Waarom België een vast röntgenprotocol voor paarden nodig heeft
Wie in België een paard koopt, laat vaak een aankoopkeuring uitvoeren. In België kan een dierenarts niet rekenen op duidelijke richtlijnen voor röntgenfoto’s bij dergelijke aankoopkeuringen. Elke dierenarts beslist zelf welke opnames worden gemaakt. Dat leidt tot grote verschillen tussen keuringen en vergroot het risico dat verborgen aandoeningen onopgemerkt blijven. In mijn bachelorproef werkte ik daarom een voorstel uit voor een gestandaardiseerd röntgenprotocol voor aankoopkeuringen in België.
Paard kopen? Geen zekerheid meegeleverd
Een paard kost vaak evenveel als een auto, maar bij de aankoop hoort geen verplichte “technische keuring”. Van jonge springtalenten tot ervaren dressuurpaarden: er gaan dagelijks duizenden euro’s over de toonbank. Ernstige gebreken blijven daarbij vaak onzichtbaar voor het blote oog. Daarom worden röntgenfoto’s gemaakt van gevoelige gewrichten zoals de voet, kogel, sprong en knie, om verborgen problemen bloot te leggen.
In België bestaan er echter geen officiële afspraken over welke foto’s standaard moeten worden genomen. Dat staat in schril contrast met buurlanden Nederland, Frankrijk en Duitsland, waar wél vaste protocollen gelden. Bij ons is de koper dus afhankelijk van de persoonlijke aanpak van de dierenarts. Het gevolg? Twee dierenartsen kunnen bij hetzelfde paard een heel andere reeks röntgenfoto’s afleveren. En ontbreekt net die ene belangrijke opname, dan kan een koper voor onaangename verrassingen komen te staan, soms zelfs met juridische gevolgen.
Waar wringt het hoefje?
De meeste problemen schuilen in de gewrichten. 
Denk aan artrose (slijtage), botcysten of osteochondrose (groeistoornissen). Zulke afwijkingen zijn vaak alleen zichtbaar met specifieke opnames onder de juiste hoeken. Bij dressuurpaarden worden bovendien geregeld extra beelden gemaakt van rug en hals, omdat die door hun houding gevoeliger zijn voor rugproblemen.
Evenveel dierenartsen, evenveel aanpakken
Voor mijn onderzoek bevroeg ik enkele Vlaamse dierenartsen over hun werkwijze en vergeleek ik die met buitenlandse protocollen. Daaruit bleek dat er wel een aantal vaste basisbeelden worden genomen, maar dat de extra’s sterk verschillen. Soms bepaalt de sporttak of de wens van de koper welke röntgenfoto’s er bij komend worden gemaakt. Zo kan de ene keuring veel uitgebreider zijn dan de andere, terwijl het eigenlijk om hetzelfde paard gaat.
Tijd voor een duidelijk protocol
Op basis van literatuur en praktijkervaring werkte ik een lijst uit met basisopnames die bij elke aankoopkeuring zouden moeten worden genomen: de voet in zij- en vooraanzicht, detailopnames van de kogel en enkele specifieke hoeken van het knie- en spronggewricht. Daarnaast stelde ik optionele extra’s voor, bijvoorbeeld voor paarden die naar het buitenland verkocht worden en waarvoor andere eisen gelden.
Welke beelden en waarom?
Elke opname heeft zijn diagnostische waarde.
Voet: een zijaanzicht (lateromediale opname) kan hoefbevangenheid en fracturen aantonen; een vooraanzicht (dorsopalmaire opname) is onmisbaar voor het opsporen van botcysten en veranderingen aan het straalbeen.
Kogel: een lateromediale opname is noodzakelijk om osteoartrose of groeistoornissen (OCD) in beeld te brengen; schuine opnames maken afwijkingen zoals sesamoïditis (ontstekingsaandoening van de sesambeentjes) en OCD zichtbaar.
