Symptomen en dysphonia severity index bij stemvermoeidheid

Als je stem je in de steek laat

We kennen wellicht allemaal het vervelend gevoel in onze benen na een lange fiets- of wandeltocht. Je benen willen niet meer mee, ze zijn moe. Bij onze stem kan zich net hetzelfde probleem voordoen. Na een voordracht, een dag lesgeven of een avondje stappen kan onze stem vermoeid zijn door het vele praten. Op zo’n moment weet je dat je best niets meer zegt, want dit kost teveel energie en moeite. Maar dat is uiteraard gemakkelijker gezegd dan gedaan.

Stem en stemstoornissen
Het geluid van onze stem ontstaat door het bewegen van de stembanden in het strottenhoofd. De stembanden bewegen eerst naar elkaar toe door het samentrekken en ontspannen van spieren. Wanneer je dan uitademt wordt de lucht uit de longen naar de stembanden gebracht en tussen de stembanden door naar buiten geduwd. Hierdoor openen en sluiten de stembanden zich heel snel van boven naar beneden en van voor naar achter. Het is deze trilling van de stembanden die zorgt voor ons stemgeluid.

Wanneer je echter een verkeerde ademtechniek, lichaamshouding en/of stemtechniek toepast kan je een stemstoornis krijgen. Dit is een aandoening aan de stem met als gevolg een afwijkend stemgeluid, zoals heesheid of schorheid. Hierbij kan de stem vermoeid aanvoelen en kan de inspanning die nodig is om te spreken verhoogd zijn. Deze stoornis noemt men stemvermoeidheid.

Stemvermoeidheid
Bij stemvermoeidheid kost het spreken veel moeite en kan je last hebben van een groot aantal klachten. De meest voorkomende zijn heesheid, gebrek aan stemkracht, moeite om luid te spreken en het niet kunnen aanhouden van een bepaalde toonhoogte. Ook ondervind je een verhoogde nood om te hoesten of de keel te schrapen en voel je een droogte in de keel. De stem kan op sommige momenten zelfs volledig wegvallen (afonie). Meestal worden deze klachten erger naar het einde van de dag toe.

Personen met stemvermoeidheid hebben vaak last van stress en er vindt frequent stemmisbruik plaats, zoals roepen, schreeuwen en keelschrapen. Dit alles heeft een negatieve invloed op de stem en zal de reeds aanwezige klachten nog verergeren.

Door de verschillende bouw van het spraakorgaan bij mannen en vrouwen zijn vrouwen vatbaarder voor het ontwikkelen van stemvermoeidheid. Het aantal vrouwen met stemvermoeidheid is dan ook aanzienlijk groter dan het aantal mannen (78,4% vrouwen tegenover 21,6% mannen).

Stemvermoeidheid komt voornamelijk voor bij professionele stemgebruikers zoals leerkrachten, zangers en acteurs. Dit komt doordat zij elke dag veel belasting uitoefenen op hun stem. Door deze stemstoornis kunnen deze personen dan ook gedurende lange tijd werkonbekwaam zijn.

In vele gevallen is er trouwens sprake van een bijkomende organische stemstoornis, zoals stembandknobbeltjes, stembandverlamming of stembandoedeem (vochtophoping).

Wat doe je eraan?
Een belangrijke stap in zowel de preventie als behandeling van stemvermoeidheid, en stemstoornissen in het algemeen, is het toepassen van stemhygiënische maatregelen. Enerzijds bedoelt men hiermee het wegwerken van stemmisbruik, zoals roepen, gillen, zeer luid spreken, fluisteren, keelschrapen, kuchen, roken… Anderzijds gaat het over het toepassen van maatregelen die goed zijn voor de stem, zoals veel water drinken, stilte periodes inlassen, duidelijk articuleren, een goede lichaamshouding aannemen…

Daarnaast kan hulp gezocht worden bij een logopedist(e) die je een correcte ademhaling, stemgebruik en lichaamshouding kan aanleren.

Tot slot kunnen de wijze woorden van de Chinese filosoof Confucius je bijstaan als je stem je toch in de steek laat: ‘Een mens heeft twee oren en één mond, om twee keer zoveel te luisteren dan te praten’.