De pensioenproblematiek in België en het politieke beleid.

Mahmut
Alp
  • Mahmut
    Alp

Het aanslepende probleem in België: de pensioenproblematiek!

 

Het onderwerp dat we tegenwoordig vaak te zien krijgen op het nieuws, in wetenschappelijke tijdschriften en kranten, in dagbladen enz. is de pensioenproblematiek. Iedereen zal wel eens gelezen of gehoord hebben dat de pensioenen in het gedrang komen en dat er dringende maatregelen moeten genomen vanuit het politieke beleid. Al vaker hebben we in onze postbus brochures gekregen van bankmaatschappijen die ons overrompelen met actueel economisch nieuws, allerlei beleggingsmogelijkheden en de voordelen van pensioensparen. Maar hoe goed kennen we de pensioenproblematiek en moeten we er wel van wakker liggen?

 

Repartitie: een solidair begrip.

Vanuit het politieke beleid worden er al decennialang maatregelen genomen om de vergrijzingskosten en de op pensioen gaande babyboomers op te vangen. Meerdere simulaties worden gemaakt over de demografische en budgettaire gevolgen van de vergrijzing. Er werd laat ingezien dat parametrische hervormingen niet meer voldoende zijn om een permanente oplossing te kunnen bieden voor de pensioenproblematiek. Hierdoor heeft het politieke beleid ingestemd dat er nood is aan een structurele pensioenhervorming; het puntensysteem. Deze zou ook spoedig moeten komen i.p.v. tegen de vooropgestelde datum van 2030. Het feit dat het pensioensysteem gebaseerd is op repartitie, en dus op het solidariteitsprincipe, maakt het wachten op de nodige oplossingen dat de jongere generaties nog verder benadeeld worden t.o.v. de huidige gepensionneerden. We weten reeds dat er in de toekomst langer gewerkt moet worden voor hetzelfde pensioen als vandaag.

 

‘Commissie Pensioenhervorming 2020-2040’

In 2014 werd onder de bevoegdheid van de voormalige Pensioenminister De Croo ‘Commissie Pensioenhervorming 2020-2040’ opgericht. De commissie is bezig met het uitwerken van een nieuw pensioensysteem dat gebaseerd is op een puntensysteem. Per gewerkt jaar zou iedereen dus sectorafhankelijk een punt toebedeeld krijgen. Wat de waarde van een punt moet zijn, wordt momenteel berekend en bespoken met de sociale partners. Tevens weten we dat de vakbonden ACLVB, ACV en ABVV beroep aantekenden bij het Grondwettelijk Hof ter vernietiging van sommige maatregelen van de regering-Michel, zoals bv. het verhogen van de wettelijke pensioenleeftijd en de loopbanen. De bestaande onvrede hier is mede het gevolg van het feit dat de hervormingen laat komen en dus zwaar aangevoeld zullen worden.

 

OESO-aanbevelingen.

Op basis van analyses en suggesties van de OESO hebben verschillende regeringen reeds meerdere maatregelen genomen. De OESO suggereerde dat de loonlasten relatief hoog zijn t.o.v. andere OESO-landen. Hierdoor heeft de huidige regering maatregelen genomen; de taxshift en de omstreden Turteltaks zijn hier een voorbeeld van. Ook tijdens de regering-Di Rupo werden ingrijpende hervormingen doorgevoerd die nu gevolgd worden door de huidige regering-Michel. De loopbaanjaren worden verlengd en voor de eerste keer werd er aan de ambtenarenpensioenen gesnoeid, mede door de afbouw van de diplomabonificatie. De mogelijke harmonisatie van pensioenen van verschillende statuten is hier ook een gevolg van, maar zou enkel mogen op voorwaarde dat de lonen ook gelijkaardig hoog zijn.

 

De pensioenmalus.

Onderzoek heeft aangetoond dat een penalisatie, zoals een pensioenmalus, een efficiëntere werking heeft dan een bonus om mensen langer te laten werken. Verder is gebleken dat er nog veel onzekerheden zijn over het puntensysteem. Een verdere nuancering hiervan vanwege het beleid is dus gewenst. Onderzoeken geven sturing aan het beleid en de publieke opinie is belangrijk bij het nemen van beleidsbeslissingen. Zo weten we dat een pensioenmalus een efficiënt middel is, maar moet hiervan ook nog de sociale onvrede onderzocht worden. Want we weten vanuit meerdere ervaringen dat grote onenigheden tot ophef leiden.

