“Zijn antidepressiva snoepjes? Of zijn ze tijdens de zwangerschap gevaarlijk?“

Alyssa
Lievens
  • Eva
    Aerts

De laatste tijd is er meer aandacht voor het psychische welbevinden, wat een goede zaak is.  Er zit echter een addertje onder het gras: er worden ook meer antidepressiva voorgeschreven, dit niet alleen in België. Antidepressiva worden veelvuldig voorgeschreven en lijken als ‘snoepjes’ over de toonbank te gaan. Maar zijn deze snoepjes wel zo onschuldig voor moeder en kind?

“Gebrek aan monitoring” 

Maar liefst 65% van alle vrouwen in België nam in 2024 antidepressiva. Een groot nadeel bij deze gegevens is dat we niet weten hoeveel zwangeren antidepressiva gebruiken. Deze cijfergegevens ontbreken waardoor we geen goed zicht op de incidentie hebben. Zo blijven mogelijke gevolgen vermoedelijk onder de radar. 

“Gebrek aan opvolging”

Huisartsen schrijven het vaakst antidepressiva voor en zijn verantwoordelijk voor 73% van de voorschriften. Huisartsen schrijven dit goedbedoeld voor omdat de wachtlijsten voor psychiaters/psychologen vaak lang zijn. Hierbij is er niet altijd een goede behandeling en opvolging mogelijk aangezien de huisartsen ook te kampen hebben met een hoge werkdruk. Een gevolg hiervan is dat de patiënt in kwestie de middelen vaak te lang inneemt.

“Gebrek aan informatie”

Het gebruik van antidepressiva bevindt zich nog vaak in de taboesfeer. Om deze taboesfeer te verwijderen besloten Eva en Alyssa studenten vroedkunde 
aan VIVES Hogeschool Kortrijk hun bachelorproef over SSRI-gebruik tijdens de 
zwangerschap en het effect op de pasgeborene te maken. Vanuit deze 
literatuurstudie werd besloten om een podcast te maken. De podcast werd gemaakt in samenwerking met neonatoloog/pediater Dr. Clarysse. 
“Pregnancy Unplugged” aflevering 1 – SSRI-gebruik tijdens de zwangerschap is 
gratis te beluisteren via VIVES Podcast. Deze tool laat toe om correcte informatie te verspreiden op een laagdrempelige manier naar toekomstige ouders en/of toekomstige zorgverleners. 

“Zijn deze snoepjes wel zo zoet voor moeder en kind?“

Onderzoek toonde aan dat SSRI’s, een type antidepressiva veilig zijn tijdens de zwangerschap al is dit nooit 100% veilig. Zo zien we mogelijk een lager geboortegewicht of vroeggeboorte bij het gebruik van deze medicatie. Ook andere symptomen zijn mogelijk zoals ademhalingsproblemen, voedingsproblemen of ontwenningsverschijnselen. 

Pediaters, neonatologen en andere zorgverleners zijn daarom graag op de hoogte van het medicatiegebruik omdat ze bij mogelijke symptomen een correcte behandeling kunnen instellen. “Toekomstige ouders moeten zich vooral niet schuldig voelen, de reden dat deze medicatie wordt voorgeschreven is omdat het medisch noodzakelijk was en de gevolgen voor de pasgeborene zijn hierbij redelijk beperkt” aldus Dr. Clarysse A. 

“Nood aan balans opmaken”

De risico’s moeten we goed afwegen, want een onbehandelde depressie kent ook gevaren. Een onbehandelde depressie kan onder andere leiden tot maternele sterfte, ontwikkelingsstoornissen, vroeggeboorte en een lager geboortegewicht. 

Om deze balans correct te kunnen opmaken is het nodig dat de verschillende disciplines nauw samenwerken, maar ook dat de toekomstige ouders hun zorgverleners in vertrouwen nemen en zo het taboe dat nog vaak rust op psychische gezondheid doorbreken. 

Antidepressiva mogen niet als ‘snoepjes’ ingenomen worden en een goede opvolging is altijd noodzakelijk. Door taboes te doorbreken en samen te werken zorgen we ervoor dat mentale gezondheid ook tijdens de zwangerschap ernstig genomen wordt. 

