STEAM onderwijs: Waar staan we vandaag in Vlaanderen?
Een recent artikel van 20 mei 2021 vertelt ons meer over de plannen van VUB omtrent het opstarten van de STEAM Academy in Gooik, Vlaams-Brabant. De Academy heeft de intentie om tegen 2023 een leeromgeving te creëren waarin alle disciplines van STEAM (wetenschappen, technologie, ingenieurswetenschappen, kunst en wiskunde) samenkomen en 21ste-eeuwse vaardigheden ontwikkeld kunnen worden. Het gebouw zal, naar eigen zeggen, de publieke ruimte verbeteren en wordt de nieuwe locatie van onder andere de bibliotheek, de kunstacademie en de muziek-, woord- en dansacademie, wat zorgt voor een interessante en creatieve sfeer. Daarnaast versterkt het natuurlijk ook de interdisciplinaire werking van STEAM. Zowel interdisciplinariteit als ondernemerschap zullen gestimuleerd worden in de Academy. Om deze reden hopen ze naast leerlingen van lagere, middelbare en hogere scholen, ook leerkrachten, entrepreneurs en de lokale bevolking aan te trekken.
Dit initiatief werd opgestart door VUB om STEAM onder de aandacht te brengen en een concreet voorbeeld te geven van hoe je hiermee op een interessante manier aan de slag kan gaan. Het opstarten van de Academy is zeker innovatief, aangezien er geen artikels te vinden zijn over gelijkaardige initiatieven in België. Ook over het werken rond STEAM binnen bestaande Vlaamse scholengemeenschappen is vrij weinig terug te vinden. Dit staat in schrijl contrast tegenover de informatie die er te vinden valt rond STEM. Waarom wordt er zoveel over STEM gesproken, maar niet over STEAM? Wordt STEAM in Vlaanderen niet met even open armen ontvangen als STEM?
STEM vs STEAM
STEM – een acroniem voor Science, Technology, Engineering en Mathematics – is ondertussen een bekend begrip in het Vlaamse scholenlandschap en wordt vandaag de dag gretig geïntegreerd in zowel het lager, secundair als hoger onderwijs. Voor wie het begrip nog niet zou kennen: STEM werd in 2001 in het leven geroepen, in de vorm zoals we het nu kennen, en wordt sinds 2004 door de Vlaamse regering geïntegreerd in ons onderwijssysteem. Dit omdat er tegelijk een groeiende nood was aan het prikkelen van leerlingen voor STEM-richtingen alsook voor het integreren van 21ste-eeuwse vaardigheden in het lessenpakket. Het is een manier van lesgeven waarin de vier kerngebieden worden verenigd om zo concrete en levensechte problemen aan te pakken.
Sinds enkele jaren zijn er nieuwe varianten op het, ondertussen alom bekende, begrip STEM in de opmars. Hieronder behoort ook STEAM, een begrip waarbij er gepleit wordt voor de integratie van arts in het rijtje van kerngebieden. Hoewel in 2005 de meerwaarde van arts voor STEM al werd erkend, zijn er sindsdien slechts weinig bronnen verschenen over de integratie van STEAM in het Vlaamse scholenlandschap. “Hoe wordt STEAM ontvangen in de Vlaamse scholen?” is daarom de hamvraag van dit onderzoek.
STEAM in Vlaanderen
Via een enquête en verschillende diepte-interviews, wordt er in dit onderzoek getracht de werking met STEAM in de Vlaamse middelbare scholen zo goed mogelijk in kaart te brengen. Dit door te kijken naar de definitie van STEAM die men hanteert, het niveau waarop men met STEAM aan de slag gaat, de meerwaarde die men koppelt aan de A, de voordelen en uitdagingen die STEAM met zich meebrengt en de redenen waarom leerkrachten hier niet mee aan de slag wensen te gaan.
Men kan uit de antwoorden van de bevraagden concluderen dat de manier waarop er met STEAM gewerkt wordt, afhankelijk is van drie basisfactoren die inherent met elkaar verbonden zijn: de definitie die men hanteert, het niveau waarop men met STEAM aan de slag gaat en de middelen die men krijgt aangeboden. De redenen waarom we vandaag de dag nog niet verder staan in het werken met STEAM dan waar we nu staan, kunnen grotendeels ondergebracht worden in de categorie “middelen”. Er is nood aan meer middelen om het werken met STEAM naar een hoger niveau te tillen. Zoals het vrijmaken van de nodige budgetten en het beter informeren van onze leerkrachten. Indien leerkrachten op de juiste manier geïnformeerd worden, kan het werken met STEAM vlotter verlopen, de taakbelasting en de voorbereidingstijd kunnen verminderd worden en het samenwerken tussen leerkrachten kan positief gestimuleerd worden.
“Leerkrachten zijn vooral bang voor extra taakbelasting, maar ze weten er ook te weinig van. Als er meer ondersteuning zou komen van de school zoals het aanbieden van bijscholingen of het inplannen van vrije uren om een nascholing te kunnen volgen, zou dit al veel minder zijn.”
- Leerkracht
Creative Deliverable
Uit zowel de enquête als de interviews die afgenomen werden binnen dit onderzoek, blijkt dat de bevraagden geen duidelijke redenen kunnen geven om niet met STEAM te willen werken. Dit omdat ze gewoonweg over te weinig informatie beschikken. De personen die wel met STEAM aan de slag gaan, ervaren echter veel voordelen. Voor het eindproduct van deze masterthesis, de creative deliverable, is het dus van groot belang om leerkrachten van de juiste informatie te voorzien en hen te wijzen op de voordelen van het werken met STEAM om hen zo te overtuigen hiermee aan de slag te gaan.
Om al deze kennis op toegankelijke wijze aan te bieden, werd er een website ontworpen. Hierop vinden geïnteresseerden, naast een algemene basiskennis over wat STEAM precies inhoudt, ook tal van tips en tricks en handige tools. Zo wordt er onder andere het STEAM-plan getoond: een stappenplan waarin alle activiteiten die bij het opstarten van een STEAM-opdracht komen kijken, stap voor stap worden uitgelegd. Daarnaast wordt er inspiratie geboden door middel van enkele voorbeelden en wordt er een compleet uitgewerkt STEAM-project ter beschikking gesteld, volledig met de benodigde didactische materialen. Dit alles om leerkrachten het nodige duwtje in de rug te geven en zo ook de taakbelasting wat te verminderen.
