Toekomst van Vlaamse jeugdbewegingen wankelt, maar oplossingen liggen klaar
Jeugdbewegingen zoals Chirojeugd Vlaanderen, Scouts en Gidsen Vlaanderen, KSA, KLJ en FOS Open Scouting zijn al generaties lang een vaste waarde in Vlaanderen. Kinderen en jongeren vinden er een plek om zich uit te leven, vriendschappen te sluiten en verantwoordelijkheid op te nemen. Toch staan deze organisaties vandaag onder druk. Dalende ledenaantallen, een gebrek aan degelijke infrastructuur en de steeds grotere administratieve lasten maken jeugdbewegingen kwetsbaar. Zonder bijsturing dreigt die druk alleen maar toe te nemen. Dat betekent echter niet dat de toekomst verloren is. Uit het onderzoek van Cato De Roover (UGent) blijkt dat er wel degelijk oplossingen bestaan.
Toenemende kwetsbaarheid
Jeugdbewegingen in Vlaanderen botsen op een reeks problemen die hun werking steeds moeilijker maken. Veel groepen beschikken over verouderde, te kleine of zelfs geen infrastructuur. Tegelijkertijd stapelen de wettelijk verplichte administratieve taken zich op. Het langdurige vrijwilligersengagement dat vooral leiding aangaat, verandert en is minder vanzelfsprekend dan vroeger. Daarbij komen nog dalende ledenaantallen en fuiven die hun rol als financiële motor verliezen. Een groep getuigt zo dat ze vroeger twee fuiven organiseerden waarmee ze hun hele werking en afbetaling van hun lokaal konden betalen. Dezelfde fuiven brengen nu maar de helft op van de vroegere opbrengst.
Twee pistes met het meeste potentieel
Uit de studie, die steunt op inzichten van experts, belangengroepen en buitenlandse jeugdbewegingen, komt naar voor dat vooral twee voorstellen kans maken om een verschil te maken. Een eerste piste draait om meer autonomie voor lokale groepen. Door de oprichting van ondersteunende vzw’s zouden jeugdbewegingen hun financiën beter kunnen beheren en hun werking steviger kunnen organiseren. Op lange termijn zou dat niet alleen de continuïteit van de werking ten goede komen, maar ook het verloop onder vrijwilligers verminderen. Om deze verandering mogelijk te maken, moet een criterium van zelfstandigheid meegenomen worden in de bepaling van de variabele subsidies voor erkende landelijk georganiseerde jeugdverenigingen. Omdat de huidige subsidieperiode al loopt tot 2030, kan deze ingreep niet meteen ingevoerd worden. Toch kan nu al beslist worden om zelfstandigheid vanaf de volgende subsidieperiode mee te nemen als criterium bij de verdeling van middelen zodat deze organisaties hun werking hier al kunnen naar aanpassen.
De tweede piste biedt sneller perspectief. Via een grootschalig onderzoek naar de maatschappelijke en economische waarde van jeugdwerk kan de Vlaamse overheid de basis leggen voor een informatiecampagne die het jeugdwerk in de kijker zet. Het onderzoek moet beleidsmakers overtuigen van de meerwaarde van gerichte investeringen in het jeugdwerk. Denk aan betere infrastructuur of meer ondersteuning voor vrijwilligers. De campagne op basis van het onderzoek kan daarnaast de maatschappelijke waardering doen stijgen. Dit zou dan op haar beurt bijdragen tot een sterker engagement en stabielere ledenaantallen.
Administratie en inspraak
Naast deze twee prioritaire pistes zijn er nog bijkomende aanbevelingen. Zo blijkt de administratieve overlast een groot pijnpunt voor jeugdbewegingen. Eerst en vooral wordt het aantal wettelijk verplichte taken die door vrijwilligers moeten uitgevoerd worden als te veel ervaren. Bijkomend moeten deze taken voor verschillende overheden vervuld worden en is daardoor het overzicht vaak zoek. Een snellere uitbouw van het bestaande Verenigingsloket kan hier soelaas bieden. Het digitaal platform voor dienstverlening aan verenigingen moet alle administratieve taken centraliseren.
Daarnaast ervaren jeugdbewegingen dat hun stem onvoldoende gehoord wordt bij beleidsvorming. Nieuwe participatiestructuren liggen politiek moeilijk, maar dat wil niet zeggen dat de bestaande kanalen niet beter kunnen gebruikt worden. De bestaande Vlaamse Jeugdraad kan versterkt worden om hun rol als adviseur beter te vervullen.
