met een bord spaghetti... en dan breekt er buikgriep uit. Een kamp vol lachende kinderen verandert in een paar uur tijd in een kamp vol zieken. Over het hele terrein draagt iedereen weer mondmaskers, emmers worden strategisch geplaatst en de geur van ontsmettingsmiddel overheerst die van zonnecrème. Wat als dat voorkomen had kunnen worden?
Elke zomer vertrekken duizenden kinderen vol enthousiasme op kamp. Dat warme gevoel, het samen lachen, spelen, zingen en het buiten zijn – het is onvergetelijk. Maar kamp is ook een plek waar veel kinderen dicht op elkaar leven, eten, slapen, en spelen. Dat maakt het voor virussen en bacteriën perfect voor een razendsnelle verspreiding.
Kampen: een broeinest van plezier én virussen en bacteriën
Gastro-enteritis, beter bekend als buikgriep, is een van de meest voorkomende boosdoeners. Een ongewassen hand, een onzorgvuldig bereide maaltijd of besmet water is soms al genoeg. De gevolgen zijn allesbehalve fijn: misselijkheid, overgeven, koorts en soms moeten kinderen het kamp zelfs vroegtijdig verlaten of leidt het zelfs tot een ziekenhuisopname.
Wist je dat maar liefst 49% van infecties van persoon op persoon overgaat? Op kamp, waar veel samen wordt geleefd in kleine ruimtes, verspreidt zo’n infectie zich nog sneller. Helaas wordt er vaak te weinig stilgestaan bij simpele maar effectieve maatregelen zoals regelmatig handen wassen of het goed reinigen van gedeeld materiaal. En ook de kennis ontbreekt soms: niet elk water is drinkbaar en eten moet met veilig water bereid worden.
Van frustratie naar actie: wat kunnen we doen?
Als jeugdleidsters dachten we: dit probleem moet toch voorkomen kunnen worden? En als studenten verpleegkunde vroegen we ons af: hoe kunnen we dit voorkomen? Ons onderzoek toont aan dat er wél goede richtlijnen bestaan, maar dat ze vaak moeilijk vindbaar zijn. Daarom ontwikkelden we een aantal interactieve tools. Want zeg nu zelf: een droge instructie over handen wassen onthoud je niet zo makkelijk als een spel dat je samen speelt.
Spelenderwijs hygiëne leren: zo werkt het
We ontwikkelden drie speelse tools, speciaal voor verschillende groepen binnen kamp:
- Escape room voor de leiding
Een spannend en uitdagend spel waarbij de leiding alles leert over infectiepreventie, isolatiemaatregelen en het omgaan met zieke kinderen op kamp. Door puzzels op te lossen en samen te werken, ontdekken ze in de praktijk wat er moet gebeuren om uitbraken te voorkomen.
- Quiz voor de kookouders
Voedselveiligheid is cruciaal en met deze interactieve quiz leren kookouders op een leuke manier hoe ze eten en drinken veilig kunnen bereiden en bewaren, rekening houdend met de risico’s van besmet water en onhygiënische omstandigheden.
- Speels spel voor de leden
Ook de kinderen zelf krijgen een rol: met een speels, educatief spel ontdekken zij wat wel en niet mag op kamp om ziekte te voorkomen. Zo voelen zij zich verantwoordelijk en betrokken en dat maakt het effect nog groter.
Samen zorgen we voor zorgeloze kampen
Met kennis, samenwerking en een flinke dosis spelplezier maken we kampzomers niet alleen leuker, maar ook een stuk veiliger. Want een kamp met zingen en spelen hoort niet te eindigen in ontsmetten en zieken. Maak het verschil, wees voorbereid en smul zonder zorgen van je spaghetti.
Bibliografie
1.
Admin, A. (2024, 26 november). Blastocystis hominis - Darmklachten.nl. Geraadpleegd van https://www.darmklachten.nl/aandoeningen/blastocystis-hominis/
2.
Aiello, A. E., Coulborn, R. M., Perez, V., & Larson, E. L. (2008). Effect of hand hygiene on infectious disease risk in the community setting: A meta-analysis. American Journal of Public Health, 98(8), 1372–1381. https://doi.org/10.2105/AJPH.2007.124610
3.
American Academy of Pediatrics. (2016). Informed consent in pediatric practice. Pediatrics, 138(2), e20161485. https://doi.org/10.1542/peds.2016-1485
4.
Better Health Channel. (2023). Gastroenteritis in children. Department of Health, Victoria State Government. https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/conditionsandtreatments/gast…
5.
Centers for Disease Control and Prevention. (2023). Four steps to food safety: Clean, separate, cook, chill. https://www.cdc.gov/foodsafety/keep-food-safe.html
6.
Centers for Disease Control and Prevention. (2023). Handwashing: Clean hands save lives. https://www.cdc.gov/handwashing/index.html
7.
Centers for Disease Control and Prevention. (2023). Viral gastroenteritis. https://www.cdc.gov/norovirus/about/symptoms.html
8.
