Hoeveel broers en zussen heb jij? Ik weet het niet
Op Netflix kijken we met open mond naar The Man with 1000 Kids. Sensationeel? Absoluut. Onrealistisch? Helaas niet. Wie goed kijkt, merkt echter dat de camera vooral gericht blijft op de ouders en hun belevingen. Maar wat betekent dit eigenlijk voor de kinderen zelf?
Genen zonder gezicht
Spermadonatie ontstond als medische oplossing voor een onvervulde kinderwens. De praktijk werd opgezet vanuit het perspectief van (wens)ouders en donoren, twee partijen die bewust kunnen kiezen om deel uit te maken van dat traject. Maar er is nog een belangrijke derde partij die niet betrokken wordt bij deze beslissing: het kind dat via donorconceptie geboren wordt.
Hoewel donorkinderen vaak alleen gezien worden als baby’s die dankzij een medische techniek ter wereld komen, groeien ze op en hebben ze vragen over hun afkomst. In België blijven donoren anoniem en werd er vroeger van uitgegaan dat deze informatie ook nooit beschikbaar zou worden. Tegenwoordig maken online DNA-databanken dat wel mogelijk: voor amper 30 euro kan je met een test genetische verwanten opsporen. Donorkinderen die doelgericht naar hun afkomst zoeken, stuiten hierdoor soms op info die emotioneel overspoelend kan zijn. Maar ook zij die zich niet van hun situatie bewust zijn en enkel uit nieuwsgierigheid een test afnemen, kunnen ingrijpende ontdekkingen doen.
“En ineens verschijnt een naam die wij niet kenden en dan stond half-zus erbij. Dat was echt een shock.”
Dan rijzen de vragen: ‘Zijn er nog andere nakomelingen? Wie zijn ze? En hoeveel zijn het er eigenlijk?’.
Wetten zonder naleving
Sinds 2007 bepaalt de Belgische wet dat één donor maximaal bij zes vrouwen één of meerdere kinderen mag verwekken. Toch was er tot 2024 geen nationaal register waarin donaties werden bijgehouden. Dat gebrek aan overzicht en controle werd afgelopen voorjaar pijnlijk zichtbaar bij de casus van een Deense donor met een erfelijke aandoening. Uiteindelijk bleek hij in België alleen al 53 kinderen verwekt te hebben bij 37 vrouwen.
Een nationaal register is niet genoeg. Zo wordt in Belgische fertiliteitsklinieken gemiddeld 75% van het donorzaad aangekocht bij internationale commerciële spermabanken. Die moeten zich wel houden aan de limiet van het land waar ze naar exporteren, maar mogen bij gebrek aan internationale afspraken het sperma van één donor naar meerdere landen versturen. Daardoor kan een donor internationaal tientallen tot zelfs honderden kinderen hebben, veel meer dan nationale limieten toelaten. Omdat een internationaal register ontbreekt, blijft het werkelijk aantal kinderen een groot vraagteken.
Opvallend genoeg is in België nog nooit onderzocht hoe donorkinderen zélf de donorlimieten en het bestaan van andere nakomelingen ervaren. Voor mijn masterproef namen we daarom interviews af bij Belgische donorkinderen om hier zicht op te krijgen.
“Niet één uit de duizend, maar één van de duizend”
Veel deelnemers worstelen met het onbekend aantal donor half-broers en -zussen en vragen zich af wie deze onbekenden zijn. Voor sommigen gaat het om concrete zorgen zoals het vermijden van romantische relaties, maar voor de meesten draait het om de psychologische impact. Het gebrek aan informatie veroorzaakt gevoelens van angst en controleverlies. Daarnaast roept het idee om deel uit te maken van een grote groep nakomelingen emoties op zoals afschuw, walging en het gevoel een ‘massaproduct’ te zijn.