Want een gezonde mama is de eerste stap naar een gezonde baby. 

Door Eva Aerts en Alyssa Lievens, studenten vroedkunde aan VIVES Hogeschool Kortrijk

 

Bibliografie

Bibliografie 

  1. Adhikari K., P. S. (2019, September). Risk of adverse perinatal outcomes among women with pharmacologically treated and untreated depression during pregnancy: A retrospective cohort study. Paediatric and perinatal epidemiology. doi:10.1111/ppe.12576
  2. Albert Kimberly M., P. A. (2019, mei). Estrogen, Stress, and Depression: Cognitive and Biological Interactions. Annual Review of Clinical Psychology.
  3. Andrew Chu, R. W. (2024). Selective Serotonin Reuptake Inhibitors. StatPearls Publishing. Arumugasaamy N, G. A.-N. (2019). Model Placental Barrier phenotypic response to fluoxetine and sertraline: a comparative doi:https://doi.org/10.1002/adhm. study. Advanced Healthcare Materials.
  4. BCFI. (2023). Antidepressiva. BCFI. Retrieved from https://www.bcfi.be/nl/chapters/11?frag=7997 BCFI- Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie. (2024). Gecommentarieerd Geneesmiddelenrepertorium. Retrieved https://www.bcfi.be/nl/articles/query?number=F45N07B from BCFI:
  5. Betcher H.K., W. K. (2020, Maart 29). Psychotropic Treatment During Pregnancy: Research Synthesis and Clinical Care Principles. Journal of womens health. doi:10.1089/jwh.2019.7781 Betcher Hannah K, K. L. (2020). Psychotropic Treatment During Pregnancy: Research Synthesis and Clinical Care Principles. Journal of womens health. doi:10.1089/jwh.2019.7781
  6. Bijwerkingencentrum Lareb. (2023, maart 8). SSRI's tijdens de zwangerschap. Retrieved from Lareb: https://www.lareb.nl/mvm-kennis-pagina/SSRIs+tijdens+de+zwangerschap
  7. Biovis De. (2018). De tryptofaanstofwisseling. Biovis' diagnostics.
  8. Chiemela S. Odoemelam, B. P.-W. (2020). G-Protein coupled receptors: structure and. RSC Advances.
  9. Claassen, N. (2022, september). NHG richtlijnen depressie. Nederlands Huisartsen Genootschap. Retrieved from https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/depressie
  10. Desai P.H., Y. P. (2019, Mei 15). Risk of Congenital Heart Disease in Newborns with Prenatal Exposure to Anti-depressant Medications. Cureus. doi:10.7759/cureus.4673
  11. Deurwaerdère, P. D., & Giovanni, G. D. (2020, mei 15). Serotonin in health and disease. International journal of molecular science.
  12. Drexhage, H. A. (2023, december 28). Stress, het immuunsysteem en depressie. Nederlands tijdschrift voor geneeskunde.
  13. Eakley R, L. A. (2022). Antidepressant Use during Pregnancy: Knowledge, Attitudes, and Decision Making of Patients and Providers. Journal of Midwifery & Women's Health. doi:https://doi.org/10.1111/jmwh.13366 Elena
  14. Layunta, B. B. (2021, november 8). Crosstalk Between Intestinal Serotonergic System and Pattern Recognition Receptors on the Microbiota-Gut-Brain Axis. Front Endocrinol (Lausanne). 30
  15. F., Ceulemans. (2023, april 28). Bijna één Belg op acht neemt antidepressiva. Domus Medica. Retrieved from https://www.domusmedica.be/actueel/bijna-een-belg-op-acht-neemt-antidep…
  16. Fayez R, G. V. (2023, mei 22). Imipramine. StatPearls publishing.
  17. Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, V. v. (2019, juni). DSM(5) : Toepassing en status van de diagnose en classificatie van geestelijke gezondheidsproblemen. Hoge Gezondheidsraad. Retrieved from https://www.health.belgium.be/sites/default/files/uploads/fields/fpshea… _9360_dsm5.pdf
  18. Fischer Fumeaux, C. J. (2019, augustus 19). Risk-benefit balance assessment of SSRI antidepressant use during pregnancy and lactation based on best available evidence – an update. Expert Opinion on Drug Safety, pp. 949-963. doi:https://doi.org/10.1080/14740338.2019.1658740
