Zelf ons afvalwater zuiveren: de oplossing voor toekomstige droogtes?
De Vlaamse boeren zullen het geweten hebben: na aanhoudende periodes van droogte staan onze grondwatertafels gevaarlijk laag. In combinatie met klimaatopwarming, waarbij voorspeld wordt dat de droogtes in Vlaanderen in duur en sterkte zullen toenemen, leidt dit tot ongerustheid over hoe we het probleem van waterschaarste nu dienen aan te pakken. Hergebruik van water in de Vlaamse huishoudens zou een belangrijk deel van de oplossing kunnen zijn.
Na de landbouwsector zijn jij en ik, de Vlaamse huishoudens, de grootste gebruikers van water in Vlaanderen. Daarom is het interessant om te kijken hoe gezinnen radicaal anders met water zouden kunnen omgaan. In deze thesis werd door computersimulaties onderzocht hoe afvalwater en regenwater anders (her)gebruikt kunnen worden, met als doel huishoudens zelfvoorzienend van water te maken.
Een grote watercirkel
Eenvoudig samengevat werkt ons huidig watersysteem als volgt: water wordt uit een rivier, kanaal of uit de grond gepompt, vervolgens gezuiverd tot drinkwater, dan via een pijpleiding naar ons huis gevoerd, gebruikt in huis om tenslotte via de riolering naar een afvalwaterzuivering gebracht te worden en weer in een rivier of kanaal terecht te komen. Zo is de cirkel rond. Al is het wel een zéér grote cirkel: enkel en alleen het aanleggen van pijpleidingen naar en weg van onze huizen neemt tot 80 procent van infrastructuur kosten voor zijn rekening. Dit is zeker zo in een regio zoals Vlaanderen, waar lintbebouwing welig tiert. Dit maakt hergebruik van water in onze woningen dubbel interessant, want zowel het probleem van waterschaarste als van een duur watersysteem kunnen zo aangepakt worden.
Bruikbaar water komt uit de lucht… en uit de douche gevallen
We kunnen ons afvalwater in twee categorieën onderverdelen: grijswater en zwartwater (toiletwater). Tot grijswater behoren alle minder vervuilde afvalwaterstromen, zoals afvalwater uit de wasmachine en uit de douche. Deze relatief propere afvalwaterstromen kunnen vrij eenvoudig lokaal gezuiverd worden tot een goede kwaliteit. Toiletwater is moeilijker te zuiveren en wordt naar een septische put geleid.
De meeste gezinnen in Vlaanderen gebruiken drinkwater voor alle mogelijke toepassingen, dus zowel om van te drinken als om het toilet mee door te spoelen. In deze thesis gaan we ervan uit dat water met drinkwaterkwaliteit enkel nodig is daar waar het gedronken wordt, in dit geval dus water dat uit de keuken- en badkamerkraan komt. Om drinkwater te produceren wordt in de simulaties gebruikgemaakt van regenwater, dat op het dak opgevangen wordt. Hoewel voorspeld wordt dat de hoeveelheid droogtes zullen toenemen, zal regen in Vlaanderen steeds vrij gelijk en in grote hoeveelheden verspreid over de maanden heen vallen. Hierdoor is regenwater nog altijd een betrouwbare bron van water. Het teveel aan regenwater opgevangen tijdens nattere periodes zal bovendien ook opgeslagen worden in een regenwaterput om gebruikt te worden tijdens de drogere periodes.
Onafhankelijkheid van het net: een fluitje van een cent! Of toch niet?
Grijswater wordt in dit systeem voor een groot deel hergebruikt. Het wordt verzameld en doorheen een kleine waterzuiveringsinstallatie dat gebruik maakt van membranen gestuurd. Daar ondergaat het water voldoende zuivering voor niet-drinkbaar hergebruik. Het kan dan perfect gebruikt worden om kleren mee te wassen, het toilet mee door te spoelen en zelfs om een bad in te nemen. Doordat er in dit systeem weinig water verloren gaat, tonen de simulaties aan dat het perfect mogelijk is om op deze manier een huishouden in Vlaanderen onafhankelijk van het drinkwater- en rioleringsnet te maken.
Toch moeten er enkele zaken in overweging genomen worden bij zulke systemen. Ten eerste is er het probleem van opgeloste zouten in ons afvalwater. Deze worden, doordat ze zo klein zijn, moeilijk verwijderd tijdens de zuiveringsstappen, en dus dreigt een teveel aan zouten te accumuleren in het systeem. Dit kan echter opgelost worden door op een slimme manier zuiver regenwater te mengen met het grijswater en op de juiste tijdstippen grijswater te lozen in de septische put. Een ander probleem is de implementatie van dit soort systemen in het buitenland. Veel dichtbevolkte gebieden bevinden zich in regio’s met droge seizoenen die niet overbrugd kunnen worden met de waterreserves die in de regenseizoenen aangelegd worden, waardoor drinkbaar water toch aangevoerd zou moeten worden.
Iedereen een waterzuivering thuis?
Ons eigen water zuiveren en zo waterschaarste en ellenlange pijpleidingen vermijden blijkt volgens de simulaties dus een haalbare kaart! Maar zal iedereen binnenkort een waterzuiveringsinstallatie in huis hebben? Waarschijnlijk niet. Steden en dorpskernen hebben veel baat bij het behouden van een efficiënt drinkwater- en rioleringsnetwerk. Dit soort systemen zouden eerder van belang zijn voor afgelegen woningen of plekken waar moeilijk een goede riolering gelegd kan worden. Toch blijft het overal interessant, zeker in tijden van klimaatopwarming, om de mogelijkheid van lokaal waterhergebruik te beschouwen.