Tegelijkertijd kan contact met andere kinderen van de donor een belangrijke rol spelen in de identiteitsvorming. Verschillende deelnemers vertelden dat ze zich tijdens hun jeugd een buitenstaander voelden in hun gezin omdat er weinig gelijkenissen waren, zowel fysiek als van karakter. Donor half-broers en -zussen bieden dan de kans tot het alsnog vinden van gelijkenissen en herkenning. Zo vertelde een deelnemer die haar donor vond, en via hem meer te weten kwam over haar half-broers:
“Ik heb vooral vroeger en in zekere mate nu nog sterk de behoefte gehad om erbij te horen in ons gezin. Zo zijn er ook interesses, misschien zelfs kwaliteiten, die ik als jong kind had, die thuis niet de juiste voedingsbodem hebben gevonden. Niet omdat ik hiervoor de vrijheid of mogelijkheden niet kreeg, maar omdat het geen gemeenschappelijke interesses waren. Via mijn donor hoorde ik dat mijn beide half-broers minstens twee specifieke interesses met mij delen. Ook dat zou herkenning zijn geweest, had ik hen kunnen ontmoeten.”
Kinderen zonder stem
Het gebrek aan informatie is niet het enige waar de deelnemers mee worstelen. Wanneer informatie beschikbaar wordt, ontstaan nieuwe uitdagingen: welke betekenis geef je aan deze onbekende genetische verwanten? Hoe passen ze binnen je bestaande relaties? Donorkinderen moeten voortdurend afwegingen maken tussen hun eigen behoeften, die van hun donor half-broers en -zussen en die van hun gezin. Omdat dit soort connecties relatief nieuw zijn in onze maatschappij, bestaan er weinig voorbeelden om op terug te vallen. Dit leidt vaak tot twijfel, onzekerheid en frustratie.
Daarnaast gaven deelnemers aan dat hun genetische connectie met de donor en andere nakomelingen vaak geminimaliseerd of zelfs ontkend worden. Zo stelt de European Sperm Bank bijvoorbeeld dat kinderen van dezelfde donor geen halfbroers of -zussen zijn maar slechts ‘genetische verwanten’, alsof die connectie geen betekenis heeft. En dat terwijl de hele praktijk van spermadonatie juist ontstaan is om de gewenste genetische band tussen ouder en kind mogelijk te maken.
In de praktijk zien we een breed spectrum aan ervaringen: van vreemden waarmee ze niks te maken hebben en geen interesse in hebben, tot een echt ‘broer of zus-gevoel’.
Hoe verder?
Nu België beslist heeft de donoranonimiteit tegen 2027 af te schaffen, is een belangrijke eerste stap gezet in de erkenning van donorkinderen hun recht op informatie. Toch blijft het huidige beleid op meerdere vlakken tekortschieten.
Dit onderzoek toont aan dat er transparantie nodig is over het totaal aantal kinderen per donor. Zowel een internationaal register als een internationale limiet zijn daarbij noodzakelijk. Daarnaast moeten donorkinderen de ruimte krijgen om zelf betekenis en vorm te geven aan deze genetische connecties, met de mogelijkheid om hierbij begeleiding te ontvangen.
Voor donorkinderen gaat het om veel meer dan cijfers of wetgeving: het gaat om hun identiteit en hun wens om gehoord te worden.
Bibliografie
Literatuurlijst
Allott, J. (Regisseur). (2024). The Man with 1000 Kids [Beperkte serie]. Netflix. https://www.netflix.com/title/81653509
Arehart-Treichel, J. (2010). Should children be told they are ‘Test-Tube’ babies? Psychiatric News, 45(8), 8–27. https://doi.org/10.1176/pn.45.8.psychnews_45_8_013
Ayton, D., Tsindos, T., & Berkovic, D. (2023). Qualitative research: A Practical Guide for Health and Social Care Researchers and Practitioners.
Beel, V. (2025, 30 mei). 52 Belgische kinderen verwekt met zaad van donor met ziekmakende genmutatie: quota werden flagrant met de voeten getreden. De Standaard. https://www.standaard.be/binnenland/52-belgische-kinderen-verwekt-met-zaad-van-donor-met-ziekmakende-genmutatie-quota-werden-flagrant-met-de-voeten-getreden/69313410.html
Beeson, D. R., Jennings, P. K., & Kramer, W. (2011). Offspring searching for their sperm donors: how family type shapes the process. Human Reproduction, 26(9), 2415–2424. https://doi.org/10.1093/humrep/der202
Blyth, E. (2012). Discovering the “Facts of Life” Following Anonymous Donor Insemination. International Journal Of Law Policy And The Family, 26(2), 143–161. https://doi.org/10.1093/lawfam/ebs006
Bolt, S. H., Notermans, C., Van Brouwershaven, A. C., Maas, A. J. B. M., & Indekeu, A. (2021). The ongoing work of kinship among donor half-siblings in The Netherlands. BioSocieties, 18(1), 156–173. https://doi.org/10.1057/s41292-021-00259-z
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77–101. https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa
Braverman, A. M. (2010). How the internet is reshaping assisted reproduction: From donor offspring registries to direct-to-consumer genetic testing. Minnesota Journal of Law, Science & Technology, 11(2), 477–496.