  19. Gastaldon C., A. E. (2023, September 21). Neonatal withdrawal syndrome following in utero exposure to antidepressants: a disproportionality analysis of VigiBase, the WHO spontaneous reporting database. Psychological Medicine. doi:10.1017/S0033291722002859
  20. Gezondheid en Wetenschap. (2019, februari 21). behandeling van depressie. Retrieved from Gezondheid en Wetenschap: https://www.gezondheidenwetenschap.be/richtlijnen/behandeling-van-depre…
  21. GGZ standaarden. (2020). zorgstandaard depressieve stoornissen. Nederland. Retrieved from https://www.ggzstandaarden.nl/zorgstandaarden/depressieve-stoornissen/i… GGZ-standaarden. (2018). Depressieve stoornissen. GGZ-standaarden. Retrieved from https://www.ggzstandaarden.nl/zorgstandaarden/depressieve-stoornissen/b… begeleiding
  22. Gilles Faron, D. B. (2019). Farmacologie voor vroedvrouwen 3e editie. Academic And Scientific publishers. Giraldi, T. (2017). Unhappiness, Sadness and 'Depression'. Palgrave Macmillan Cham.
  23. Gonzalez-Ortiz, M. (2023). Advances in Maternal-Fetal Biomedicine : Cellular and Molecular Mechanisms of Pregnancy Pathologies. Springer International Publishing.
  24. Grieve P.G., F. W. (2019, November). Neonatal infant EEG bursts are altered by prenatal maternal depression and serotonin selective reuptake inhibitor use. Clinical Neurophysiology, pp. 2019 2025. doi:10.1016/j.clinph.2019.08.021
  25. Intermutualistisch Agentschap . (2023). Antidepressiva in België. www.ima-ami.be. Retrieved from https://www.ima-aim.be/Antidepressiva-in-Belgie?lang=nl Intermutualitisch Agentschap. (2023). Antidepressiva België: databank. Retrieved from IMA-AIM.be: https://atlas.ima-aim.be/databanken/?rw=1&lang=nl
  26. Julian M Yabut, J. D. (2019, augustus). Emerging Roles for Serotonin in Regulating Metabolism: New Implications for an Ancient Molecule . Endocrine Reviews, pp. Volume 40, Issue 4. 31
  27. Karyotaki Eirini, S. Y. (2014). Majeure depressie (bij volwassenen): doeltreffendheid op de lange termijn van psychotherapie, op zichzelf of in combinatie met antidepressiva. Good Clinical Practice (GCP). Brussel: Federaal Kenniscentrum doi:https://doi.org/10.57598/R230AS voor de Gezondheidszorg (KCE).
  28. KCE. (2014). Persbericht: Behandeling van depressie : combinatie psychotherapie met antidepressiva meest aanbevolen 01/10/2014. Retrieved from KCE - Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg, FGOV: https://kce.fgov.be/nl/over-ons/persberichten/behandeling-van depressie-combinatie-psychotherapie-met-antidepressiva-meest-aanbevolen
  29. Kovich H, K. W. (2023, Februari). Pharmacologic treatment of depression. Am Fam Physician. Retrieved from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36791444/
  30. Lebin LG, N. A. (2022). Selective Serotonin Reuptake Inhibitors (SSRIs) in Pregnancy: An Updated Review on Risks to Mother, Fetus, and Child. Curr Psychiatry Rep.
  31. Lisa Giardinelli, L. L. (2018, juli 19). Comparison of two different treatments in depressed pregnant women: fetal growth characteristics and neonatal outcomes. Journal of Perinatal Medicine. doi:https://doi.org/10.1515/jpm-2017-0367
  32. Maerevoet, E. (2025, Januari 5). Belgische huisartsen schrijven nog te vaak antidepressiva voor: "Onderliggende oorzaak wordt niet aangepakt door een pil". VRT nws. Retrieved from https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2025/01/05/huisartsen-schrijven-nog-te-vaa… voor/