Breder belang
De studie benadrukt dat jeugdbewegingen veel meer is dan een vorm van vrijetijdsbesteding. Ze geven kinderen en jongeren de kans om samen te zijn, te leren en verantwoordelijkheid op te nemen. Die rol is waardevol, maar staat vandaag onder druk. Het is daarom belangrijk dat er blijvend wordt ingezet op de toekomst van jeugdbewegingen en jeugdwerk in het algemeen. Door te werken aan meer waardering, autonomie en minder administratieve lasten kunnen jeugdbewegingen ook in de toekomst blijven doen waar ze goed in zijn: jongeren samenbrengen en bijdragen aan een sterke samenleving.
Bibliografie
Agentschap Binnenlands Bestuur. (2011, 11 augustus). Planlastendecreet. Vlaanderen. Geraadpleegd op 23 april 2025 op https://www.vlaanderen.be/lokaal-bestuur/regelgeving /planlastendecreet Agentschap Digitaal Vlaanderen. (n.d.). Vlaamse digitale strategie. Vlaanderen. Geraadpleegd op 5 mei 2025 https://www.vlaanderen.be/digitaal-vlaanderen/vlaamse-digitale-strategie Bardach, E. (2012). A Practical Guide for Policy Analysis: The Eightfold Path to More Effective Problem Solving (4th ed.). Sage Publications. Bral, L. (1991). Jeugd in beweging: een jeugdbewegingsonderzoek bij groepen, leiding en 15-jarigen. Katholieke Jeugdraad. Bressers, J. T. A., & Klok, P.-J. (2008). De inhoud van het beleid. In A. Hoogerwerf, & M. Herweijer (Eds.), Overheidsbeleid: een inleiding in de beleidswetenschap (8th ed., pp. 181-203). Alphen aan den Rijn: Kluwer. Burden, B. C., Canon, D. T., Mayer, K. R., & Moynihan, D. P. (2012). The effect of administrative burden on bureaucratic perception of policies: Evidence from election administration. Public Administration Review, 72(5), 741-751. Buyck, I., & Bradt, L. (2022). Subjectieve tijdsdruk bij de tijdsbesteding van jongeren. In C. Serie, J. Siongers, & L. Bradt (Eds.), ’t Is wel geweest (pp. 113-135). Acco. Chirojeugd Vlaanderen. (2022). Beleidsnota 2022-2025. Chirojeugd Vlaanderen. (n.d.-a). De geschiedenis van de Chiro. Geraadpleegd op 14 april 2025 op https://chiro.be/de-geschiedenis-van-de-chiro Chirojeugd Vlaanderen. (n.d.-b). Cijfergegevens. Geraadpleegd op 2 mei 2025 op https://chiro.be/cijfergegevens Chirojeugd Vlaanderen. (n.d.-c). Een vzw oprichten of niet. Geraadpleegd op 29 april 2025 op https://chiro.be/info-voor-leiding/vzw/een-vzw-oprichten-of-niet Cousse e, F. (2008). A Century of Youth Work Policy. Academia Press. Cultuurloket. (2025, 24 april). Giften aan een vzw of stichting. Geraadpleegd op 13 april 2025 op https://www.cultuurloket.be/kennisbank/belastingen-voor-organisaties-re… vennootschapsbelasting/giften-aan-een-vzw-of-stichting 70 Damiaans, R. (2024, 17 december). Plots gaan er minder kinderen naar de jeugdbeweging: “Hebben we een imagoprobleem?” Het Nieuwsblad. https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf 2024121794 164918 Davies, B. (2015). Youth work: a manifesto for our times–Revisited. Youth and Policy, 114, 96-117. De Ambrassade. (n.d.-a). Over ons. Geraadpleegd op 16 februari 2025 op https://ambrassade.be/nl/over-ons De Ambrassade. (n.d.-b). Jeugdwerk in cijfers. Geraadpleegd op 17 april 2025 op https://ambrassade.be/nl/basiswerk-jeugdwerk/landschap/jeugdwerk-in-cij…% 20zijn%209%20grote%20jeugdbewegingen,2.200%20lokale%20afdelingen%20in%202023.