 

Doorbijten!

De vergrijzing is een alom bekend fenomeen en is één van de belangrijkste oorzaken van de problematiek, eveneens de stijgende levensverwachting. Uiteindelijk moeten wij als burgers ook onze bijdrage verlenen om het probleem te minimaliseren. Zo moet het besef dat er langer gewerkt moet worden – i.e. tot de wettelijke pensioenleeftijd – ingeburgerd zijn. Solidariteit is namelijk een wederzijds begrip!

Bibliografie

ABVV (2014). "Schaf fiscaal voordeel pensioensparen af" [Persbericht]. Geraadpleegd op 28 maart 2016, via http://www.hln.be

 

ABVV (2015). Aanvullende pensioenen: overleg gaat verder [Persbericht]. Geraadpleegd op 18 oktober 2015, via http://www.bbtk.org/nieuws/Pages/Edito20151012.aspx

 

ABVV (2016). Vakbonden naar Grondwettelijk Hof tegen optrekking pensioenleeftijd. Geraadpleegd op 2 februari 2016, via http://www.abvv.be

 

AG Insurance (2015). Aanvullend pensioen via groepsverzekeringen. Geraadpleegd op 4 maart 2015, via http://www.aginsurance.be

 

Assuralia (2009). Waarom de tweede pensioenpijler noodzakelijk is. Geraadpleegd op 22 maart 2015, via http://www.assuralia.be

 

Baarda, B., De Goede, M. & Kalmijn, M. (2010).  Basisboek Enquêteren. Groningen: Noordhoff Uitgevers.

 

Baert, S., Norga, J., Thuy, Y. & Van Hecke, M. (2015). Getting Grey Hairs in the Labour Market: An Alternative Experiment on Age Discrimination. Bonn: Institute for the Study of Labor.

 

Berghman, J., Debels, A., Vandenplas, H., Verleden, F., Mutsaerts, A., Peeters, H. & Verpoorten, R. (2010). Belgische pensioenatlas 2010. Brussel: FOD Sociale Zekerheid.

 

Berghman, J. & Peeters, H. (2012). Pensioen en inkomen van ouderen in België. Belgisch Tijdschrift voor Sociale Zekerheid, 54(1), p. 5-55.

 

Century 21 (2012). Belg heeft nog steeds baksteen in de maag [Persbericht]. Geraadpleegd op 28 maart 2016, via http://ikgabouwen.knack.be

 

Commissie Pensioenhervorming 2020-2040 (2014). Voorstellen van de Commissie Pensioenhervorming 2020-2040 voor een structurele hervorming van de pensioenstelsels. Brussel: FOD Sociale Zekerheid.

 

Cremer, H. & Pestieau, P. (2000). Reforming our pension system: is it a demographic, financial or political problem?. European Economic Review 44, p. 974-983.

 

De Croo, A. (2013). Verhogen pensioenleeftijd alleen zal niets oplossen. Geraadpleegd op 2 februari 2016, via http://www.alexanderdecroo.be

 

Decock, S. (2013). Het laatste taboe: de ambtenarenpensioenen. Geraadpleegd op 12 april 2015, via http://www.voka.be

 

De Vos, M. (2016). "We weten al 20 jaar dat we de pensioenen moeten hervormen, en er gebeurt niets" [Persbericht]. Geraadpleegd op 28 maart 2016, via http://www.hln.be

 

Federaal Regeerakkoord (2014). Een economisch engagement, een sociaal project. Belgische Federale Overheidsdiensten.

 

Festjens, M.J. (1997). De Pensioenhervorming. Een nieuwe generatie en een nieuw contract. Brussel: Federaal Planbureau.

