Terreur...slaat in als een bom.
Verpleegkundige aandachtspunten bij blastletsels
Treat first what kills first
Stel u voor, u kunt eindelijk op u welverdiende vakantie vertrekken. Ongeduldig staat u te wachten aan de incheckbalies op de luchthaven van Zaventem. U bent ondertussen aan het dagdromen over u tropische vakantiebestemming met palmbomen en hagelwitte stranden, wat kijkt u daar naar uit! Ineens hoort u een luide knal en ziet u niks meer, enkel rook, stof en het enigste wat u hoort zijn schreeuwende en huilende mensen. U merkt dat uzelf hevig bloedt aan het been en u bent volledig in paniek. Op dat moment snelt er echter een militair naar u toe die vakkundig een tourniquet plaatst zodat de bloeding stopt.
Velen mensen dachten dat dat het terrorisme een ver van ons bed show was. Op 22 maart 2016 is echter bewezen dat dit overal kan gebeuren en dus ook in ons land. Terrorisme zorgt hierdoor voor instabiliteit in de samenleving. We moeten ons hier echter tegen wapenen en kennis is macht, daarom is het noodzakelijk om te weten hoe we zo’n situatie benaderen en hoe we dit medisch kunnen behandelen.
Terrorisme kan omgeschreven worden als het geheel van daden die bedoeld zijn om grote angst te zaaien onder het publiek, een groep personen of bepaalde personen, gepleegd uit politieke motieven. Een modus operandi van terroristen is het gebruik van bestaande en/of zelfgemaakte explosieven. Bij een explosie treden er specifieke verwondingen op, dit worden blastletsels genoemd. Een blastletsel wordt veroorzaakt door de ontploffing. Het mechanisme van een ontploffing bestaat uit een schokgolf, een explosiewind en hitte. Doordat er veel kinetische energie vrijkomt bij een ontploffing geeft dat de capaciteit om te verwonden.
De meest gebruikte techniek om terroristische aanslagen te plegen wereldwijd zijn met explosieven (54%). Iedereen kan dus in contact komen met terrorisme en explosies. Het is daarom van belang voor verpleegkundigen om te weten wat blastletsels zijn en hoe deze het beste benaderd en behandeld worden.
Resultaten
De longen zijn de kwetsbaarste organen die bij een primaire drukgolf beschadigd kunnen worden. Een luchtembolie kan ontstaan door de explosie. Het trommelvlies kan al worden aangetast bij een druk van 15 kPa. Dit is daarom geen goede voorspeller van andere blast verwondingen. Als secundaire blastletsels zijn er vooral penetrerende letsels aanwezig, daarom moet er consequent van kop tot teen gezocht worden naar aanwezigheid van deze letsels. Massieve bloedingen dienen gestelpt te worden met een tourniquet of woundpacking. Bij de tertiaire blastletsels moet er aandacht zijn voor stompe trauma’s en amputaties. Traumatische amputaties komen bij 1% tot 7% van de blastslachtoffers voor. Quaternaire blastletsels zijn de indirecte letsels na een explosie. Bij de aanslag tijdens de marathon in Boston op 15 april 2013 ondervonden 24% van de patiënten dergelijke verwondingen, voornamelijk eerste en tweede graad brandwonden. Je kunt niet alle middelen en onderzoeksmiddelen inzetten voor alle patiënten en daarom moet er aan goede triage gedaan worden. Evacuatietijd is ook een belangrijke factor bij blastletsels. De zwaarst getroffen slachtoffers moeten zo snel mogelijk naar een ziekenhuis met chirurgische mogelijkheden worden gebracht. Het militaire Tactical Combat Casualty Care (TCCC) protocol kan met succes vertaald worden naar de civiele setting. Bij de aanslagen op 22 maart 2016 in Zaventem en Maalbeek werd dit protocol massaal toegepast door de aanwezige militairen. Tijdens deze aanslag waren er veel slachtoffers door de Improvised Explosive Devices (IED) die ontploften en die spijkers bevatten. De verwondingen bij deze patiënten waren vooral amputaties, traumatische fracturen en levensgevaarlijke bloedingen door penetrerende shrapnel. Er werden veelvuldig drukverbanden en (geïmproviseerde) tourniquets gebruikt door militairen. Door hun kennis van TCCC toe te passen, hebben zij levens gered. Er is een flowchart ontwikkeld door de onderzoeker voor hulpverleners bij terroristische aanslagen. Tevens is er een protocol voor verpleegkundigen ontwikkeld om blastletsels effectief te kunnen opsporen en behandelen. Dit zorgt ervoor dat de voorkombare overlijdens direct behandeld worden, wat de kans op overleven van een terreuraanslag verhoogt. Er is een mobiele applicatie ontwikkeld, Eerste Hulp Bij Terreur (EHBT) waarin is vertrokken vanuit de flowchart en het protocol. Deze applicatie is een interactieve manier om parate kennis te behouden en kan dienen als geheugensteun voor de hulpverleners en in het bijzonder voor de verpleegkundigen die hulp moeten bieden bij een terroristische aanslag.
Wat kunnen we hieraan doen?
Elke hulpverlener zou getraind moeten worden om blastletsels te kunnen herkennen en behandelen, met het correcte materiaal. Als de flowchart correct wordt toegepast dan kunnen er bij terroristische aanslagen meer slachtoffers in acuut levensgevaar gered worden. De mobiele applicatie Eerste Hulp Bij Terreur (http://EHBT.nu) kan hierbij gebruikt worden. Extra onderzoek over de integratie van Tactical Emergency Casualty Care (TECC) in de opleiding van alle hulpverleners is aan te raden. Dit geldt zowel voor de opleiding aan EHBO-cursisten, ambulanciers, politiediensten, brandweer, verpleegkundigen en artsen. De onderzoeker raadt aan dat elke eerstelijnshulpverlener een tourniquet bij moet hebben, om massieve bloedingen snel en efficiënt te kunnen beëindigen.