Casteels, P., Nekkebroeck, J., & Tournaye, H. (2024). Perspectives on sperm donor anonymity: insights from donor-conceived adults in Belgium. Human Reproduction. https://doi.org/10.1093/humrep/deae160
Claes, T. (2022). Zaad zonder naam: Een biografie van de spermabank. Lannoo Meulenhoff - Belgium.
Covington, S. N., & Burns, L. H. (2006). Infertility counseling: A Comprehensive Handbook for Clinicians. Cambridge University Press.
Crawshaw, M., Daniels, K., Adams, D., Bourne, K., Van Hooff, J., Kramer, W., Pasch, L., & Thorn, P. (2015). Emerging models for facilitating contact between people genetically related through donor conception: a preliminary analysis and discussion. Reproductive Biomedicine & Society Online, 1(2), 71–80. https://doi.org/10.1016/j.rbms.2015.10.001
De Boer, A., Oosterwijk, J. C., & Rigters-Aris, C. A. (1995). Determination of a maximum number of artificial inseminations by donor children per sperm donor. Fertility And Sterility, 63(2), 419–421. https://doi.org/10.1016/s0015-0282(16)57382-8
Donor Conception Network. (z.d.). Young Adults Study. https://www.dcnetwork.org/young-adults-study
Englert, Y. (1998). Gamete donation: Current ethics in the European Union. Human Reproduction, 13, 53–54.
European Sperm Bank. (z.d.). Let’s talk about family, donors & the future [Brochure]. https://prod-cms4.europeanspermbank.com/media/e0xlprb4/fertio_manifest_…
Freeman, T., Bourne, K., Jadva, V., & Smith, V. (2014). Making connections. In Cambridge University Press eBooks (pp. 270–295). https://doi.org/10.1017/cbo9781139814737.018
Gilman, L., Redhead, C., Hudson, N., Fox, M., Nordqvist, P., MacCallum, F., Kirkman-Brown, J., & Frith, L. (2023). Direct-to-consumer genetic testing and the changing landscape of gamete donor conception: key issues for practitioners and stakeholders. Reproductive BioMedicine Online, 48(1), 103421. https://doi.org/10.1016/j.rbmo.2023.103421
Goldberg, A. E., & Scheib, J. E. (2016). Female-partnered women conceiving kinship: Does sharing a sperm donor mean we are family? Journal Of Lesbian Studies, 20(3–4), 427–441. https://doi.org/10.1080/10894160.2016.1089382
Grondwettelijk Hof. (2024, september 26). Arrest nr. 102/2024: Opheffing donoranonimiteit en impact op het recht op identiteit. Grondwettelijk Hof. https://www.const-court.be/public/n/2024/2024-102n.pdf
Hancock, B., Ockleford, E., & Windridge, K. (2007). An introduction to qualitative research. The NIHR RDS EM / YH.
Hertz, R. (2022). Sociological Accounts of Donor Siblings’ Experiences: Their Importance for Self-Identity and New Kinship Relations. International Journal Of Environmental Research And Public Health, 19(4), 2002. https://doi.org/10.3390/ijerph19042002
Hertz, R., & Nelson, M. K. (2019). Random families: Genetic Strangers, Sperm Donor Siblings, and the Creation of New Kin.
Hertz, R., Nelson, M. K., & Kramer, W. (2016). Donor Sibling Networks as a Vehicle for Expanding Kinship. Journal Of Family Issues, 38(2), 248–284. https://doi.org/10.1177/0192513x16631018
Indekeu, A. (2016). Anders en toch gewoon: Families na donorconceptie (2nd ed.). Lannoo.