Centers for Disease Control and Prevention. (2024). How to prevent norovirus. https://www.cdc.gov/norovirus/prevention/index.html
9.
Chiro. (n.d.). Crisis op kamp - Beslissingsboom. Geraadpleegd van https://chiro.be/bivak/op-bivak/crisis-op-kamp
10.
DDG. (2021, 22 september). Gastro-enterologie: diagnose en behandeling van spijsverteringsziekten. Geraadpleegd van https://www.ddg-gastro.be/nl/raadplegingen/gastro-enterologie/
11.
Delbrassinne, L., Verhaegen, B., Van Damme, I., Van Hoorde, K., & Sciensano. (2022). Jaarverslag 2022 (report). chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.sciensano.be/sites/default/files/jaarverslag_vti_2022_nl_20…
12.
DPG Media Privacy Gate. (2024). Chiromeisjes moeten zomerkamp stopzetten na uitbraak besmettelijk virus. https://www.demorgen.be/nieuws/chiromeisjes-moeten-zomerkamp-stopzetten…
13.
DPG Media Privacy Gate. (2024). Kamp stopgezet na besmettelijk virus. https://www.hln.be/dendermonde/kamp-stopgezet-na-besmettelijk-virus~a62…
14.
Educatieve poster, handen wassen. (2025). lesmaatje.nl. https://www.lesmaatje.nl/a-59383637/orientatie-op-jezelf-en-de-wereld/e…
15.
Elliott, E. J. (2007). Acute gastro-enteritis bij kinderen. BMJ, 334, 35. https://doi.org/10.1136/bmj.39036.406169.80
16.
European Food Safety Authority. (2023). Safe food handling practices. https://www.efsa.europa.eu/en/topics/topic/food-hygiene
17.
Everding, G. (2008, februari 28). Practicing information retrieval is key to memory retention - The Source - WashU. The Source. https://source.washu.edu/2008/02/practicing-information-retrieval-is-ke…
18.
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV). (2023). Hygiëne en voedselveiligheid op kamp. https://www.favv.be/nl/consumenten/kampinfo
19.
Flipse, W., en Van Os, L. (2023). Virale gastro-enteritis. https://zorg-en-gezondheid.be/S/standaard/bestanden/2023-10/virale%20ga…
20.
Flipse, W., Geerts, S., & Sansen, M. (2018). Gastro-enteritis uitbraak tijdens jongerenkamp in juli 2016. https://www.zorg-nl-gez.B/S/standaard/bestanden/2022-04/VIB%202018-1%20…
21.
Flipse, W., Geerts, S., Sansen, M., Infectieziektebestrijding Antwerpen, & Stagiaire Universiteit van Antwerpen. (2018). Vlaams infectieziektebulletin 2018\1. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.zorg-en-gezondheid.be/sites/default/files/2022-04/VIB%20201…
22.
FOD Volksgezondheid. (2016). Hygiëne. https://www.health.belgium.be/nl/voeding/voedselveiligheid/microbiologi…
23.
Gezondheid en wetenschap. (2025). Virale infecties | gezondheid.be. Geraadpleegd van https://www.gezondheid.be/rubriek/virale-infecties#:~:text=Virale%20inf….
24.
Haas, H., Suau, B., Allaert, F., Sana, C., & Caulin, E. (2008). Évaluation de la charge de travail induite aux urgences pédiatriques par les gastroentérites aiguës en période épidémique. Médecine Et Maladies Infectieuses, 38(12), 642–647. https://doi.org/10.1016/j.medmal.2008.10.013
25.
Hammami, N., Denayer, S., Broucke, C., Van Troos, E., Van Damme, A., Verhaegen, B., . . . Nationaal Referentiecentrum voor Salmonella en Shigella, Sciensano, Brussel. (2023). A Shigella outbreak during a summer camp in the province of Luxembourg. Vlaams Infectieziektebulletin, 21. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://zorg-en-gezondheid.be/sites/default/files/2023-10/shigella.pdf
26.
Kambhampati, A., Hall, A. J., Curns, A. T., & Vennema, H. (2019). Prevention and control of Youth Camp - Associated Acute gastroenteritis Outbreaks, 2009-2016. Journal of Pediatric Infectious Diseases Society. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30085136/
27.
KCE. (2024). Preventieve zorg. Geraadpleegd van https://www.gezondbelgie.be/nl/performantie-van-het-belgische-gezondhei…)
28.
Koken op Kamp. (2025). Voedselveiligheid op kamp. Geraadpleegd van https://www.kokenopkamp.be/voedselveiligheid
29.
Markant, D., DuBrow, S., Davachi, L., & Gureckis, T. M. (2014). Deconstructing the effect of self-directed study on episodic memory. Memory & Cognition, 42(8), 1211–1224. https://doi.org/10.3758/s13421-014-0435-9
30.
Medibib. (2024, 24 juni). Parasieten en parasitaire infecties – Mild tot ernstig. Geraadpleegd van https://www.medibib.be/blog/parasieten-en-parasitaire-infecties-mild-to…
31.
