Therapeutische hypothermie na een cardiaal arrest buiten het ziekenhuis

Koude redt je hersenen

 Hart- en vaatziekten zijn wereldwijd de meest voorkomende doodsoorzaak, jaarlijks sterven hierdoor ongeveer 7,2 miljoen mensen. Het voornaamste deel van deze mensen overlijdt als gevolg van een plotse hartstilstand. De werking van het hart stopt volledig en er wordt geen bloed meer rondgepompt, waardoor de weefsels geen zuurstof meer krijgen. Snel starten met reanimeren en de lichaamstemperatuur van deze patiënten actief afkoelen kan zowel de hersenfunctie als het leven zelf redden.

In de nieuwste Europese richtlijnen voor reanimatie is het afkoelen van patiënten na een succesvolle reanimatie een standaard onderdeel geworden van de zorg die men aan deze patiënten moet verlenen.

Niet enkel oudere of zieke mensen worden getroffen door een hartstilstand. Namen zoals Miklos Feher, Marc-Vivien Foe of Serginho bewijzen dat ook jonge mensen kunnen sterven als gevolg van een plotse hartstilstand. Zij waren allemaal gezonde, jonge topvoetballers die tijdens een match plots neervielen en stierven als gevolg van een hartstilstand.

De meeste mensen krijgen, net zoals deze topvoetballers, buiten het ziekenhuis een plotse hartstilstand. Dit wil zeggen dat de overleving van deze mensen volledig afhankelijk is van de hulp van anderen. Wanneer de reanimatie wordt gestart door omstaanders en professionele hulp snel aanwezig is, stijgt de overlevingskans van de getroffene spectaculair. Wanneer de patiënt daarna wordt afgekoeld, is er een optimale zorgverlening geweest en neemt de kans op een goede afloop toe.

Het starten van een reanimatie door omstaanders is een even noodzakelijk onderdeel van de zorg als het afkoelen van patiënten na een succesvolle reanimatie. Om deze reden worden meer en meer projecten opgestart om reanimatietechnieken aan te leren aan de niet-professionele bevolking. Zo is er net een actie gestart om schoolgaande kinderen tussen 12 – 14 jaar de knepen van het reanimeren aan te leren. Zij kunnen online hun kennis testen en worden aangespoord om hun kennis te delen met hun ouders en grootouders. Op deze manier kan iedereen een steentje bijdragen aan de overlevingskansen van mensen die plots dood neervallen door een hartstilstand.

Er is namelijk nog steeds een erg povere overlevingskans voor mensen die een hartstilstand overleven: slechts 2 – 9% van de mensen die buiten het ziekenhuis een hartstilstand meemaken, overleeft tot ontslag uit het ziekenhuis. Toch blijkt uit recente cijfers dat steeds minder mensen sterven als gevolg van hartziekten. Omdat steeds meer mensen overleven, worden we meer en meer geconfronteerd met de gevolgen van het zuurstoftekort dat ontstaat wanneer het hart niet meer pompt.

Van de mensen die overleven tot het ontslag uit het ziekenhuis, heeft slechts 3 – 7 % zijn vroegere niveau van functioneren door het bestaan van hersenschade. Deze hersenschade ontstaat omdat de hersenen het meest gevoelig zijn aan zuurstoftekort. Na 7 – 10 minuten zonder zuurstof beginnen de hersenen af te sterven en ontstaat onherstelbare schade. Wanneer de hersenen geen zuurstof meer krijgen, starten allerlei chemische processen  waardoor toxische stoffen zich opstapelen in de hersenen en hersenschade ontstaat. Wanneer de bloedcirculatie opnieuw op gang is gebracht, stroomt er weer zuurstofrijk bloed naar de hersenen. Toch brengt dit bloed een tweede toxische reactie op gang in de hersenen, aangezien alle afvalstoffen van het lichaam in één keer mee worden genomen en worden afgegeven in de hersenen.

Uit verschillende wetenschappelijke onderzoeken van de voorbije 10 jaar blijkt dat deze processen vertragen bij een lagere temperatuur. Omwille van deze reden is afkoeling van deze patiëntengroep de enige behandeling tot noch toe die de hersenschade als gevolg van een acute hartstilstand kan stoppen of verminderen.

Wanneer patiënten worden afgekoeld, streeft men naar een temperatuur tussen de 32,0 – 34,0 °C gedurende een periode van 12 – 24 uur. Tijdens deze periode wordt de patiënt op de afdeling intensieve zorgen in een kunstmatige coma gebracht zodat de patiënt zelf zo weinig mogelijk hinder ondervindt van het koelen. Daarnaast kan de patiënt op intensieve zorgen een maximale ondersteuning en optimale opvolging krijgen.

Er zijn verschillende koelmethoden, zo bestaan er ijskoude pads die op het lichaam worden gekleefd of kan er via het bloed worden gekoeld door het traag laten inlopen van ijskoude infusievloeistoffen. De ideale koelmethode is die methode die snel afkoelt, gemakkelijk in gebruik is en de minste complicaties met zich meebrengt.

Er zijn momenteel nog veel wetenschappelijke studies aan de gang om de exacte periode van afkoelen, de beste temperatuur en de beste koelmethode te onderzoeken. Ook de exacte groep van patiënten die geholpen kunnen worden door afkoeling wordt momenteel onderzocht. In de studies die tot nu zijn gepubliceerd komt duidelijk naar voor dat afkoelen na een succesvolle reanimatie levens redt. De hersenfunctie wordt immers beter bewaard bij een koudere temperatuur.

Het actief koelen van comateuze patiënten die succesvol zijn gereanimeerd na een plotse hartstilstand is de enige behandeling die de hersenfunctie van een patiënt kan behouden of verbeteren. Het hartritme van een patiënt mag geen struikelblok zijn voor het toepassen van de behandeling.