Sprong: combinaties van zijdelingse en schuine opnames helpen om osteochondrose (OCD) en spat vroegtijdig te detecteren.
Knie: hier kan men met een caudocraniale opname subchondrale botcysten (met vocht gevulde holtes in het bot net onder het gewrichtskraakbeen) aantonen; een schuine opname (Cd60°L-CrMO) maakt ook OCD zichtbaar.
Deze basisbeelden geven een betrouwbaar overzicht van de meest voorkomende orthopedische problemen en maken de keuring objectiever.
Volgorde in de praktijk
Opvallend genoeg bestaat er in de praktijk geen vaste volgorde waarin de foto’s worden genomen. Dat heeft een praktische reden: sommige dierenartsen werken met een vast toestel, anderen met draagbare apparatuur. Het ene toestel vraagt dat het paard meer verplaatst wordt, terwijl het andere juist flexibel is en tijd bespaart door telkens dezelfde instellingen te gebruiken. Daarom stelt het protocol geen rigide volgorde voor, maar laat het ruimte voor de dierenarts om de eigen werkmethode te behouden.
Geen keiharde verplichting, wél een duidelijke leidraad
Het doel is niet om dierenartsen vast te pinnen, maar om kopers, verkopers en dierenartsen meer zekerheid te geven. Met een gestandaardiseerd protocol wordt de aankoop van een paard betrouwbaarder, transparanter en eerlijker voor alle partijen.
Bibliografie
Aspinall, V. (2006). The Complete Textbook of Veterinary Nursing (1st Edition ed.). Butterworth- Heinemann.
Baxter, G. M. (2020). Adams and Stashak's lameness in horses. John Wiley & Sons.
Bertoni, L., Jacquet-Guibon, S., Branly, T., Legendre, F., Desancé, M., Mespoulhes, C.,…Denoix, J.-M. (2020). An experimentally induced osteoarthritis model in horses performed on both metacarpophalangeal and metatarsophalangeal joints: Technical, clinical, imaging, biochemical, macroscopic and microscopic characterization. PLoS One, 15(6), e0235251.
Bourebaba, L., Röcken, M., & Marycz, K. (2019). Osteochondritis dissecans (OCD) in horses– Molecular background of its pathogenesis and perspectives for progenitor stem cell therapy. Stem cell reviews and reports, 15, 374-390.
Bourzac, C., Alexander, K., Rossier, Y., & Laverty, S. (2009). Comparison of radiography and ultrasonography for the diagnosis of osteochondritis dissecans in the equine femoropatellar joint. Equine veterinary journal, 41(7), 686-692.
Brown, M., & Brown, L. C. (2021). Lavin's Radiography for Veterinary Technicians (Seventh Edition ed.). Elsevier.
Bushberg, J. T., & Boone, J. M. (2011). The essential physics of medical imaging. Lippincott Williams & Wilkins.
Butler, J. A., Colles, C. M., Dyson, S. J., Kold, S. E., & Poulos, P. W. (2017). Clinical radiology of the horse. John Wiley & Sons.
Clayton, H. M. (2016). Horse species symposium: Biomechanics of the exercising horse. Journal of animal science, 94(10), 4076-4086.
Colville, T. P., & Bassert, J. M. (2015). Clinical anatomy and physiology for veterinary technicians.
Elsevier Health Sciences.
Demeer, E. (2025, januari 28). Dierenarts Orthopedie & Chirurgie bij Dierenkliniek De Bosdreef. In.
Moerbeke.
Dik, K. J. (1992). Radiographic examination. The Pre-purchase Examination of the Horse. 2nd ed.
Utrecht, The Netherlands: Bunge.
Dyson, S., Murray, R., Schramme, M., & Blunden, T. (2011). Current concepts of navicular disease.
Equine Veterinary Education, 23(1), 27-39.
Edwards, G. B. (1982). Surgical arthrodesis for the treatment of bone spavin in 20 horses. Equine Veterinary Journal, 14(2), 117-121.
