Niet tegen hun ouders, wel tegen de lezer: Zo gaan kinderen om met trauma in de boeken van Annabel Pitcher
Jamie, het tienjarige hoofdpersonage van My Sister Lives on the Mantelpiece, verloor zijn oudste zus toen hij vijf was. In tegenstelling tot de rest van zijn familie rouwt hij niet. Waarom? Hij was nog te jong om zich veel van zijn zus te herinneren. Maar dat begrijpen zijn ouders niet, dus doet Jamie alsof. Wat hij aan zijn familie niet uitgelegd krijgt, maakt Jamie duidelijk aan de lezer: hoe meer zijn ouders worstelen met het verlies van zijn zus, hoe meer hij zich verwaarloosd voelt. Die moeite om met anderen te praten over mentaal welzijn hebben alle hoofdpersonages van Annabel Pitchers (1982) jeugdromans gemeenschappelijk. Toch bleek uit mijn thesis dat de lezers wel wat kunnen opsteken van de manier waarop die personages omgaan met hun traumatische ervaringen.
Trauma onder woorden brengen?
De hoofdpersonages in Pitchers boeken kampen stuk voor stuk met een negatieve of traumatische ervaring die hun welzijn in gevaar dreigt te brengen. Jamie durft niet te benoemen hoe zijn eigen rouwproces verschilt van dat van zijn ouders en welk effect dat op zijn gezin heeft. “Zoe” (Ketchup Clouds) kan enkel aan een veroordeelde gevangene toegeven dat ze haar vriendje heeft gedood. Tess (Silence is Goldfish) ontdekt dat ze met de hulp van een donor verwekt is en stopt volledig met praten. Ook Archie (The Last Days of Archie Maxwell), wiens vader een nieuwe, homoseksuele relatie blijkt te hebben, krijgt zijn ontevredenheid maar niet over zijn lippen. Alle hoofdpersonages – op Archie na – zijn de vertellers van hun verhaal. Hoewel hun gedachten en gevoelens openlijk aan bod komen in de vertelling, hebben ze dus moeite om die ook met andere personages te delen. Zo kaart Pitcher in haar romans een belangrijke vraag aan uit de literatuurwetenschap: is het wel mogelijk om trauma onder woorden te brengen?
Zoals de hoofdpersonages aantonen, kunnen trauma en rouw verschillende vormen aannemen. Ze rouwen niet noodzakelijk om het verlies van een naaste, maar eerder om de veranderingen in hun familie en hun gewone leventje. In elke roman hebben de kinderen het ook moeilijk door het gedrag van hun ouders en door pesterijen op school. Eerder dan erover te praten, gaan de kinderen hun traumatische ervaringen uit de weg. Dat doen ze bijvoorbeeld door de ongewenste verandering te ontkennen of door zich af te zonderen van hun sociale omgeving. Hoewel de kinderen zich eerst niet durven open te stellen, slagen ze er uiteindelijk allemaal in om hun gevoelens te delen met andere personages. Dat is maar beter ook, want in elk verhaal helpt die communicatie hen om zich beter te voelen.
Speciale conversatiepartners
Aangezien de kinderen niet meteen met hun ouders praten over hun ervaringen, gaan ze op zoek naar andere manieren van communicatie … en andere communicatiepartners! Hun band met dieren staat bijvoorbeeld centraal in de romans. Verschillende van hen identificeren zich met een specifiek dier of zijn erg gehecht aan hun huisdier. Volgens wetenschappelijk onderzoek bouwen we gemakkelijk banden op met dieren of dingen, omdat die geen oordeel vellen over ons en we hun acties kunnen interpreteren zoals we willen. Pitchers hoofdpersonages zoeken inderdaad conversatiepartners op die niet kunnen oordelen en niets zullen doorvertellen. Ze praten tegen hun huisdieren, maar ook tegen voorwerpen of, in Zoe’s geval, een pennenvriend die haar echte naam niet kent en geen brief kan terugsturen.
