Tweedehandskleding, tweede kans mindset? Hoe duurzaam is de tweedehandsrage bij jongeren?
Waarom kopen jongeren tweedehandskleding en wat zijn de duurzaamheidsimplicaties bij deze praktijken? Vaak wordt tweedehandskleding in grote getale aangekocht omdat consumenten een rush ervaren door een koopje te vinden of omdat ze denken dat het toch geen negatieve gevolgen heeft voor het klimaat. Dit kan leiden tot een versnelling van de vicieuze cirkel die fast fashion heet.
Iedereen is wel vertrouwd met beelden van fabrieksarbeiders die in precaire omstandigheden aan de lopende band kleding produceren. Ook bekend zijn de enorme, steeds groter wordende vuilnisbelten met afgedankte kleding. Misschien heb je ooit een goedkoop kledingstuk maar even kunnen dragen voor het versleten raakte. En wie heeft er niet een vriend of vriendin wiens kleerkast uitpuilt?
De kledingindustrie dankt de naam ‘fast fashion’ aan het tempo waarmee we kleding kopen, dragen en weer weggooien. Zo is de productie verdubbeld in de korte periode tussen 2000 en 2015. Dat heeft nefaste gevolgen voor ons klimaat: grondstoffen moeten alsmaar sneller beschikbaar zijn aan lagere prijzen, waardoor het goedkoper wordt om stoffen van lage kwaliteit te mengen. Dat zorgt er dan weer voor dat kledingstukken niet gemakkelijk gerecycleerd kunnen worden: slechts 1% van weggegooide kleding wordt gerecycleerd. Ongewilde kleding stapelt zich op in vuilnisbelten, zodat microplastics in het grondwater terechtkomen, net als bij het wassen. Ook voor fabriekmedewerkers is dit hoge productietempo schadelijk: door sterke concurrentiedrang moeten productiekosten steeds lager, waardoor lonen en bescherming op het werk minimaal zijn. Het probleem kan aan de productiekant aangepakt worden, maar dat vergt verandering in de consumptiepraktijken die de productie aanwakkeren.
Is tweedehandskleding duurzaam?
Een manier om als consument fast fashionketens te vermijden is tweedehandskleding kopen. Mijn onderzoek probeerde te achterhalen waarom jongeren, bij wie de populariteit van tweedehandskleding significant stijgt, tweedehandskleding kopen. Bij de studenten die bij hun kleerkast geïnterviewd werden, kwamen drie groepen tweedehandskopers naar voren: zij die op zoek zijn naar een koopje, zij die op zoek zijn naar unieke stuks, en zij die tweedehands kopen omdat ze duurzaam en/of ethisch verantwoord proberen te zijn. Tegen de verwachtingen in bleken ze in een hoog tempo tweedehandskleding te kopen om mee te zijn met de nieuwste trends, net omdat ze ervan uitgingen dat dat een duurzame optie was. De constante drang om modieus te zijn en je eigen stijl aan te passen zorgt ook hier voor een versnelling van elkaar opvolgende trends.
Net zoals het fast fashiontempo trager moet, geldt dat ook voor de tweedehandsmarkt: als tweedehandskopers hun gading niet vinden, schakelen ze nog vaak over naar fast fashion. Bovendien kunnen de prijzen in goedkopere kringloopprojecten stijgen door de hoge vraag, en vinden mensen die afhankelijk zijn van deze lage prijzen minder snel wat ze nodig hebben. Tenslotte proberen fast fashionketens op de kar van de tweedehandsrage te springen, door bijvoorbeeld oude kleding in te zamelen in ruil voor kortingsbonnen, of tweedehandskleding aan te bieden om zich groener te profileren. `
Hoe kan de overconsumptie van (al dan niet tweedehandse) kleding vertragen?
Voor je een nieuwe aankoop overweegt, kan je een stappenplan zoals de ‘Buyerarchy of needs’ hanteren. Eerst nog eens kijken naar je eigen kleerkast en die van vrienden of familie: vind je iets dat aangepast kan worden? Kan je iets ruilen of lenen? Als voorlaatste optie kan je tweedehandskleding kopen, en pas als allerlaatste iets nieuws.
Tweedehandskleding kopen is vaak een eerste reactie bij jongeren die duurzaamheid belangrijk vinden, unieke stukken zoeken, of zo goedkoop mogelijk willen shoppen, maar het mondt nog vaak uit in overconsumptie. Veel respondenten vertelden over de rush die ze voelden als ze iets kochten, maar ook over miskopen, stukken die ze bijna nooit gedragen hadden. Misschien kan het aanpassen, lenen en ruilen van kleding voor dezelfde rush zorgen.
Elena Pease