Erichsen, C., Eksell, P., Holm, K. R., Lord, P., & Johnston, C. (2004). Relationship between scintigraphic and radiographic evaluations of spinous processes in the thoracolumbar spine in riding horses without clinical signs of back problems. Equine veterinary journal, 36(6), 458-465.
Farrow, C. S. (2005). Veterinary Diagnostic Imaging-The Horse-E-Book. Elsevier Health Sciences. Floyd, A. E., & Mansmann, R. A. (2007). Equine podiatry. Elsevier Health Sciences.
GPM, & GEVA. (2018). Röntgen-Leitfaden.
Haussler, K. K. (1999). Anatomy of the thoracolumbar vertebral region. Veterinary clinics of North America: equine practice, 15(1), 13-26.
Hertsch, B., & Höppner, S. (1998). Zur Fraktur des Processus extensorius des Hufbeines beim Fohlen.
Pferdeheilkunde, 14(1), 11-18.
Hinkle, F., & Barrett, M. (2024). A review of radiographic interpretation of the navicular bone. UK-Vet Equine, 8(1), 35-44.
Jeffcott, L. B. (1975). (2) The Diagnosis of Diseases of the Horse's Back. Equine Veterinary Journal, 7(2), 69-78.
Jeffcott, L. B. (1979). Radiographic features of the normal equine thoracolumbar spine. Veterinary Radiology, 20(3-6), 140-147.
Jeffcott, L. B. (1980). Disorders of the thoracolumbar spine of the horse—a survey of 443 cases.
Equine Veterinary Journal, 12(4), 197-210.
Jeffcott, L. B. (1996). Osteochondrosis—an international problem for the horse industry. Journal of Equine Veterinary Science, 16(1), 32-37.
Kummer, M., Lischer, C., Ohlerth, S., Vargas, J., & Auer, J. (2004). Evaluation of a standardised radiographic technique of the equine hoof: Evaluation einer standardisierten Röntgentechnik zur Untersuchung des Pferdehufes. Schweizer Archiv für Tierheilkunde, 146(11), 507-514.
Lochard, J., Bogdevitch, I., Gallego, E., Hedemann-Jensen, P., McEwan, A., Nisbet, A.,…Carr, Z. (2009).
Application of the Commission's Recommendations for the Protection of People Living in Long-term Contaminated Areas After a Nuclear Accident Or a Radiation Emergency.
International Commission on Radiological Protection.
Martel, G., Kiss, S., Gilbert, G., Anne-Archard, N., Richard, H., Moser, T., & Laverty, S. (2016).
Differences in the vascular tree of the femoral trochlear growth cartilage at osteochondrosis- susceptible sites in foals revealed by SWI 3T MRI. Journal of Orthopaedic Research, 34(9), 1539-1546.
McIlwraith, C. W., Frisbie, D. D., & Kawcak, C. E. (2012). The horse as a model of naturally occurring osteoarthritis. Bone & joint research, 1(11), 297-309.
McIlwraith, C. W., Frisbie, D. D., Kawcak, C. E., Fuller, C. J., Hurtig, M., & Cruz, A. (2010). The OARSI histopathology initiative–recommendations for histological assessments of osteoarthritis in the horse. Osteoarthritis and Cartilage, 18, S93-S105.
McIlwraith, C. W., & Goodman, N. L. (1989). Conditions of the interphalangeal joints. Veterinary clinics of North America: Equine Practice, 5(1), 161-178.
McIlwraith, C. W., & Martin, G. S. (1985). Arthroscopic surgery for the treatment of osteochondritis dissecans in the equine femoropatellar joint. Veterinary Surgery, 14(2), 105-116.
O'Brien, T. R., Hornof, W. J., & Meagher, D. M. (1981). Radiographic detection and characterization of palmar lesions in the equine fetlock joint. Journal of the American Veterinary Medical Association, 178(3), 231-237.