Afbeelding door Freepik
De verschillende zorgrelaties die de kinderen opbouwen met mensen, dieren en dingen helpen hen om hun moeilijkheden onder ogen te komen. De zorg die kinderen ontvangen, is dan ook heel belangrijk in hun traumaverwerking. Hoewel de aandacht voor zowel zorg als trauma gegroeid is in onderzoek naar kinderliteratuur, komen die twee onderwerpen nog niet vaak samen aan bod in letterkundige analyses. Ik heb ze toch gecombineerd in mijn studie van Pitchers werk, omdat trauma en zorg in al haar romans verweven zitten. Die gaan tenslotte allemaal over kinderen die door sociale situaties navigeren terwijl ze omgaan met emotioneel leed en rouw. Met mijn vergelijking bespreek ik Pitchers werk ook in een nieuw licht, want haar boeken zijn nog nooit samen geanalyseerd.
Kinderen nemen het voortouw!
De meest typerende zorgrelatie voor kinderen is die met hun ouders. Nochtans verergert de ouderlijke zorg het leed van Pitchers hoofdpersonages. Dat komt vaak doordat de kinderen eerst niet duidelijk maken aan hun ouders dat ze hulp nodig hebben of wat er precies aan de hand is. Meestal ligt het probleem echter ook bij de ouders, die zelf met onopgeloste problemen worstelen. Ondanks de goede bedoelingen van de ouders heeft dat een negatief effect op hun zorg voor de kinderen.
In de boeken zijn het de kinderen zelf die hun ouders doen inzien dat hun gedrag het gezin negatief beïnvloedt. Zo helpen de hoofdpersonages bij hun eigen genezing, maar ook die van hun ouders. Ze nemen in die zin de rol van verzorger op zich, niet alleen voor hun ouders, maar ook voor hun huisdieren, elkaar en zichzelf. Het is best speciaal dat kinderen in Pitchers romans het voortouw nemen in hun zorgrelaties en genezingsproces. De autonomie van kinderen is namelijk een veelbesproken onderwerp in literatuur. Uit onderzoek blijkt dat kinderen nog sterk geassocieerd worden met de rol van verzorgde, eerder dan verzorger. Ze worden bovendien vaak afgebeeld als hulpeloze slachtoffers van trauma. Pitcher draait die typische machtsdynamiek dus om. Doordat de meeste van de hoofdpersonages ook nog eens de verteller van hun eigen verhaal zijn, wordt hun autonomie extra benadrukt.
Afbeelding door Freepik
Een simpel happy end?
Spoiler alert! De romans hebben elk een goede afloop. De kinderen vinden allemaal een manier om over hun traumatische ervaringen te praten en er zo mee om te gaan, en ze helpen hun ouders om de thuissituatie te verbeteren. Maar hoe goed werkt zo’n einde? Sommige critici stellen dat jeugdromans over trauma vaak “simpele” en “genezingsgerichte” eindes hebben. Tegelijkertijd kunnen lezers – zowel kinderen als volwassenen – van zo’n verhalen leren hoe ze met gelijkaardige situaties kunnen omgaan in hun eigen leven. Ik concludeer dat Pitcher met haar werk, simpel of niet, pleit voor het belang van hoop, acceptatie en vriendelijkheid. Misschien nog belangrijker: ze leert een jong lezerspubliek dat ook zij verzorgers en probleemoplossers kunnen zijn in moeilijke tijden.
Bibliografie
Austin, Sara, and Ann Marie Wainscott. “Children’s Literature as a Front in the War on Terror: Ineffective Policy, Ineffective Literature.” International Research in Children’s Literature, vol. 14, no. 1, 2021, pp. 52-66. doi.org/10.3366/ircl.2021.0377.
Balaev, Michelle. Contemporary Approaches in Literary Trauma Theory. Palgrave Macmillan, 2014.