 

FOD Financien (2015). Belastingsvermindering voor pensioensparen. Geraadpleegd op 6 maart 2015, via http://www.financien.belgium.be

 

FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (WASO) (2015). Enquête naar de arbeidskrachten, berekeningen: FOD WASO. Geraadpleegd op 15 december 2015, via http://www.werk.belgie.be

 

FOD Sociale Zekerheid (2014). Alles wat je altijd al wilde weten over de sociale zekerheid. Brussel: FOD Sociale Zekerheid.

 

FOD Sociale Zekerheid (2015). Sociale zekerheidsbijdragen [Tabel]. Geraadpleegd op 12 november 2015, van www.socialsecurity.fgov.be

 

FSMA (2014). Risicolabel voor financiële producten. Geraadpleegd op 1 april 2016, via http://www.fsma.be

 

Geys, B. (2014). Lesmateriaal Openbare Financiën. Deel IV: De Sociale Zekerheid. Betaalbaarheid in de toekomst, Brussel: Vrije Universiteit Brussel.

 

Geurts, K. (2002). De arbeidsmarkt in Vlaanderen. Deel 2: Minder gezin meer arbeid? De arbeidsdeelname van de bevolking naar gezinspositie. Antwerpen: Garant Uitgevers.

 

Gieselink, G., Peeters, H., Van Gestel, V., Berghman, J., & Van Buggenhout, B. (2003). Onzichtbare pensioenen in België. Gent: Academia Press.

 

Gruber, J. & Wise, J. (2001). Social Security Pension Reform in Europe. The University of Chicago Press. p. 49-84.

 

Gurria, A. (2011). Migranten helpen mee onze pensioenen te betalen [Persbericht]. Geraadpleegd op 28 maart 2016, via http://www.plan.be

 

Henkens, K., van Dalen, H. & van Solinge, H. (2009). De vervagende grens tussen werk en pensioen: over doorwerkers, doorstarters en herintreders. Amsterdam: Aksant Academic Puhlishers

 

Heylen, K. & Torfs, M. (2016). "Pensioenhervorming bloedbad voor laagste uitkeringen" [Persbericht]. Geraadpleegd op 20 april 2016, via http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/binnenland/1.2593494

 

Hoge Raad voor de Werkgelegenheid (HRW) (2012). Het generatiepact. Geraadpleegd op 25 maart 2015, via http://www.belgium.be/nl/nieuws/2012/news_verslag_hoge_raad_werkgelegen…

 

Hoogerwerf, A., Arentsen, M.J. Klok, P-J. (1993). Om een aanvaardbaar beleid: een studie over de maatschappelijke acceptatie van overheidsbeleid. Twente: University of Twente.

 

HRW (2014). Advies over het verband tussen loon en anciënniteit. Geraadpleegd op 18 februari 2016, via http://www.werk.belgie.be

 

Knack (2012). Pensioenbonus houdt mensen niet langer aan het werk [Persbericht]. Geraadpleegd op 16 februari 2016, via http://www.knack.be

 

Lahaye-Battheu, S. (2015). Evolueren naar gelijke pensioenrechten [Persbericht]. Geraadpleegd op 26 maart 2016, via http://www.openvld.be/?type=nieuws&id=1&pageid=78737

 

Laruelle, S. (2013). Verdwijnen van pensioenmalus vanaf 2014 maakt einde aan discriminatie t.o.v. zelfstandigen [Persbericht]. Geraadpleegd op 1 februari 2016, via http://www.presscenter.org

 

Lexart (2015). Aanvullende pensioenen: rendementsgarantie van 1,75% en overlijdensdekking. Geraadpleegd op 29 maart 2016, via http://www.lexart.be

 

Maes, M. (2013). Pensioenhervorming: stand van zaken in België? Brussel: Itinera institute Analyse.

 

Nationale Bank van België (2015). Economische indicatoren voor België. Geraadpleegd op 6 april 2015, via https://www.nbb.be

 

Nationale Pensioenconferentie (2010). Een toekomst voor onze pensioenen. Brussel: Groen boek.

 

OESO (2011). Pensions at a glance 2011: retirement-income systems in OECD and G20 countries. OECD Publishing.

 

OESO (2013). Pensions at a Glance 2013, Belgium. OECD Publishing.

 

OESO (2015). Pensions at a Glance 2015. OECD Publishing.