&t ext=In%202010%20hield%20men%20een,telde%20men%202.161%20lokale%20groepen. veilige De Meyer, A., & Huyghebaert, T. (2024, 4 november). We fuiven steeds minder: “Jammer, want het is een plek om je grenzen te https://www.standaard.be/cnt/dmf2024110 4_95052410 verleggen”. De Standaard. De Pauw, P., Vermeersch, H., Cousse e, F., Vettenburg, N., & Van Houtte, M. (2010). Jeugdbewegingen in Vlaanderen: Een onderzoek bij groepen, leiding en leden. Steunpunt Jeugd. Decreet houdende de verplichting voor bepaalde organisaties om een uittreksel uit het voor strafregister als vermeld in artikel 596, tweede lid, van het Wetboek van Strafvordering, te controleren bepaalde nieuwe medewerkers, BS 2022032477 (2022). https://codex.vlaanderen.be/PrintDocument.ashx?id=1037169&datum=&geanno… int=false Decreet houdende het Vlaams opleidingsverlof en houdende diverse bepalingen betreffende het beleidsdomein Werk en Sociale Economie, BS 2018032071 (2018). https://codex.vlaanderen.be/Zoeken/Document.aspx?DID=1029896¶m=inhoud&AID=124 7719 Decreet over het jeugd- en kinderrechtenbeleid en de ondersteuning van het jeugdwerk, BS 2023048688 (2023). https://codex.vlaanderen.be/PrintDocument.ashx?id=1039169&datum =&geannoteerd=false&print=false Departement Cultuur, Jeugd & Media. (2021). Jeugdbewegingen in Vlaanderen. Departement Cultuur, Jeugd & Media. (2024a). Aantal Vlaamse erkende jeugdbewegingen en verenigingen. Vlaanderen. Geraadpleegd op 1 april op https://www.vlaanderen.be/vrijetijdsmonitor/nl/alle-themas/aanbod/aanta… jeugdbewegingen-en-verenigingen 2025 71 Departement Cultuur, Jeugd & Media. (2024b). Infosessie variabele werkingssubsidies 22 maart 2024 [Powerpoint-dia’s]. https://www.vlaanderen.be/cjm/sites/default/files/2024-03/20240 322_presentatie_infosessie_variabele_subsidies.pdf Departement Cultuur, Jeugd & Media. (n.d.-a). Lokaal Jeugdbeleid. Geraadpleegd op 3 maart 2025 op https://www.vlaanderen.be/cjm/nl/jeugd/subsidies-jeugd/lokaal-jeugdbele… Departement Cultuur, Jeugd & Media. (n.d.-b). Landelijk georganiseerde jeugdverenigingen. Geraadpleegd op 3 mei 2025 op https://www.vlaanderen.be/cjm/nl/jeugd/subsidies jeugd/landelijk-georganiseerde-jeugdverenigingen Departement Werk & Sociale Economie. (2024). Jaarrapport-beleidsrapportering Vlaamse opleidingsincentives schooljaar 2022-2023. Vlaanderen. Depraetere, M. (2024). Beleidsnota 2024-2029: Jeugd. Vlaanderen. Dhoore, J., Spruyt, B., & Siongers, J. (2024). Jongeren en hun vrijwillig engagement. In S. Lagaert, S. Pleysier, J. Put, J. Siongers, B. Spruyt, & L. Bradt (Eds.), Jongeren in cijfers en letters 5 (pp. 221-254). Borgerhoff & Lamberigts. Faletehan, A. F., van Burg, E., Thompson, N. A., & Wempe, J. (2021). Called to volunteer and stay longer: The significance of work calling for volunteering motivation and retention. Voluntary Sector Review, 12(2), 235-255. Federale overheidsdienst financie n. (n.d.). Giften. Geraadpleegd op 15 april 2025 op https://fin.belgium.be/nl/particulieren/belastingvoordelen/giften Federale Overheidsdienst Justitie. (2021). De vzw. Federale Overheidsdienst Justitie. (n.d.-a). Kenmerken. Geraadpleegd op 1 mei 2025 op https://justitie.belgium.be/nl/themas_en_dossiers/vennootschappen_veren… en/verenigingen/vzw/kenmerken Federale Overheidsdienst Justitie. (n.d.-b). Vzw. Geraadpleegd op 1 mei 2025 op https://justitie.belgium.be/nl/themas_en_dossiers/vennootschappen_veren… en/verenigingen/vzw Fe de ration Wallonie-Bruxelles. (n.d.). Calendrier scolaire. Geraadpleegd op 3 april 2025 op http://www.enseignement.be/index.php?page=23953&navi=323&rank_navi=323 FOS Open Scouting. (2022). Beleidsnota 22-25. FOS Open Scouting. (n.d.