Bennett, Sandra. Review of The Last Days of Archie Maxwell, by Annabel Pitcher. The School Librarian, vol. 66, no. 1, 2018, p. 58. ProQuest, www.proquest.com/openview/9f476222edaa5565ca71981d95703c02/1?pq-origsit…. Accessed 17 Jun. 2025.
Bowler, Rachel. Review of My Sister Lives on the Mantelpiece, by Annabel Pitcher. The School Librarian, vol. 59, no. 1, 2011, p. 38. ProQuest, www.proquest.com/openview/a7b994ca992d677fa7ad09a620b1a308/1?cbl=296199…. Accessed 29 Apr. 2025.
Brown, Megan R. “‘Swimming Against the Tide’: Disability Represented Through Fish Symbolism in (and on) Middle Grade and Young Adult Novels.” Children’s Literature in Education, vol. 50, 2019, pp. 193-209. doi.org/10.1007/s10583-017-9335-5.
Browning, Robert. “Confessions.” 1864. Poetry Foundation, www.poetryfoundation.org/poems/43750/confessions. Accessed 25 Jun. 2025.
Buckley-Archer, Linda. “Silence is Goldfish by Annabel Pitcher review – The Quiet Girl Expresses Herself.” The Guardian, 7 Nov. 2015, www.theguardian.com/books/2015/nov/07/silence-is-goldfish-annabel-pitch…. Accessed 8 Jul. 2025.
Cadden, Mike. “Genre as Nexus: The Novel for Children and Young Adults.” Handbook of Research on Children’s and Young Adult Literature, edited by Shelby Wolf et al., Routledge, 2011, pp. 302-313.
The Carnegies. “About the Awards.” The Carnegies, 2025, carnegies.co.uk/about-the-awards. Accessed 27 Jul. 2025.
Carpenter, Humphrey. Secret Gardens: A Study of the Golden Age of Children’s Literature. Houghton Mifflin Company, 1985.
Cart, Michael. Young Adult Literature: From Romance to Realism. 3rd ed., American Library Association, 2016.
Caruth, Cathy. Unclaimed Experience: Trauma, Narrative, and History. The Johns Hopkins University Press, 1996.
Chesler, Phyllis. “The Shellshocked Woman. ” The New York Times, 23 Aug. 1992, www.nytimes.com/1992/08/23/books/the-shellshocked-woman.html. Accessed 19 Jun. 2025.
Colliver, Yeshe, and Holly Doel-Mackaway. “Article 31, 31 Years On: Choice and Autonomy as a Framework for Implementing Children’s Right to Play in Early Childhood Services.” Human Rights Law Review, vol. 21, no. 3, 2021, pp. 566-587, doi.org/10.1093/hrlr/ngab011.
Condoy Franco, Inés. “The Depiction of War in Literature for Children. An Approach to the Topic.” L’Anuari de Filologia. Llengües i Literatures Modernes, vol. 11, 2021, pp. 205–226. doi.org/10.1344/aflm2021.11.10.
Corr, Charles A. “Bereavement, Grief, and Mourning in Death-Related Literature for Children.” OMEGA - Journal of Death and Dying, vol. 48, no. 4, 2004, pp. 337-363. doi.org/10.2190/0RUK-J18N-9400-BHAV.
Crawford, Rebekah Perkins. “Communicating Through and Around Trauma: Understanding the Limitations to Narrative and Resilience.” Health Communication, vol. 39, no. 11, 2024, pp. 2356-2365. doi.org/10.1080/10410236.2023.2268886.
Day, Giskin. “Good Grief: Bereavement Literature for Young Adults and A Monster Calls.” Medical Humanities, vol. 38, no. 2, 2012, pp. 115–119. doi.org/10.1136/medhum-2012-010260.
DeFalco, Amelia. Imagining Care: Responsibility, Dependency, and Canadian Literature. University of Toronto Press, 2016.