  33. Marcela Kanova, P. K. (2021, mei 3). Serotonin—Its Synthesis and Roles in the Healthy and the Critically Ill. International journal of molecular sciences.
  34. Martini H.F., B. E. (2021). Anatomie en fysiologie een inleiding 8e editie. Pearson Benelux.
  35. Masarwa R., B.-O. B. (2019, Januari). Prenatal exposure to selective serotonin reuptake inhibitors and serotonin norepinephrine reuptake inhibitors and risk for persistent pulmonary hypertension of the newborn: a systematic review, meta-analysis, and network meta-analysis. American Journal of Obstetrics & Gynecology.
  36. Miles Berger, J. A. (2009). The expanded biology of serotonin. Annual review of medicine.
  37. Molenaar N.M., H. D.-v. (2020, April 15). Dose-effect of maternal serotonin reuptake inhibitor use during pregnancy on birth outcomes: A prospective cohort study. Journal of Affective Disorders, pp. 57-62. doi:10.1016/j.jad.2020.02.003
  38. Nederlandse vereniging voor obstetrie en gynaecologie. (2020). Zwangerschap en medicijnen tegen angst en depressie (SSRI). Nederlandse verenging voor obstetrie en gynaecologie. Retrieved from https://www.degynaecoloog.nl/onderwerpen/zwangerschap-en-ssri/
  39. Ning Liu, S. S. (2021, juli 25). The Mechanism of Secretion and Metabolism of Gut-Derived 5 Hydroxytryptamine. international journal of molecular sciences. 32
  40. Olivier, J. (2015). De impact van maternale depressie en antidepressiva tijdens de zwangerschap op de nakomelingen. Neuropraxis - Uitgave 2.
  41. Onafhankelijke ziekenfondsen. (2022). Gebruik van antidepressiva en psychotherapeutische verstrekkingen bij adolescenten. mloz.be. Retrieved from https://www.mloz.be/sites/default/files/ressources/gebruik_antidepressi… kkingen_adolescenten.pdf
  42. Oud Matthijs, L. d.-S. (2019). Effectiveness of CBT for children and adolescents with depression: A systematic review and doi:10.1016/j.eurpsy.2018.12.008 meta-regression analysis. European Psychiatry.
  43. Persis Yousef, J. R. (2024, volume 80). Tryptophan and its role in sleep and mood. Studies in Natural Products Chemistry, p. 14.
  44. Petrosellini Chiara, M. L. (2024, juni 18). The use of psychotropic medication in the perinatal period. TOG - The Obstetrician and Gynaecologist.
  45. Pilowsky, P. M. (2019, oktober 14). Serotonin : the mediator that spans evolution. Londen, U.K.: Academic Press, an imprint of Elsevier.
  46. Portas CM, B. B. (2000, januari). Serotonin and the sleep/wake cycle: special emphasis on microdialysis studies. Progress in Neurobiology.
  47. Rafael R Domingues, M. C. (2023, juli). Maternal serotonin: implications for the use of selective serotonin reuptake inhibitors during gestation. Biology of Reproduction, pp. Volume 109, Issue 1.
  48. Richtlijnendatabase. (2024, maart 1). Richtlijn depressie . Nederland.
  49. Rijksuniversiteit Groningen. (2023, mei 8). Not just a shortage of chemicals 'Depression is an important signal that something is going wrong in your life'. Rijksuniversiteit Groningen.
  50. Risselada, A. (2015). Veranderingen in farmacokinetiek van psychofarmaca tijdens de zwangerschap. Psyfar. Retrieved from https://www.psyfar.nl/tijdschrift/editie/artikel/t/veranderingen-in farmacokinetiek-van-psychofarmaca
  51. Robert Haim Belmaker, P. L. (2023). Psychopharmacology Reconsidered.
  52. Springer Cham. Schillewaert. (2019-2020). Het gebruik van antidepressiva tijdens de zwangerschap. Masterproef, Universiteit Gent. Retrieved https://libstore.ugent.be/fulltxt/RUG01/002/836/570/RUG01 002836570_2020_0001_AC.pdf from Sciensano. (2021, februari 23). Mental Health: Psychotropic medicines, Health Status Report. Retrieved januari 16, 2025, from Sciensano Belgium: https://www.healthybelgium.be/en/health status/mental-health/psychotropic-medicines 33