Indekeu, A., Bolt, S. H., & Maas, A. J. B. M. (2021). Meeting multiple same-donor offspring: psychosocial challenges. Human Fertility, 25(4), 677–687. https://doi.org/10.1080/14647273.2021.1872804
Indekeu, A., & Hens, K. (2018). Part of my story. The meaning and experiences of genes and genetics for sperm donor-conceived offspring. New Genetics And Society, 38(1), 18–37. https://doi.org/10.1080/14636778.2018.1549476
Indekeu, A., Maas, A., McCormick, E., Benward, J., & Scheib, J. E. (2021). Factors associated with searching for people related through donor conception among donor-conceived people, parents, and donors: a systematic review. F&S Reviews, 2(2), 93–119. https://doi.org/10.1016/j.xfnr.2021.01.003
Indekeu, A., Prinsen, C. F. M., & Maas, A. J. B. M. (2022). Lessons from 10 years’ experience running the Fiom KID-DNA database, a voluntary DNA-linking register for donor-conceived people and donors in The Netherlands. Human Fertility, 26(5), 1164–1172. https://doi.org/10.1080/14647273.2022.2144772
Jadva, V., Freeman, T., Kramer, W., & Golombok, S. (2009). The experiences of adolescents and adults conceived by sperm donation: comparisons by age of disclosure and family type. Human Reproduction, 24(8), 1909–1919. https://doi.org/10.1093/humrep/dep110
Jadva, V., Freeman, T., Kramer, W., & Golombok, S. (2009). The experiences of adolescents and adults conceived by sperm donation: comparisons by age of disclosure and family type. Human Reproduction, 24(8), 1909–1919. https://doi.org/10.1093/humrep/dep110
Janssens, P. M., Thorn, P., Castilla, J. A., Frith, L., Crawshaw, M., Mochtar, M., Bjorndahl, L., Kvist, U., & Kirkman-Brown, J. C. (2015). Evolving minimum standards in responsible international sperm donor offspring quota. Reproductive BioMedicine Online, 30(6), 568–580. https://doi.org/10.1016/j.rbmo.2015.01.018
Janssens, P. M. W., Nap, A. W., & Bancsi, L. F. J. M. M. (2011). Reconsidering the number of offspring per gamete donor in the Dutch open-identity system. Human Fertility, 14(2), 106–114. https://doi.org/10.3109/14647273.2011.577886
Jones, H. W., & Cohen, J. (2007). Statement of general purpose. Fertility And Sterility, 87(4), S3. https://doi.org/10.1016/j.fertnstert.2007.01.071
Kevers, R., Rober, P., & De Haene, L. (2017). Unraveling the mobilization of memory in research with refugees. Qualitative Health Research, 28(4), 659–672. https://doi.org/10.1177/1049732317746963
Kim, H., Sefcik, J. S., & Bradway, C. (2016). Characteristics of Qualitative Descriptive Studies: A Systematic Review. Research in Nursing & Health, 40(1), 23–42. https://doi.org/10.1002/nur.21768
Kirkman-Brown, J., Calhaz-Jorge, C., Dancet, E. A. F., Lundin, K., Martins, M., Tilleman, K., Thorn, P., Vermeulen, N., & Frith, L. (2022). Good practice recommendations for information provision for those involved in reproductive donation†. Human Reproduction Open, 2022(1). https://doi.org/10.1093/hropen/hoac001
Koh, A. S., Bos, H. M. W., Rothblum, E. D., Carone, N., & Gartrell, N. K. (2023). Donor sibling relations among adult offspring conceived via insemination by lesbian parents. Human Reproduction, 38(11), 2166–2174. https://doi.org/10.1093/humrep/dead175
Koninklijk Besluit van 17 december 2023 betreffende het systeem tot uitwisseling van informatie tussen de fertiliteitscentra bedoeld in de artikelen 35, § 2 en 64, § 2 van de wet van 6 juli 2007 betreffende de medisch begeleide voortplanting en de bestemming van de overtallige embryo's en de gameten. (2023). Belgisch Staatsblad.
Laganà, A. S., & Guglielmino, A. (2022). Management of Infertility: A Practical Approach. Academic Press.