Dudek, Debra. “Seeing the Human Face: Refugee and Asylum Seeker Narratives and an Ethics of Care in Recent Australian Picture Books.” Children's Literature Association Quarterly, vol. 43, no. 4, 2018, pp. 363-376. dx.doi.org/10.1353/chq.2018.0044.
Eccleshare, Julia. “Are Children’s Books Darker than They Used to Be?” The Guardian, 24 Jun. 2013, www.theguardian.com/childrens-books-site/2013/jun/24/book-doctor-childr…. Accessed 29 Jul. 2025.
---. “Teenage fiction: Realism, Romances, Contemporary Problem Novels.” International Companion Encyclopedia of Children’s Literature, edited by Peter Hunt, 2nd ed., vol. 1, Routledge, 2004, pp. 542-555.
Edwards, Steven D. “Three Versions of an Ethics of Care.” Nursing Philosophy, vol. 10, no. 4, 2009, pp. 231-240. doi.org/10.1111/j.1466-769X.2009.00415.x.
Eschmann, Carson. “Learning to Love the Everyday: The Idyllic Mood of Kenneth Grahame’s The Wind in the Willows.” Children’s Literature, vol. 50, 2022, pp. 163-194. doi.org/10.1353/chl.2022.0010.
Flood, Alison. “Brandford Boase Award Goes to My Sister Lives on the Mantelpiece.” The Guardian, 5 Jul. 2012, www.theguardian.com/books/2012/jul/05/annabel-pitcher-brandford-boase-a…. Accessed 29 Apr. 2025.
Frank, Arthur W. The Wounded Storyteller: Body, Illness, and Ethics. 1995. University of Chicago Press, 1997.
Frank, Michael C., and Eva Gruber. Literature and Terrorism: Comparative Perspectives. Rodopi, 2012.
Freud, Sigmund. “Mourning and Melancholia.” 1917. The Standard Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud, edited by James Strachey, XIV (1914-1916), The Hogarth Press, London, 1957, pp. 243–258.
Friebel, Jenna. Review of Silence is Goldfish, by Annabel Pitcher. School Library Journal, vol. 62, no. 2, 2016, p. 96. EBSCOhost, research-ebsco-com.myezproxy.vub.ac.be/linkprocessor/plink?id=6e63f0d7-afff-3e7f-9526-661cf6751ca8. Accessed 2 Jul. 2025.
Gangi, Jane M., and Ellis Barowsky. “Listening to Children’s Voices: Literature and the Arts as Means of Responding to the Effects of War, Terrorism, and Disaster.” Childhood Education, vol. 85, no. 6, 2009, pp. 357–363. doi.org/10.1080/00094056.2009.10521401.
Gilligan, Carol. In a Different Voice: Psychological Theory and Women’s Development. Harvard University Press, 1982.
Grzegorczyk, Blanka. Terror and Counter-Terror in Contemporary British Children’s Literature. Routledge, 2020.
Gubar, Marah. Artful Dodgers: Reconceiving the Golden Age of Children’s Literature. Oxford University Press, 2009.
Hamington, Maurice. Embodied Care: Jane Addams, Maurice Merleau-Ponty, and Feminist Ethics. University of Illinois Press, 2004.
Haugen, Gry Mette D. “Caring Children: Exploring Care in Post-Divorce Families.” The Sociological Review, vol. 55, no. 4, 2007, pp. 653-670. doi.org/10.1111/j.1467-954X.2007.00743.x.
Heidarizadeh, Negin. “The Significant Role of Trauma in Literature and Psychoanalysis.” Procedia - Social and Behavioral Sciences, vol. 192, 2015, pp. 788–795. doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.06.093.
Held, Virginia. The Ethics of Care: Personal, Political, and Global. Oxford University Press, 2006.
Henstra, Sarah. The Counter-Memorial Impulse in Twentieth-Century English Fiction. Palgrave Macmillan, 2009.
Herman, Judith Lewis. Trauma and Recovery: The Aftermath of Violence – From Domestic Abuse to Political Terror. 1992. Basic Books, 2015.