  53. Sciensano. (2024, November 25). Mental Health. Retrieved from Anxiety and depression, Health Status Report: depression https://www.healthybelgium.be/en/health-status/mental-health/anxiety-and
  54. Svenja Bremshey, J. G. (2024, maart 13). The role of serotonin in depression—A historical roundup and future directions. Journal of neurochemistry.
  55. Tavernier J., G. S. (n.d.). MECHANISMEN VAN CEL - CEL COMMUNICATIE. België: Ugent. Retrieved januari 05/01/2025, 2025, from https://www.ugent.be/ge/nl/onderwijs/bachelor/geneeskunde/cel-iv-molecu… en-genetica.pdf
  56. Thomas C. Südhof, K. S. (2008). Pharmacology of Neurotransmitter Release. Springer.
  57. Trifu S.C, P. A. (2020, Oktober). Affective disorders: A question of continuing treatment during pregnancy (Review). Experimental and therapeutic medicine. doi:10.3892/etm.2020.8989
  58. Trisha A. Jenkins, J. C. (2016, januari 20). Influence of Tryptophan and Serotonin on Mood and Cognition with a Possible Role of the Gut-Brain Axis. Nutrients.
  59. Ulbrich, A. K. (2021, mei). Acute Delivery Room Resuscitation of Neonates Exposed to Selective Serotonin Reuptake Inhibitors. The Journal of Pediatrics, Volume 232, pp. 103-108. doi:10.1016/j.jpeds.2021.01.006
  60. Van Kamp L Inge, e. a. (2023). Psychofarmaca-zwangerschap en lactatie. Retrieved from https://nedkad.nl/wp-content/uploads/2023/04/Psychofarmaca-Zwangerschap… BPPC-protocol-14022019.pdf
  61. Van Ojik, A. (2019, maart). Serotonine heropnameremmers en andere tweede generatie antidepressiva. Ephor/5.1.
  62. Vinkers C.H., L. J. (2022). Psychofarmaca in de zwangerschap en peri partum. In Acute psychiatrie (2 ed.). Springer Media B.V.
  63. Vlaams Expertise Netwerk Perinatale Mentale Gezondheid. (2021). Aanbevelingen tot Vlaamse visie en prioriteiten ter ondersteuning van Perinatale Mentale. Werkgroep Traject Perinatale Mentale Gezondheid . België: Psyche - Geestelijk gezond Vlaanderen. Retrieved januari 15, 2025, from https://psyche.be/src/Frontend/Files/MediaLibrary/04/aanbevelingen-vlaa… visie-en-prioriteiten-ter-ondersteuning-van-perinatale-mentale-gezondheid.pdf
  64. Volksgezondheid veiligheid van de voedselketen, l. (2023). Psychofarmaca: welke risico’s lopen uw patiënten? Samen zorgen voor een gepast gebruik. Retrieved december 2023, from https://www.gebruikvanpsychofarmaca.be/
  65. WHO. (2023, maart 31). Depressive disorder (depression). World Health Organization. Retrieved from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/depression
  66. World Health Organization (WHO). (2023, maart 31). Depressive disorder (depression). Retrieved from World Health Organization: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/depression 34
  67. Yanatma, Servet. (2023, september 9). Europe's mental health crisis: Which country uses the most antidepressants? Euronews. Retrieved november 30, 2023, https://www.euronews.com/health/2023/09/09/europes-mental-health-crisis… which-country-uses-the-most-antidepressants from
  68. Zantvoord J. B., V. R. (2022). Psychofarmaca in de zwangerschap en peri partum. In Acute psychiatrie. Bohn Stafleu van Loghum.
  69. Zorginstituut Nederland. (2024). Retrieved https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/ from Farmacotherapeutisch kompas:
Download scriptie (974.38 KB)
Universiteit of Hogeschool
Hogeschool VIVES
Thesis jaar
2025
Promotor(en)
Inge Versyck, Alexander Clarysse
Thema('s)
Geneeskunde,
Psychologie en pedagogische wetenschappen,
Sociale gezondheidswetenschappen
Kernwoorden
Antidepressiva,
zwangerschap,
mentale gezondheid