Mayo Clinic. (2023). Dehydration: Symptoms and causes. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/dehydration/symptoms-cau…
32.
Mayo Clinic. (2023). Nausea and vomiting: Symptoms and causes. https://www.mayoclinic.org/symptoms/nausea/basics/definition/sym-200507…
33.
Mmmig. (2020). Gastro-intestinale virussen (adeno-/noro-/sapo-/astrovirus). Geraadpleegd van https://www.mmmig.nl/ziektebeelden/gastro-intestinaal/syndrome/gastro-i…
34.
Mmmig. (2023). Campylobacter. https://www.mmmig.nl/ziektebeelden/gastro-intestinaal/syndrome/campylob…
35.
Mmmig. (2023). Giardia Lamblia. https://www.mmmig.nl/ziektebeelden/gastro-intestinaal/syndrome/giardia-…
36.
Mmmig. (2023). Salmonella. https://www.mmmig.nl/ziektebeelden/gastro-intestinaal/syndrome/salmonel…
37.
Mmmig. (2023). Shigella. https://www.mmmig.nl/ziektebeelden/gastro-intestinaal/syndrome/shigella
38.
NHS. (2023). Fever in children. National Health Service UK. https://www.nhs.uk/conditions/fever-in-children/
39.
Philippe, I. (2024, 22 augustus). Opnieuw 20 jongeren en 2 monitoren ziek op Kazou-kamp in Noord-Spanje. VRT NWS. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2024/08/22/22-kamp-kazou-ziek-ka-noord-spa…
40.
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. (2021). Infectiepreventie en hygiëne in groepsverband. https://www.rivm.nl/infectieziekten/infectiepreventie
41.
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. (2021). Infectieziekten en hygiëne op kinderdagverblijven, peuterspeelzalen en basisscholen. https://www.rivm.nl
42.
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. (2021). Hygiënerichtlijnen voor voedselbereiding. https://www.rivm.nl/documenten/hygienerichtlijn-voor-voedselveiligheid
43.
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. (2024). Hygiëne. https://www.rivm.nl/hygiene
44.
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. (2024). Norovirus. https://www.rivm.nl/norovirus
45.
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. (2024). Rotavirus. https://www.rivm.nl/rotavirus
46.
RIVM. (2015). Adenovirusinfecties. https://lci.rivm.nl/richtlijnen/adenovirusinfecties
47.
RIVM. (2015). E.coli (Escherichia coli). https://www.rivm.nl/e-coli-escherichia-coli
48.
RIVM. (2023). Adenovirus. https://www.rivm.nl/adenovirusinfecties
49.
Ring. (2022). 40 kinderen van Chiro Eppegem getroffen door bacteriële infectie: kamp stopgezet. https://www.ringtv.be/welzijn-jeugd/40-kinderen-van-chiro-eppegem-getro…
50.
Saucedo Rizo, J. S., & Pale Campomanes, B. M. (2024). Diarrea crónica por Aeromonas sobria en un paciente adulto. Medicina
51.
Sarah Claessens. (2024, 18 oktober). Dit zijn de 13 meest voorkomende bacteriële infecties. Geraadpleegd van
https://www.gezondheid.be/artikel/bacteriele-infecties/dit-zijn-de-13-m….
52.
Sciensano. (2022). Voedseltoxi-infecties in België - jaarverslag. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.sciensano.be/sites/default/files/jaarverslag_vti_2022_nl_20…
53.
Scouts en Gidsen Vlaanderen. (2025). Wat als iemand ziek op kamp?. Geraadpleegd van https://www.scoutsengidsenvlaanderen.be/leiding/kamp-en-weekend/op-kamp…
54.
Voedingscentrum. (2024). THT en TGT: hoe zit dat precies? https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/tenminste-houdbaar-tot-en-t…
55.
Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid. (2024). Hygiëne op kamp. https://www.zorg-en-gezondheid.be/nieuws/hygiene-op-kamp-zo-pak-je-het-…
56.
Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid. (2024). Infectieziekten in groepsverband. https://www.zorg-en-gezondheid.be/infectieziekten-groepsverband
57.
Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid. (2024). Norovirus - wat je moet weten. https://www.zorg-en-gezondheid.be/norovirus-wat-je-moet-weten
58.
Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid. (2024). Rotavirus: symptomen en preventie. https://www.zorg-en-gezondheid.be/rotavirus-symptomen-en-preventie
59.
Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). (2023). Preventie van voedselovergedragen ziekten. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/foodborne-diseases
60.
Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). (2023). Virale infecties: norovirus. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/norovirus
61.
WHO. (2023). Hygiëne en infectiepreventie. https://www.who.int/infection-prevention
62.
WHO. (2023). Hand hygiene: why, how & when? https://www.who.int/gpsc/5may/Hand_Hygiene_Why_How_and_When_Brochure.pdf
63.
Ziekenhuisnetwerk Antwerpen (ZNA). (2024). Gastro-enteritis bij kinderen. https://www.zna.be/nl/patienten/ziekten-en-behandelingen/gastro-enterit…