 

OESO (februari 2015). Economic surveys: Belgium. OECD Publishing.

 

Pacolet, J. & Strengs, T. (2010). Pensioenrendement vergeleken. Vergelijking van de performantie van de eerste versus de tweede en derde pensioenpijler. Leuven: HIVA – Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving (K.U.Leuven).

 

Planbureau (2015). De budgettaire gevolgen van de vergrijzing voor België tot 2060. Brussel: Federaal Planbureau.

 

Rijksdienst voor Pensioenen (RVP) (2014). Jaarverslag 2014. Brussel: RVP

 

Rijksdienst voor Pensioenen (RVP) (2015). Pensioenregeling werknemers. Geraadpleegd op 4 maart 2015, via http://www.onprvp.fgov.be

 

Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen (RSVZ) (2015). Pensioen zelfstandigen. Geraadpleegd op 5 maart 2015, via http://www.rsvz.be

 

Rooman, S. (2014). Werken na pensioen – toegelaten arbeid. Geraadpleegd op 25 maart 2016, via http://stappers-law.be/2014/05/14/werken-na-pensioen-toegelaten-arbeid/

 

Scholiers, M. & Vuchelen, J. (2014). Uw pensioen onder vuur? Vecht terug!. Kalmthout: Pelckmans.

 

Securex (2013). Overgangsuitkering of overlevingspensioen? Geraadpleegd op 3 maart 2016, via https://www.securex.eu

 

Smith, V. (2013). Sociology of work: an encyclopedia. California: SAGE Publications, Inc.

 

Stalmans, K. (2008). Wettelijke en juridische omkadering van de groepsverzekering [Bachelorproef], Leuven: Koninklijke Hogeschool Leuven, Bachelor in het Bedrijfsmanagment.

 

Statbel (2013). Evolutie aantal geboorten in België [Online afbeelding]. Gedownload op 7 maart 2015 van http://statbel.fgov.be/nl/statistieken/cijfers/bevolking/geboorten_vruc…

 

Statbel (2015). Steeds meer vrouwen en ouderen aan het werk. Geraadpleegd op 4 april 2015, via http://www.statbel.fgov.be

 

Studiecommissie voor de vergrijzing (2013). Krachtlijnen van het dertiende Jaarverslag van de Studiecommissie voor de Vergrijzing. Geraadpleegd op 25 december 2015, via http://www.plan.be

 

Studiecommissie voor de vergrijzing (2015). Krachtlijnen van het Jaarverslag 2015 van de Studiecommissie voor de Vergrijzing. Geraadpleegd op 25 december 2015, via http://www.plan.be

 

Surveymonkey (2016). Steekproefgrootte enquête. Geraadpleegd op 25 april 2016, via https://nl.surveymonkey.com/mp/sample-size/?repeat=w3tc

 

Tegenbos, G. (2000). ‘Opaboom komt vroeger dan omaboom’ [Persbericht]. Geraadpleegd op 15 oktober 2015, via http://www.standaard.be

 

Unizo (2015). Tax shift – Sociaal luik. Geraadpleegd op 27 maart 2016, via http://www.unizo.be

 

Vandenbroucke, F. (2014). Extra punten voor langer werken [Persbericht]. Geraadpleegd op 28 maart 2016, via http://www.nieuwsblad.be

 

Vanthemsche, G. (1995). De beginjaren van de sociale zekerheid in België 1944-1963. Brussel: VUBPress.

 

Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) (2016). Regeerakkoord – Een eerste analyse van het VBO. Geraadpleegd op 15 februari 2016, via http://www.vbo-feb.be

 

Vlaams Economisch Sociaal Overlegcomité (VESOC) (2008). Samen op de bres voor 50+. Brussel: VESOC.

 

Vivium (2015). Vrij aanvullend pensioensparen voor zelfstandigen. Geraadpleegd op 5 maart 2015, via http://www.vivium.be

 

Zilverfonds (2015). Reserves van het Zilverfonds. Geraadpleegd op 03 januari 2016, via http://www.zilverfonds.be

Download scriptie (2.32 MB)
Universiteit of Hogeschool
Vrije Universiteit Brussel