Verbinding in tijden van afzondering: de coronacrisis als initiator in werkelijke verbondenheid

Het afgelopen anderhalf jaar van gehele en gedeeltelijke lockdowns bracht heel wat verdeeldheid teweeg in onze maatschappij. Iedereen heeft wel iets te zeggen over de maatregelen en de vaccins. Maar over één ding bleef iedereen het eens. Het is hard om je medemensen te moeten missen. Het doet pijn om je geliefden niet te kunnen zien. Het is moeilijk om geen knuffel te kunnen geven als iemand het lastig heeft. Mensen gingen op zoek naar manieren om toch met elkaar te kunnen verbinden, op een nieuwe manier. Het maakte in ieder mens de vraag wakker “Hoe kan ik verbonden blijven met de mensen waar ik van houd?”.

Wat is het precies dat bepaalt of jij je verbonden voelt met iemand? Met deze vraag baande ik mezelf een weg doorheen onderzoeksrapporten en wetenschappelijke artikelen allerhande. Naarmate ik meer inzicht verwierf in hoe wij als mensen verbinding aangaan, begon ik ten volle de impact van de coronacrisis hierop te beseffen. Dit versterkte mijn wens om manieren te vinden om (het gevoel van) verbinding te versterken – ook in tijden van feitelijke afzondering!

(Art: Natalie Karpushenko)

De noodzaak van verbinding

Verbinding is het fundament van ons menszijn. Wij zijn sociale wezens. Om ten volle te kunnen floreren als mens hebben wij elkaar nodig. Maar net dàt aspect van onze menselijke ervaring werd stevig onder druk gezet tijdens de coronacrisis. De lockdown creëerde een fysieke afstand, maar ook mentaal ontstond er afstand tussen mensen. Het besmettingsgevaar dat elke ontmoeting met zich meebracht, maakte dat mensen bang werden van elkaar. Ook los van de regelgeving was er een zekere angst om elkaar te ontmoeten. Gedurende de pandemie was en is angst een zeer aanwezige emotie. We werden op grote schaal geconfronteerd met de thematiek van dood en eenzaamheid. In ons dagelijkse leven en in onze maatschappij werden plotse en drastische veranderingen ingevoerd door de coronapandemie. Het leven zoals we het tot dan toe kenden werd volledig op zijn kop gezet, met alle bijhorende overweldigende emoties. Verschillende vooraanstaande trauma-experten benoemen deze pandemie dan ook als een collectief trauma. De natuurlijke beweging die wij als mensen maken wanneer we zulke heftige emoties doormaken, is samenkomen. We delen onze verhalen en onze angsten en op die manier vinden we nieuwe moed, kracht en heling. Tijdens de pandemie was dit echter onmogelijk.

Je ziet dat de pandemie ons in een patstelling bracht. De angst en onzekerheid die getriggerd worden door de pandemie kunnen verwerkt worden door samen te komen. Maar tegelijkertijd is het net dat samenkomen dat opnieuw angst genereert. Het probleem en de oplossing zijn met elkaar verweven. We moesten collectief op zoek naar een nieuwe manier van verbinden en nieuwe manieren om overweldigende emoties te verwerken.

Connecting the dots

Door de verschillende onderzoeken naast elkaar te leggen, kwam ik tot de conclusie dat er een aantal psychologische vaardigheden zijn die de veerkracht versterken. Door hierop in te zetten kunnen we beter omgaan met de pieken en dalen van het leven en staan we ook steviger in onze schoenen wanneer we geconfronteerd worden met zeer heftige of traumatische gebeurtenissen. Dit bleek van fundamenteel belang om verbinding te kunnen ervaren, zowel met jezelf als met de ander.

Op welke manier jij een gebeurtenis ervaart en percipieert en hoe jij aan deze gebeurtenis een betekenis of een zingeving toekent, bepaalt welke impact deze gebeurtenis op jouw emotionele welzijn heeft. Dat klinkt nogal vaag. Is dat trouwens niet gewoon afhankelijk van je karakter en persoonlijkheid? Deels wordt dit inderdaad bepaald door je persoonlijkheid, maar toch is er heel wat waar je wél invloed op hebt. Eén van de methodieken die hier positieve resultaten geeft, is aandachtstraining of mindfulness. Het bewust leren richten van je aandacht is erg versterkend voor je veerkracht.

Wanneer we naar de biologie van verbinding gaan kijken, komen we terecht bij ons zenuwstelsel. Dit is verantwoordelijk voor zowel onze ervaring van verbinding als ontspanning en herstel. Ook hier bleken er heel wat mogelijkheden te zijn om stresshantering, ontspanning en verbinding te versterken. Wist je dat het stukje in ons zenuwstelsel dat verantwoordelijk is voor gevoelens van ontspanning, verbondenheid en algemeen herstel slechts kan functioneren wanneer je je helemaal veilig voelt? Dat klinkt op zich logisch, maar wanneer je daar een beetje op doordenkt heeft dat verstrekkende gevolgen. Want wie kan zeggen dat hij zich gedurende de pandemie volledig veilig en ontspannen gevoeld heeft? Doordat deze periode gekenmerkt werd door spanning en stress heeft dit ook onze capaciteit tot verbinden aangetast. Gelukkig zijn er methodieken waarmee we ons lichaam een gevoel van veiligheid kunnen geven zodat we opnieuw kunnen herstellen -ook emotioneel- en verbinding kunnen ervaren! Massage is hier logischerwijs bijzonder effeciënt. Zowel naar huidhonger toe als naar het creëren van een gevoel van veiligheid en ontspanning.

Wat minder voor de hand ligt maar een nog grotere impact heeft, zijn ademhalingsoefeningen. Ons parasympathische zenuwstelsel is verantwoordelijk voor ontspanning en verbinding, maar ook voor allerhande automatische lichaamsfuncties zoals onze hartslag, spijsvertering, immuunstelsel, … Op deze systemen hebben we geen directe invloed. Maar ons ademhalingsstelsel is daarop dé uitzondering! Dit behoort namelijk tot ons parasympathische zenuwstelsel, maar kunnen we toch bewust sturen. Door dat te doen beïnvloeden we ons volledige parasympathische zenuwstelsel! Wanneer we dieper gaan ademen, vertraagt onze hartslag. Onze spijsvertering optimaliseert, net zoals ons immuunsysteem. En onze capaciteit tot verbinden en herstellen wordt aangesproken!

Zo eenvoudig kan het zijn. En dan ben ik nog niet eens begonnen over de andere mogelijkheden die er zijn op individueel en op maatschappelijk niveau. Daarom ben ik zo gedreven om de info uit mijn bachelorproef breed toegankelijk te maken. Er zijn zoveel manieren om op een eenvoudige wijze ons emotionele welzijn, onze veerkracht en onze capaciteit tot verbinden te vergroten, maar deze kennis is amper bekend in onze samenleving. Dit zijn basisvaardigheden en basiskennis die in ons onderwijs ingebed moeten worden en die ook voor volwassenen zeer laagdrempelig aangeboden zouden moeten worden. Zoveel mogelijkheden om welzijn en onderlinge verbondenheid te verbeteren. Let’s connect!