Landelijk Informatiepunt Donorconceptie. (2025, 3 juli). De vereniging van Nederlandse gynaecologen roept op om te stoppen met buitenlandse spermabanken. Landelijk Informatiepunt Donorconceptie. Geraadpleegd op 4 augustus 2025, van https://www.donorconceptie.nl/nieuws/de-vereniging-van-nederlandse-gynaecologen-roept-op-om-te-stoppen-met-buitenlandse-spermabanken
Macnaull, S., & Spinks, N. (2020). Diblings asking “Who am I?” Searching for answers, finding more questions. Canadian Issues, 2020(Dec), 52–56. Retrieved from https://www.proquest.com/scholarly-journals/diblings-asking-who-am-i-searching-answers/docview/2548706388/se-2
Metadata: Bevolking naar onderwijsniveau (scholingsgraad). (z.d.). Vlaanderen.be. https://www.vlaanderen.be/statistiek-vlaanderen/onderwijs-en-vorming/bevolking-naar-onderwijsniveau-scholingsgraad/metadata-bevolking-naar-onderwijsniveau-scholingsgraad
McGrath, C., Palmgren, P. J., & Liljedahl, M. (2019). Twelve tips for conducting qualitative research interviews. Medical Teacher, 41(9), 1002–1006. https://doi.org/10.1080/0142159X.2018.1497149
MOVING SOCIETY: nieuwe paden, nieuwe vragen m.b.t donorconceptie. (z.d.). Faculteit Sociale Wetenschappen KU Leuven. https://soc.kuleuven.be/ceso/life-sciences-society-lab/Research/moving-society-nieuwe-paden-nieuwe-vragen-m-b-t-donorconceptie.
Nijs, P., & Rouffa, L. (2009). A.I.D.-Couples: psychological and psychopathological evaluation. Andrologia, 7(3), 187–194. https://doi.org/10.1111/j.1439-0272.1975.tb00925.x
Nordqvist, P., and C. Smart. 2014. Relative Strangers. Family Life, Genes and Donor Conception. Hampshire: Palgrave Macmillan.
Persaud, S., Freeman, T., Jadva, V., Slutsky, J., Kramer, W., Steele, M., Steele, H., & Golombok, S. (2016b). Adolescents Conceived through Donor Insemination in Mother‐Headed Families: A Qualitative Study of Motivations and Experiences of Contacting and Meeting Same‐donor Offspring. Children & Society, 31(1), 13–22. https://doi.org/10.1111/chso.12158
Progress Educational Trust. (2024, 28 mei). Is it time for global limits on donor-created (half) siblings? Progress Educational Trust. Geraadpleegd op 4 augustus 2025, van https://www.progress.org.uk/ten-families-and-counting-time-for-global-limits-on-donor-created-half-siblings/
Ruslin., Mashuri S, Rasak MSA, Alhabsyi M, Alhabsyi F, Syam H. Semi-structured Interview: A Methodological Reflection on the Development of a Qualitative Research Instrument in Educational Studies. IOSR-JRME. 2022;12(1):22-29. doi:10.9790/7388-1201052229
Sawyer, N., & McDonald, J. (2008). A review of mathematical models used to determine sperm donor limits for infertility treatment. Fertility And Sterility, 90(2), 265–271. https://doi.org/10.1016/j.fertnstert.2007.06.020
Scheib, J. E., McCormick, E., Benward, J., & Ruby, A. (2021). Erratum to: Finding people like me: contact among young adults who share an open-identity sperm donor. Human Reproduction Open, 2021(1). https://doi.org/10.1093/hropen/hoaa069
Scheib, J. E., & Ruby, A. (2009). Beyond consanguinity risk: developing donor birth limits that consider psychosocial risk factors. Fertility And Sterility, 91(5), e12. https://doi.org/10.1016/j.fertnstert.2008.12.071
Scheib, J. E., Ruby, A., & Benward, J. (2016). Who requests their sperm donor’s identity? The first ten years of information releases to adults with open-identity donors. Fertility And Sterility, 107(2), 483–493. https://doi.org/10.1016/j.fertnstert.2016.10.023
Thijssen, A., Dhont, N., Vandormael, E., Cox, A., Klerkx, E., Creemers, E., & Ombelet, W. (2014). Artificial insemination with donor sperm (AID): Heterogeneity in sperm banking facilities in a single country (Belgium). Facts, Views & Vision in ObGyn, 6(2), 83–91. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4086017/
Wet betreffende de medisch begeleide voortplanting en de bestemming van de overtallige embyro’s en de gameten. Belgisch Staatsblad, 6 juli 2007, p38575.