-a). De geschiedenis van FOS Open Scouting. Geraadpleegd op 14 april 2025 op http://scoutsmap.be/artikelen/de-geschiedenis-van-fos-open-scouting~164… 72 FOS Open Scouting. (n.d.-b). Waarom hebben eenheden een vzw? Geraadpleegd op 8 mei 2025 op https://scoutsmap.be/artikelen/waarom-hebben-eenheden-een-vzw~100970 Fowler, L. (2019). Obstacles and Motivators for Partnership Formation in a Multidimensional Environment. Politics & Policy, 47(2), 267-299. Fraihi, H. (2023, 17 april). Seksueel grensoverschrijdend gedrag in jeugdbewegingen in stijgende lijn. Apache. https://apache.be/2023/04/17/seksueel-grensoverschrijdend-gedrag-jeugdb… n-stijgen de-lijn Geeraerts, S. (2025, 12 februari). Jongeren fuiven steeds minder, overkoepelende organisaties starten onderzoek: “Met wat er allemaal op sociale media verschijnt, is een plaatselijke fuif al snel te plat”. Het Nieuwsblad. https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20250212_94733933#:~:text=Dat %20jongeren%20er%20steeds%20vaker,zelf%20dus%20ook%20minder%20consumeren.%E2 %80%9D Gidron, B. (1978). Volunteer work and its rewards. Volunteer administration, 11(3), 18-32. Histories. (2024). Jeugdbewegingen en erfgoed. Geraadpleegd op 17 november 2024 op https://histories.be/begeleidingen/jeugdbewegingen-en-erfgoed/ Indiville, Give a Day & Bpact. (2025). De nationale DOE-meter 2025: nationaal rapport [Powerpoint-dia’s]. https://ap.lc/IzCvw KLJ & Groene Kring vzw. (2022). Beleidsnota KLJ & Groene Kring vzw 2022-2025. KLJ. (2024). Plattelandsonderzoek. KLJ. (n.d.-a). KLJ van vroeger tot nu. Geraadpleegd op 14 april 2025 op https://www.klj.be/dit klj/klj-van-vroeger-tot-nu KLJ. (n.d.-b). De vzw, een brochure van de FOD Justitie met alle info over een vzw.pdf. Geraadpleegd op 8 mei 2025 op https://assets.klj.be/attachment/De%20vzw%2C%20een%20brochure%20v an%20de%20FOD%20Justitie%20met%20alle%20info%20over%20een%20vzw.pdf Kopfman, J., & Ruth-McSwain, A. (2022). Public Information Campaigns. In M. Lee, G. Neeley, & K. Stewart (Eds.), The Practice of Government Public Relations (2nd ed., pp. 48-71). Routledge. KSA. (2022). Beleidsnota 2022-2025. KSA. (2025a). Historiek. Geraadpleegd op 14 april 2025 op https://www.ksa.be/historiek KSA. (2025b). Wat is een feitelijke vereniging en (ondersteunende) vzw? Geraadpleegd op 20 april 2025 op https://www.ksa.be/financi%C3%ABn/vzw-of-vereniging 73 Lamote, S. (2025, 25 april). Demir wil halftijdse werknemer uitsluiten van opleidingsverlof. De Tijd. https://www.tijd.be/politiek-economie/belgie/vlaanderen/demir-wil-halft… uitsluiten-van-opleidingsverlof/10604098.html Legard, R., Keegan, J., & Ward, K. (2003). In-depth Interviews. In J. Ritchie, & J. Lewis (Eds.), Qualitative research practice: a guide for social science students and researchers (pp. 138-169). Londres Sage Publications. Liszt-Rohlf, V., Fields, M., Gerholz, K.