Herman, Luc and Bart Vervaeck. Vertelduivels: Handboek Verhaalanalyse. 2001. Vantilt, 2009.
Heyvaert, Lisa. Radio Silence? Representations of the Grieving Child in My Sister Lives on the Mantelpiece and Extremely Loud & Incredibly Close. 2024. Vrije Universiteit Brussel, bachelor paper.
Higonnet, Margaret R. “Time Out: Trauma and Play in Johnny Tremain and Alan and Naomi.” Children’s Literature, vol. 33, 2005, pp. 150-170. doi.org/10.1353/chl.2005.0012.
Hladik-Brown, Karyn A. “It’s Not about the Parents”: A Content Analysis of Representations of Sperm Donor Conception in Young Adult Literature. 2022. University of North Carolina, master’s thesis.
Janoff-Bulman, Ronnie. Shattered Assumptions: Towards a New Psychology of Trauma. The Free Press, 1992.
Jones, Ithel, and Vickie E. Lake. “Ethics of Care in Teaching and Teacher-Child Interactions.” Journal of Classroom Interaction, vol. 55, no. 2, 2020, pp. 51-65. JSTOR, www.jstor.org/stable/45444896. Accessed 29 Jul. 2025.
Kazianka, Lisa. “Isolation, Participation and Communication in Young Adult Unidirectional Epistolary Fiction.” The Epistolary Renaissance: A Critical Approach to Contemporary Letter Narratives in Anglophone Fiction, edited by Maria Löschnigg and Rebekka Schuh, De Gruyter, 2018, pp. 143-158.
Khaira, Tasreen Kaur. Transient Disabilities: Didactic Illness, Corrective Pain and Enforced Care Relations in the “Golden Age” of Children’s Literature. 2023. Nanyang Technological University, master’s thesis.
Kidd, Kenneth. “‘A’ is for Auschwitz: Psychoanalysis, Trauma Theory, and the ‘Children’s Literature of Atrocity’.” Children’s Literature, vol. 33, 2005, pp. 120-149. dx.doi.org/10.1353/chl.2005.0014.
Křenová, Martina. Death in Children’s Literature. 2016. Masaryk University, master’s thesis.
LaCapra, Dominick. Writing History, Writing Trauma. 2001. Johns Hopkins University Press, 2014.
Liégois, Axel. Ethics of Care: Values, Virtues and Dialogue. Cambridge Scholars, 2021.
Long, Alix. Review of The Last Days of Archie Maxwell, by Annabel Pitcher. Delightful Book Reviews, 5 Feb. 2018, delightfulbookreviews.blogspot.com/2018/02/book-review-last-days-of-archie-maxwell.html. Accessed 18 Jun. 2025.
Maes, Kayra. Children In Charge: A Childist Reading of the Power Dynamics of Play and Care in Three Contemporary Black British Picture Books. 2025. KU Leuven, advanced master’s thesis.
Martaus, Alaine. Review of Silence is Goldfish, by Annabel Pitcher. Bulletin of the Center for Children’s Books, vol. 69, no. 10, 2016, p. 538. doi.org/10.1353/bcc.2016.0467.
McClatchey, Irene Searles, and Ardith Peters. “Can Trauma Focused Grief Education Decrease Acting-Out Behavior among Bereaved Children? A Pilot Study.” Journal of Human Services, vol. 35, no. 1, 2015, pp. 14-27. EBSCOHost, research-ebsco-com.myezproxy.vub.ac.be/linkprocessor/plink?id=f2f7bfe8-c407-3d72-a459-37055a756121. Accessed 29 Jul. 2025.
McCormick, Rebecca. Review of The Last Days of Archie Maxwell, by Annabel Pitcher. Rebecca McCormick’s Authorial Blog, 16 Nov. 2017, www.rebeccamccormick.co.uk/2017/11/the-last-days-of-archie-maxwell-by.h…. Accessed 18 Jun. 2025.
