Student ontwikkelt tool voor jeugdzorgverlaters om de drempel van jeugdhulp naar het reguliere hulpverleningsveld te verlagen.

Studente Cipriana Hoekx ontwikkelde een tool om de zoektocht naar hulpverlening voor jeugdzorgverlaters te vergemakkelijken. De tool kwam tot stand na een onderzoek uitgevoerd aan de Hogeschool van West-Vlaanderen. Het onderzoek wou een beeld vormen over de ervaring van zeventienjarigen die opgevolgd worden door het Ondersteuningscentrum Jeugdzorg (OCJ) van Brugge met betrekking tot de ondersteuning en voorbereiding op het zorgtraject naar volwassenheid.

De aanleiding van het onderzoek situeert zich erin dat jongeren regelmatig contact opnemen met de gemandateerde voorziening (OCJ) na de stopzetting van de tussenkomst. Uit dit contact blijkt dat ze nog zoekende zijn in hun weg naar verdere hulpverlening. De problemen waar deze jongeren mee kampen, stoppen niet maar toch stopt de tussenkomst van de overheid aan de meerderjarigheidsgrens.

Om de ervaring van deze zeventienjarigen vast te leggen werden er vier interviews afgenomen met jongeren die worden opgevolgd door het OCJ van Brugge. Deze interviews werden afgenomen aan de hand van het halfgestructureerde interview via een topiclijst. Concreet wilt dit zeggen dat er een open gesprek gehouden werd met de doelgroep waarbij alle nodige topics zeker aanbod kwamen door het gebruik van een lijst. Hierna werden de gegevens aan de hand van deze topics verwerkt en omgezet in een matrixtabel.

De resultaten

Het analyseren van de gegevens bracht veel gemeenschappelijke zaken naar boven. De ervaring van de jongeren viel echter niet te omschrijven op een eenduidige wijze, of als een ‘goede ervaring’ of ‘slechte ervaring’. Er zijn verschillende aspecten aan de ondersteuning verbonden en de meningen hierover zijn verdeeld. Doorgaans bleken de jongvolwassenen een positieve ervaring te hebben met betrekking tot de ondersteuning en voorbereiding die ze krijgen van hun consulenten. Zo zien ze de voorbereiding die ze zullen ontvangen zoals 'Trainingscentrum Kamerwonen' (TCK), 'Contextbegeleiding in functie van Autonoom Wonen'; (CBAW), … als voldoende.

Toch geven de jongeren aan dat ze meer gesprekken rond het onderwerp willen hebben met hun consulent. Drempels voor de zeventienjarigen zijn onder andere de meerderjarigheidsgrens die ze als te vroeg zien, het verplicht akkoord van ouders binnen de werking van het OCJ, de wachtlijsten en drempels naar verdere hulpverlening.

“De overgang zelf vind ik heel erg eng en ik denk dat ik voor heel veel mensen spreek nu. Ik hoop dat er nog veel meer kinderen kunnen geholpen worden daarmee want ik weet dat er nog zijn en die hebben nu niet de kans om dat te kunnen bespreken bijvoorbeeld….” (Tsarina)

De drempels binnen de zoektocht naar verdere hulpverlening situeren zich op verschillende vlakken. Er zijn interne drempels zoals het verlies van vertrouwen in hulpverlening, zich schamen,... Ook botsen velen op gesloten deuren vanwege administratieve benodigdheden en voorwaarden. Verder beschikken de jongeren slechts over een zeer beperkte basiskennis over deze diensten.

De tool

Uiteindelijk hebben de resultaten van het onderzoek geleid tot de ontwikkeling van een instagrampagina genaamd ‘wat_na_zeventien’. Deze tool kunnen de consulenten inzetten om jongeren te informeren over verdere hulpverlening. Ze bevat onder andere belangrijke informatie over reguliere hulpverleningsdiensten zoals het OCMW, CAW, VDAB,… en specifieke initiatieven zoals ‘Kzien van Tel’, ‘LoGiN’ en ‘Back on track’.

De keuze voor een instagrampagina werd gemaakt om het aanbod op een laagdrempelige en duurzame wijze toegankelijk te maken. Instagram is een medium dat dicht ligt bij de leefwereld van de doelgroep. Bij het ondersteunen van zeventienjarigen, kunnen consulenten de aanbeveling geven om de instagrampagina te volgen. Zo hebben jongeren altijd de basisinformatie over verdere hulpverleningsdiensten binnen handbereik. De consulenten beschikken over de accountgegevens van de tool zodat zij kunnen zorgen voor de nodige continuïteit. Wanneer ze interessante diensten of initiatieven in de kijker willen plaatsen, kunnen zij de nodige updates maken.

Verder zijn de resultaten ingezet om aanbevelingen te formuleren voor zowel de consulenten, het OCJ en het algemene jeugdhulpverleningslandschap.

De consulenten

De algemene boodschap naar de consulenten toe bestond eruit door te gaan zoals ze bezig zijn. De jongeren spraken namelijk op positieve wijze over de aanpak van hun consulent in het traject naar volwassenheid. Ze communiceren duidelijk over toekomstige stappen en bij het maken van beslissingen houden ze rekening met de mening van de jongeren. Verder moeten consulenten inzetten op hun brugfunctie naar het reguliere hulpverleningsveld, het sociaal netwerk van de jongvolwassenen, specifieke initatieven rond de thematiek, en moeten ze bevragen bij de jongeren of ze meer nood hebben aan gesprekken.

Het OCJ

Eerst en vooral moet er vanuit het OCJ meer vorming georganiseerd worden voor de werknemers rond volwassenhulpverleningsdiensten. Consulenten zijn experten binnen het Jeugdhulpverleningslandschap, maar over de diensten die hier op aansluiten is hun kennis beperkt. Aangezien ze de zeventienjarigen hier wel naartoe moeten begeleiden lijkt kennisoverdracht noodzakelijk. Verder moet de dienst ook inzetten op het ‘Actieplan Jongvolwassenen 2017’, gezien uit het onderzoek bleek dat de maatschappelijk assistenten over weinig kennis beschikken rond de inhoud van dit plan.

Jeugdhulp

Tenslotte zijn er aanbevelingen geformuleerd voor het algemene Jeugdhulpverleningslandschap. Uit het onderzoek bleek dat de jongvolwassenen achttien jaar als te vroeg ervaren om de tussenkomst van de consulent en andere jeugdhulpverleningsdiensten stop te zetten. Deze grens zou meer op maat van elke individuele jongere bekeken moeten worden. Ook willen de jongvolwassenen op zeventienjarige leeftijd meer flexibiliteit rond de betrokkenheid van ouders in het traject, aangezien ouders voor meerderjarigheid nog het akkoord moeten geven voor het aanmelden bij hulpverlening. Als laatste gaven de zeventienjarigen nog als boodschap mee dat de problematiek van de wachtlijsten aangepakt moet worden, omdat ook dit hun pad naar volwassenheid en zelfstandigheid hindert.