-H., Seco, V., & Haury, C. (2021). The Benefits of Volunteering, Volunteers’ Competencies, and their Integration into Business Education. International Journal for Business Education, 161(1), 74-94. Luo, L., & Wildemuth, B. M. (2017). Semistructured Interviews. In B. M. Wildemuth (Ed.), Applications of Social Research Methodes to Questions in Information and Library Science (2nd ed., pp. 248-257). Libraries Unlimited. Martin, M. (2023, 14 december). ‘Het is het eerste jaar dat wij zo massaal kinderen op de wachtlijst moesten zetten’: is het vrijwilligersengagement verminderd? De Morgen. https://www.demorgen.be/nieuws/het-is-het-eerste-jaar-dat-wij-zo-massaa… wachtlijst-moesten-zetten-is-het-vrijwilligersengagement-verminderd~b41c2624/?referrer=htt %20ps%3A%2F%2F%20www.google.com%2F Martin, M. (2024, 28 oktober). Zaterdagavond wordt steeds stiller: waarom de Vlaamse jeugd steeds minder fuift. De Morgen. https://www.demorgen.be/nieuws/zaterdagavond-wordt-steeds-stiller waarom-de-vlaamse-jeugd-steeds-minder-fuift~b487efa6/ Mason, W. (2015). Austerity youth policy: exploring the distinctions between youth work in principle and youth work in practice. Youth & Policy, 114, 55-74. Morreel, E., Nys, K., & Van Leeuwen, K. (2016). Ouders en jeugdwerk. Departement Cultuur, Jeugd, Sport & Media. Mortelmans, D. (2013). Handboek Kwalitatieve Onderzoeksmethoden. Acco. My Minfin. (2022, 18 oktober). Circulaire 2022/C/104 over de belastingvermindering voor kinderoppas. Geraadpleegd op 13 maart 2025 op https://www.minfin.fgov.be/myminfin web/pages/public/fisconet/document/35e7c1a1-cf16-4ce5-b63c-3d0159f3c0ce#_1.__Wijziging en___ Inleiding Paswan, A. K., & Troy, L. C. (2004). Non-profit organization and membership motivation: an exploration in the museum industry. Journal of Marketing Theory and Practice, 12(2), 1-15. 74 Patton, C. V., Sawicki, D. S., & Clark, J. J. (2016). Basic Methods of Policy Analysis and Planning (3rd ed.). Routledge. Philippe, I. (2024, 17 december). Jeugdbewegingen in Vlaanderen zien aantal leden dalen, Scouts en Chiro onderzoeken mogelijke oorzaken. VRT nws. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2024/12/17/ aantal-leden-jeugdbewegingen-daalt/ Pudar, G., Suurpa a , L., Williamson, H., & Zentner, M. (2013). Youth policy in Belgium. Council of Europe Publishing. Regulitis. (2024a, 10 mei). Fiscale attesten kinderopvang. https://regulitis.be/fiscale-attesten kinderopvang/ Regulitis. (2024b, 10 oktober). Uittreksel strafregister in de sociaal-culturele en amateurkunstensector. https://regulitis.be/uittreksel-strafregister-in-de-sociaal-culturele-a… urkunstensector/ Regulitis. (n.d.). Over ons. Geraadpleegd op 4 december 2025 op https://regulitis.be/#over-ons Reniers, K. (2022). De basisfinanciering van de Vlaamse gemeenten: pleidooi voor een modulair wetgevend kader. Tijdschrift voor gemeenterecht, 1(2), 75-91. Rittel, H. W., & Webber, M. M. (1973). Dilemmas in a general theory of planning. Policy sciences, 4(2), 155-169. Roose, H., & Meuleman, B. (2021). Kennis maken: methodologie voor sociale wetenschappers. Skribis. Scouts en Gidsen Vlaanderen. (2022). Beleidsnota 2022-2025. Scouts en Gidsen Vlaanderen. (n.d.-a). Geschiedenis. Geraadpleegd op 14 april 2025 op https://www.scoutsengidsenvlaanderen.be/over-scouts-en-gidsen-vlaandere… Scouts en Gidsen Vlaanderen. (n.d.-b). Mijn scoutsgroep en de vzw. Geraadpleegd op 29 april 2025 https://www.scoutsengidsenvlaanderen.be/leiding/ondersteuning/groepslei… materiaal/administratie/vzws Somers, P. (2024, 24 oktober). Onze fuifzalen lopen leeg: jeugd blijft weg, organisatoren haken af. KW. https://kw.be/nieuws/samenleving/jeugd/onze-fuifzalen-lopen-leeg-jeugd-… nisatoren-haken-af/ 75 Somers, P. (2025, 27 maart). Geldzorgen voor West-Vlaamse jeugdbewegingen: “Liever zelf bijklussen dan lidgeld verhogen voor de ouders”. KW. https://kw.be/nieuws/sa menleving/jeugd/geldzorgen-voor-west-vlaamse-jeugdbewegingen-liever-zelf-bijklussen-dan lidgeld-verhogen-voor-de-ouders/ Stad Antwerpen. (2017, 12 mei). College van burgemeester en schepenen: zitting van 12 mei 2017. 