Paard, S. (2019). Reglement Keuringsdierenarts voor Paarden. In (2.5 ed., pp. 17).
Pille, F., Martens, A., Deneut, K., Dumoulin, M., Oosterlinck, M., Raes, E., & Saunders, J. (2010). De keuring van het paard: risicoanalyse van afwijkingen die courant bij radiografie worden aangetroffen. Vlaams Diergeneeskundig Tijdschrift, 79, 307-316.
Raaphorst, P. D.
Ranner, W., & Gerhards, H. (2002). Vorkommen und Bedeutung von Rückenerkrankungen- insbesondere des “kissing spine”-Syndroms-bei Pferden in Süddeutschland. Pferdeheilkunde, 18(1), 21-33.
Redden, R. F. (2003). Clinical and radiographic examination of the equine foot. Roels, E. (2025). Dierenarts bij DAP Aan de Watergang. In.
Schneider, R. K., Ragle, C. A., Carter, B. G., & Davis, W. E. (1994). Arthroscopic removal of osteochondral fragments from the proximal interphalangeal joint of the pelvic limbs in three horses. Journal of the American Veterinary Medical Association, 205(1), 79-82.
Semevolos, S. A. (2017). Osteochondritis dissecans development. Veterinary Clinics: Equine Practice, 33(2), 367-378.
Sinding, M. F., & Berg, L. C. (2010). Distances between thoracic spinous processes in Warmblood foals: a radiographic study. Equine veterinary journal, 42(6), 500-503.
Souza, M. V. d. (2016). Osteoarthritis in horses-Part 1: relationship between clinical and radiographic examination for the diagnosis. Brazilian Archives of Biology and technology, 59, e16150024.
Stadler, P., Bemmann, K., & Schüle, E. (2019). Kommentar zum Röntgen-Leitfaden (2018).
Pferdeheilkunde, 35(2).
Thrall, D. E. (2018). Textbook of Veterinary Diagnostic Radiology (Seventh Edition ed.). Elsevier. Thyssen, B. (2025, januari 27). Dierenarts Orthopedie bij DAP Aan de Watergang. In. De Klinge. Timmermans, I., Samyn, S., De Vidts, E., & Thijs, K. (2021). De paardensector in Vlaanderen.
Viaene, J., Gellynck, X., & De Belder, T. (2003). Het economisch belang van de paardensector
(Faculteit landbouwkundige en toegepaste biologische wetenschappen, Issue.
Watts, A. (2017). Orthopedic Disorders of the Foal, An Issue of Veterinary Clinics of North America: Equine Practice (Vol. 33). Elsevier Health Sciences.
Weaver, M., & Barakzai, S. (2009). Handbook of Equine Radiography E-Book: Handbook of Equine Radiography E-Book. Elsevier Health Sciences.
Weaver, M. P., Jeffcott, L. B., & Nowak, M. (1999). Radiology and scintigraphy. Veterinary Clinics of North America: Equine Practice, 15(1), 113-129.
Wright, I. M. (1993). A study of 118 cases of navicular disease: radiological features. Equine veterinary journal, 25(6), 493-500.
Wright, I. M., Kidd, L., & Thorp, B. H. (1998). Gross, histological and histomorphometric features of the navicular bone and related structures in the horse. Equine veterinary journal, 30(3), 220- 234.
Wrixon, A. D. (2008). New ICRP recommendations. I. Publishing.
Yang, X., Chen, L., Xu, X., Li, C., Huang, C., & Deng, C.-X. (2001). TGF-β/Smad3 signals repress chondrocyte hypertrophic differentiation and are required for maintaining articular cartilage. The Journal of cell biology, 153(1), 35-46.
Yovich, J. V., McIlwraith, C. W., & Stashak, T. S. (1985). Osteochondritis dissecans of the sagittal ridge of the third metacarpal and metatarsal bones in horses. Journal of the American Veterinary Medical Association, 186(11), 1186-1191.
