Soft-a-ware, een evolutie naar mediawijs muziekonderwijs

Aan de leerlingen van het secundair onderwijs in Vlaanderen wordt geleerd hoe ze op een goede, veilige en efficiënte manier gebruik kunnen maken van ICT. Dit staat opgenomen in de vakoverschrijdende eindtermen sinds 2007. ICT-vaardigheid is dus niet iets dat we enkel terugvinden binnen lessen informatie. Het komt voor binnen de verschillende vakken.

Uit onze eigen ervaring als studenten en leerkrachten in wording, ervoeren wij echter dat dit niet altijd het geval is. Wanneer we bijvoorbeeld kijken op ons vakgebied muzikale opvoeding, zien we dat er onvoldoende ingezet wordt op ICT-vaardigheid binnen deze lessen. In onze studie geven we de lezer inzichten over de oorzaken hiervan en kijken we ook hoe het inzetten op ICT-vaardigheid, meer bepaald door het gebruik van muzieksoftware een meerwaarde kan bieden aan het vak muzikale opvoeding.

Mea maxima culpa, mijn grote fout

Een eenduidige oorzaak voor dit probleem is er niet. Daarom willen we ook zeker niet met een beschuldigende vinger wijzen.

Een eerste oorzaak ligt deels bij de leerkrachten en de factoren die hun instructie beïnvloeden. Muzieksoftware en software in het algemeen zitten de laatste jaren in een stroomversnelling die de leerkrachten niet kunnen bijhouden. Bovendien zijn vele van de huidige leerkrachten, in tegenstelling tot hun leerlingen geen digital natives. Een leerkracht van bijvoorbeeld 50 jaar die nog nooit de nodige vorming gekregen heeft om met muzieksoftware aan de slag te gaan zal dit simpelweg ook niet doen. De drempel ligt voor hen te hoog. Verder wees een eerdere studie uit dat sommige leerkrachten bang zijn om technologie in hun klas aan te wenden omdat ze vrezen het respect van hun leerlingen te verliezen (Hicks, 2011).

Ex lege, volgens de wet

Elke onderwijskoepel (Katholiek Onderwijs, GO! Onderwijs, Provinciaal Onderwijs Vlaanderen…) heeft zijn eigen leerplannen. Hierop moeten leerkrachten zich baseren bij het ontwerpen van hun lessen. We kunnen ons afvragen of er binnen deze leerplannen wel voldoende ruimte is om met digitale media aan de slag te gaan. Binnen de leerplannen muzikale opvoeding van het Katholiek Onderwijs is dit wel het geval, zo bleek uit een onderdeel van onze literatuurstudie. Ten eerste staan er in de leerplannen letterlijke verwijzingen naar het gebruik van muzieksoftware en zelfs games. Daarnaast is het ook zo dat de leerplannen niet letterlijk vertalen hoe de leerkracht ervoor moet zorgen dat leerlingen bepaalde kennis, vaardigheden en attitudes verwerven. Dit zorgt voor enige vrijheid en brengt vele mogelijkheden.  

Argumentum ad rem, argument ter zake

Veel leerkrachten maken gebruik van methoden. Deze kant-en-klare lespakketten besparen de muziekleerkracht zeer veel werk. Maar wordt hierin voldoende ingezet op de ICT-competenties? We bekeken de meest-courante handboeken, wat blijkt? Bij 20 procent van de onderzochte handboeken wordt er in zeer beperkte mate gebruik gemaakt van muzieksoftware. Slechts bij 15 procent worden er meerdere softwarepakketten uitvoerig besproken en aangewend. Bij het overige deel van de handboeken wordt er niet over muzieksoftware gerept, deels te verklaren door het feit dat een handboek voor een langere tijd moet renderen en dat de software regelmatig aangepast wordt. Uitgeverijen hebben dus een grote verantwoordelijkheid, maar evengoed kunnen we zeggen dat de leerkracht dit tekort zou moeten aanvullen.      

Acta fabula est, einde van het verhaal

Om de ICT-vaardigheden van jongeren in de lessen muzikale opvoeding te stimuleren, ontwierpen wij een eigen handboek genaamd Soft-a-ware. Hiermee willen we een oplossing bieden voor de eerdergenoemde problemen. Het boek is onderverdeeld in drie doelgroepen: de eerste graad A-stroom, de eerste graad B-stroom en de 2e graad ASO. Voor elk van deze doelgroepen is er een reeks softwarepakketten waarmee men aan de slag kan gaan. We kozen voor freeware, gratis software die meestal gewoon online gebruikt kan worden. Dit geeft als voordelen dat er geen programma’s gedownload moeten worden en de leerlingen het ook gewoon thuis kunnen gebruiken en uittesten.

Om de leerlingen te ondersteunen bij het doornemen van de opdrachten werden er ook instructiefilmpjes gemaakt. Via verwijzingen in het handboek worden de leerlingen naar onze website bapsoftaware.wordpress.com geleid. Ook evaluatie vinden wij zeer belangrijk. Zo vind je na elk hoofdstuk een evaluatiefiche waarbij de leerlingen zowel zichzelf als de medeleerling kunnen beoordelen.

Kortom is Soft-a-ware een aantrekkelijk handboek die de implementatie van ICT-vaardigheid binnen het vak muzikale opvoeding een stuk makkelijker maakt voor de leerkracht.