2025 Statistiek Vlaanderen. (2024, 5 december). Ledenaantallen verenigingen. Geraadpleegd op 13 maart op https://www.vlaanderen.be/statistiek-vlaanderen/cultuur-en-vrije tijd/ledenaantallen-verenigin gen The Scout Association. (2024). 35 hours volunteer leave. https://www.scouts.org.uk/about us/our-campaigns/35-hours-volunteer-leave/ Thys, R., & Vermeersch, H. (2023). Lokalenonderzoek. Verenigingsloket. (n.d.-a). Verenigingsloket. https://www.vlaanderen.be/verenigingsloket Geraadpleegd op 10 april 2025 op Verenigingsloket. (n.d.-b). De ambitie van het Verenigingsloket. Geraadpleegd op 15 april 2025 op https://www.vlaanderen.be/verenigingsloket/de-ambitie-van-het-verenigin… Vlaams Parlement. (2024). Verslag over het ontwerp van decreet houdende de uitgavenbegroting van de Vlaamse Gemeenschap voor het begrotingsjaar 2025. Vlaamse Jeugdraad. (2017, 1 februari). Advies 1617: Voorontwerp van decreet houdende diverse bepalingen in de beleidsvelden cultuur en jeugd (Minidecreet III). https://vlaamsejeugdraad.be/ storage/files/9a315e33-fe46-4569-b6d8-ea16b2b8f57d/1617-advies-minidecreet-iii.pdf Vlaamse Jeugdraad. (2023, 29 maart). Advies 2304: Advies lokale jeugdinfrastructuur. https://vlaamsejeugdraad.be/storage/files/23546fd7-c68a-4e34-8583-b9ac3… vlaamse-jeugdraad-advies-lo kale-jeugdinfrastructuur.pdf Vlaamse Jeugdraad. (n.d.). Wie zijn wij? Geraadpleegd op 14 april 2025 op https://vlaamsejeugdraad.be/nl/wie-zijn-wij Vlaamse Regering. (2024). Vlaams https://publicaties.vlaanderen.be/view-file/69476 Vlaanderen. (n.d.-a). Schoolvakanties. Geraadpleegd Regeerakkoord op 2024-2029. 3 april 2025 op https://www.vlaanderen.be/onderwijs-en-vorming/wat-mag-en-moet-op-schoo… es-vrije-dagen-en-afwezigheden/schoolvakanties 76 Vlaanderen. (n.d.-b). Melissa Depraetere. Geraadpleegd op 27 maart 2025 op https://www.vlaanderen.be/vlaamse-regering/melissa-depraetere Vlaanderen. (n.d.-c). Jeugddecreet. Geraadpleegd op 10 maart 2025 op https://www.vlaanderen.be/cjm/nl/jeugd/regelgeving-jeugd/jeugddecreet Vlaanderen. (n.d.-d). Districten en districtshuizen van de stad Antwerpen. Geraadpleegd op 4 april 2025 op https://www.vlaanderen.be/gemeenten-en-provincies/organisatie-en-werkin… gemeenten/distric ten-en-districtshuizen-van-de-stad-antwerpen Vlaanderen. (n.d.-e). Werken als jobstudent. Geraadpleegd op 15 april 2025 op https://www.vlaanderen.be/werken-als-jobstudent VLAIO. (2025). Vlaams opleidingsverlof (vergoeding voor de werkgever). Geraadpleegd op 2 mei 2025 op https://www.vlaio.be/nl/subsidies-financiering/subsidiedatabank/vlaams-… erlof-vergoeding-voor-de-werkgever als Werkplaats Immaterieel Erfgoed. (2024, 1 juli). Jeugdbewegingen in Vlaanderen en drie processies erkend immaterieel erfgoed. Geraadpleegd op 2 december 2024 https://immaterieelerfgoed.be/nl/nieuws/jeugdbewegingen-en-drie-process… immaterieel-erfgoed WOSM. (2017). WOSM’s Membership Report. WOSM. (2024a). International Commissioners Start Pack op [Powerpoint-dia’s]. https://wosmlzs3.s3.eu-west-1.amazonaws.com/2024-11/International%20Com… 0Starter%20Pack.pdf WOSM. (2024b, 6 augustus). World Scouting Membership Overview. Geraadpleegd op 4 maart 2025 op https://treehouse.scout.org/b ook-page/world-scouting-membership-overview
