Vladimir Poetin door de westerse bril
VLADIMIR POETIN - Een naam die allen bekend in de oren klinkt. Hij is een alomtegenwoordig wereldpoliticus die een enorm en voor velen onbekend land voorstelt. Als dominant leider van het politiek toneel is hij het onderwerp van verschillende onderzoeken. Iedereen heeft wel een eigen mening over de huidige president van de Russische Federatie. In deze masterproef nemen we Vladimir Poetin onder de loep om het beeld dat het Westen van hem heeft te analyseren. Aangezien de menselijke mening sterk bepaald wordt door vooroordelen en stereotypes, is het moeilijk om het beeld van Poetin te analyseren zonder rekening te houden met het beeld dat het Westen van Rusland heeft. Beide zijn nauw met elkaar verbonden. Verder onderzochten we in hoeverre andere elementen een impact hebben op de beeldvorming van Vladimir Poetin in de Westerse wereld. Op een indirecte manier merkten we de invloed van zowel de Verenigde Staten van Amerika alsook van de media, maar in het bijzonder bestudeerden we het effect van culturele verschillen op vlak van non-verbale communicatie tussen Rusland en Europa. Onze bedoeling was dus te onderzoeken in hoeverre de perceptie van de Russische president in het Westen beïnvloed wordt door culturele verschillen op het gebied van de non-verbale communicatie.
Met dit doel in ons achterhoofd, begonnen we deze masterproef door een algemeen kader van de non-verbale communicatie te schetsen. Niet zo lang geleden merkten onderzoekers dat efficiënte communicatie niet enkel afhankelijk is van de verbale informatie die verzonden wordt, maar dat deze vooral bepaald wordt door de non-verbale boodschappen ervan. Verschillende aspecten van de non-verbale communicatie en hun gevolgen worden daarom in hoofdstuk één toegelicht. Tegenwoordig bestaat er een instrument om bewuster te worden van de non-verbale boodschappen die het menselijk lichaam uitstraalt, namelijk de neuro-linguïstische programmering. De interpretatie van deze boodschappen blijft echter cultureel bepaald. Bijgevolg kunnen we besluiten dat deze cultuurverschillen zeker een rol spelen voor de perceptie van Vladimir Poetin in het Westen. Het belangrijkste in cross-culturele situaties is hoe dan ook de werkelijkheid met een open geest te bekijken.
In het tweede hoofdstuk analyseerden we het beeld van Rusland in Europa doorheen de geschiedenis. Europeanen houden van de Russische literatuur en bewonderen de Russische klassieke muziek, daarentegen hebben ze een negatief beeld van de Russische politiek. Ondanks het feit dat Rusland Europa nooit rechtstreeks bedreigd heeft, berichten de Amerikaanse en Europese media regelmatig over conflicterende onderwerpen met de bedoeling westerse acties te kunnen verantwoorden. Voorbeelden van deze negatieve berichtgevingen zijn het gebrek aan democratie, de mensenrechtenschendingen in Tsjetsjenië en de figuur van Vladimir Poetin. Bijgevolg heerst er bij de Westerlingen nogal angst ten opzichte van het onbekende Rusland. Daar dit gevoel niet door historische feiten verklaard kan worden, zullen cultuurverschillen in de non-verbale communicatie dit fenomeen misschien wel kunnen verduidelijken?
Het derde hoofdstuk legt de focus op Vladimir Poetin zelf. Eerst overliepen we zijn biografie zodat de lezers hem beter leren kennen. Kortom wist hij de verzwakte staat tot een sterkere onafhankelijk land te herbouwen. Toch wordt hij steeds bekritiseerd door het Westen omdat hij zich niet naar hun willen gedraagt. Vervolgens analyseerden we het beeld van de Russische president in de westerse wereld. Desondanks zijn populariteit in Rusland, merkten we een zekere fobie voor hem in andere landen. Veel foto’s demonsteren hem als een gemilitariseerde Rus met een geseksualiseerde viriliteit. Zijn verleden bij de KGB en de FSB worden constant achterhaald door de westerse media, wat de Europeanen niet aanzet hem te vertrouwen. Hoewel velen hem proberen te analyseren, blijft Vladimir Poetin nog een raadsel voor het Westen. Opnieuw zouden de culturele verschillen van de non-verbale communicatie ons kunnen helpen het beeld van de Russische president in Europa toe te lichten.
Het doel van deze masterproef komt in het laatste hoofdstuk naar voren. We bekijken in hoeverre culturele verschillen in de non-verbale communicatie het beeld van de Russische president in Europa beïnvloeden. Bij de analyse van zijn lichaamstaal noteerden we dat zijn somber profiel ondersteund wordt door zijn "poker face", waardoor hij als een harde en onbetrouwbare man overkomt in westerse ogen. We analyseerden vervolgens zijn loopwijze, maar ook de manier waarop hij staat en zit, zijn hoofdbewegingen, zijn gezichtsuitdrukkingen en zijn handen. De dominante en zelfverzekerde president heeft energieke lichaamsbewegingen die hij probeert te verbergen. Deze herinneren ons aan de vorige Sovjetleiders zoals Chroesjtsjov, die met zijn schoen op de tafel sloeg om protest te uiten. Tegenwoordig gebruiken politieke leiders hun imago als wapen om invloed uit te oefenen in de samenleving. Zo heeft ook Vladimir Poetin lessen bijgewoond van Allan Pease, bijgenaamd 'Mister Body Language', om zijn imago te verbeteren. Niettemin zijn er sommige aspecten van zijn non-verbale communicatie die onveranderd en typisch Russisch blijven, zoals zijn schaarse glimlach. In tegenstelling tot wat het Westen gelooft, zijn de Russen geen droevig of depressief volk. Zij geven alleen een andere betekenis aan de glimlach. In Rusland bestaat er geen beleefdheidsglimlach zoals in Europa. Naar een vreemdeling glimlachen wordt daar als twijfelachtig beschouwd. De Russische glimlach moet oprecht en spontaan zijn, daarom delen ze hem slechts met familieleden en hechte vrienden.
Eenmaal we ons bewust zijn van dit cultuurverschil, begrijpen we beter waarom de Russische president in het openbaar niet glimlacht. Aangezien Europeanen sterk beïnvloed worden door de media die hun onwetendheid over Rusland wil behouden, is het niet verbazingwekkend dat het Westen zulke percepties van Vladimir Poetin, en bijgevolg ook van de Russische Federatie, heeft. Samenvattend willen we nogmaals het belang van objectiviteit en onpartijdigheid benadrukken wanneer we met andere culturen omgaan.