Michael, Magali Cornier. Narrative Innovation in 9/11 Fiction. Rodopi, 2014.
Moran, Mary Jeanette. “‘The Mother Was the Mother, Even When She Wasn’t’: Maternal Care Ethics and Children’s Fantasy.” Mothers in Children’s and Young Adult Literature: From the Eighteenth Century to Postfeminism, edited by Lisa Rowe Fraustino and Karen Coats, University Press of Mississippi, 2016, pp. 182-197.
Nelson, Margaret K. “The Presentation of Donor Conception in Young Adult Fiction.” Journal of Family Issues, vol. 41, no. 1, 2019, pp. 33-61. doi.org/10.1177/0192513X19868751.
Noddings, Nel. Starting at Home: Caring and Social Policy. University of California Press, 2002.
Okano, Yayo. “Why Has the Ethics of Care Become an Issue of Global Concern?” Internal Journal of Japanese Sociology, vol. 25, no. 1, 2016, pp. 85-99. doi.org/10.1111/ijjs.12048.
Ornstein, Anna. “The Missing Tombstone: Reflections on Mourning and Creativity.” Journal of the American Psychoanalytic Association, vol. 58, no. 4, 2010, pp. 631-648. doi.org/10.1177/0003065110385573.
Pache, Jeanne Veronique. “Caregivers, Children as.” The Sage Encyclopedia of Children and Childhood Studies, edited by Daniel Thomas Cooks, SAGE Publications, 2020, pp. 181-183.
Pitcher, Annabel. “Annabel Pitcher: ‘Nobody Wants to Write about a Perfect Family’.” Interview by Michelle Pauli. The Guardian, 19 Aug. 2011, www.theguardian.com/childrens-books-site/2011/aug/19/annabel-pitcher-in…. Accessed 28 Apr. 2025.
---. “Annabel Pitcher: ‘What I Enjoy Most Is Getting into Someone Else’s Head’.” Interview by Lyd. The Guardian, 13 Mar. 2013a, www.theguardian.com/childrens-books-site/2013/mar/13/annabel-pitcher-in…. Accessed 15 Jul. 2025.
---. Happy Birthday, Dog! Illustrated by Fabi Santiago, Hodder Children’s Books, 2022.
---. Ketchup Clouds. 2012. Indigo, 2013b.
---. “Let’s Talk About Mental Health.” Goodreads, 22 Jan. 2015, www.goodreads.com/author_blog_posts/7741940-let-s-talk-about-mental-hea…. Accessed 20 Mar. 2025.
---. My Sister Lives on the Mantelpiece. 2011. Indigo, 2013c.
---. Project Bright Spark. Illustrated by Roger Simó, Collins Big Cat, 2013d.
---. “Searching for Treasure.” The Book of Hopes, edited by Katherine Rundell, Bloomsbury, 2020, pp. 42-44.
---. Silence is Goldfish. 2015. Orion, 2016.
---. The Last Days of Archie Maxwell. Barrington Stoke, 2017.
Potter, Terry. Review of The Last Days of Archie Maxwell, by Annabel Pitcher. The Letterpress Project, 7 Nov. 2017, www.letterpressproject.co.uk/inspiring-young-readers/2017-11-07/the-las…. Accessed 18 Jun. 2025.
Publishers Weekly. Review of Silence is Goldfish, by Annabel Pitcher. Children’s Starred Reviews Annual, vol. 4, 2016, p. 102. Publishers Weekly, www.digitalpw.com/digitalpw/2016_childrens_starred_reviews_annual/?pm=2…. Accessed 8 Jul. 2025.
Rana, Marion. “‘Why Would I Want to Hear?’ Cochlear Implants in Young Adult Fiction.” Journal of Literary & Cultural Disability Studies, vol. 11, no. 1, 2017, pp. 69-80. doi.org/10.3828/jlcds.2017.5.
Randall, Martin. 9/11 and the Literature of Terror. Edinburgh University Press, 2011.
Rather, Nadeem Ahmad, and Sukanya Mondal. “Unlocking the Voices of Children: The Evolution of Child Narrators in Anglophone Literature.” Childhood in the Past, vol. 17, no. 2, 2024, pp. 1-22. doi.org/10.1080/17585716.2024.2351626.
Sainsbury, Lisa. Ethics in British Children’s Literature: Unexamined Life. Bloomsbury, 2013.
Sako, Katsura, and Sarah Falcus. “Care, Generations and Reciprocity in Children’s Picturebooks in Japan.” Contemporary Narratives of Ageing, Illness, Care, edited by Katsura Sako and Sarah Falcus, Routledge, 2021, pp. 177-199.
Schaffer, Talia. Communities of Care: The Social Ethics of Victorian Fiction. Princeton University Press, 2021.
Scrimin, Sara, et al. “Attention and Memory in School-Age Children Surviving the Terrorist Attack in Beslan, Russia.” Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, vol. 38, no. 3, 2009, pp. 402–414, doi.org/10.1080/15374410902851689.
Sloover, Mèlanie, et al. “Parent–Child Communication About Potentially Traumatic Events: A Systematic Review.” Trauma, Violence, & Abuse, vol. 25, no. 3, 2023, pp. 2115-2127. doi.org/10.1177/15248380231207906.
Smith, Katharine Capshaw. “Forum: Trauma and Children’s Literature.” Children’s Literature, vol. 33, 2005, pp. 115-119. doi.org/10.1353/chl.2005.0023.
Stephens, John. “Impartiality and Attachment: Ethics and Ecopoeisis in Children’s Narrative Texts.” International Research in Children’s Literature, vol. 3, no. 2, 2010, pp. 205-216. dx.doi.org/10.3366/ircl.2010.0108.
Stevenson, Deborah. Review of My Sister Lives on the Mantelpiece, by Annabel Pitcher. Bulletin of the Center for Children’s Books, vol. 66, no. 2, 2012, pp. 109-110. doi.org/10.1353/bcc.2012.0774.
Tackett MacDonald, Jessica. Review of Silence is Goldfish, by Annabel Pitcher. The Horn Book Magazine, vol. 93, no. 2, 2016, pp. 95-96. EBSCOHost, research-ebsco-com.myezproxy.vub.ac.be/linkprocessor/plink?id=be6be2ec-8660-345c-a392-b04299d96b51. Accessed 9 Jul. 2025.
Tribunella, Eric. L. Melancholia and Maturation: The Use of Trauma in American Children’s Literature. The University of Tennessee Press, 2010.
Tronto, Joan C. Moral Boundaries: A Political Argument for an Ethic of Care. Routledge, 1993.
Uytterschout, Sien, and Kristiaan Versluys. “Melancholy and Mourning in Jonathan Safran Foer’s Extremely Loud and Incredibly Close.” Orbis Litterarum, vol. 63, no. 3, 2008, pp. 216–236. doi.org/10.1111/j.1600-0730.2008.00927.x.
Van der Weele, Simon. “Four Paradigm Cases of Dependency in Care Relations.” Hypatia: A Journal of Feminist Philosophy, vol. 36, no. 2, 2021, pp. 338-359. doi.org/10.1017/hyp.2021.10.
Wall, John. “From Childhood Studies to Childism: Reconstructing the Scholarly and Social Imaginations.” Children’s Geographies, vol. 20, no. 3, 2022, pp. 257-270. doi.org/10.1080/14733285.2019.1668912.
Wilson, Melissa B., and Kathy G. Short. “Goodbye Yellow Brick Road: Challenging the Mythology of Home in Children’s Literature.” Children’s Literature in Education, vol. 43, 2012, pp. 129-144. doi.org/10.1007/s10583-011-9138-z.
Yehuda, Na’ama. Communicating Trauma: Clinical Presentations and Interventions with Traumatized Children. Routledge, 2016.
