WAAROM VRIJWILLIGERS HUN TIJD GEVEN
Het belang van vrijwilligers
Vrijwilligerswerk is, op internationaal vlak, een fel bestudeerd fenomeen, om een overvloed aan redenen. Zo heeft het onder andere een belangrijke economische impact: vrijwilligerswerk bedraagt bijna 8% van het Britse bbp, bijvoorbeeld. Verder heeft het ook een belangrijke impact op de gezondheid van vrijwilligers in kwestie, omdat deze een hoger welzijnsniveau hebben dan niet-vrijwilligers. Ondanks de positieve effecten op zowel maatschappelijk als persoonlijk vlak, kan het soms moeilijk zijn voor verenigingen zonder winstoogmerk (vzw’s) om vrijwilligers te rekruteren. Om deze redenen is het belangrijk om zich af te vragen wat een individu motiveert om zich als vrijwilliger in te zetten.
Motivaties achter vrijwilligerswerk
Deze motivaties achterhalen kan ervoor zorgen dat vzw’s op een gerichtere manier vrijwilligers kunnen rekruteren, wat, als men kijkt hoeveel sommige vzw’s rusten op vrijwilligers, een niet te onderschatten zaak is. Om deze reden gaat de masterproef « Volunteer motivations in non-profit organizations » na welke redenen Belgische vrijwilligers hebben om hun tijd vrij te maken voor vzw’s, omdat er in België vrij weinig onderzoek polst naar deze motivaties. Specifieker werd er nagegaan of er verschillen bestaan naargelang verschillende demografische kenmerken in vrijwilligersmotivaties, zoals leeftijd of geslacht. Het onderzoek werd gedaan bij AFS Belgique, dat in Franstalig België bijna 400 vrijwilligers telt. In vergelijking met de 13 voltijdse personeelsleden, kan men stellen dat AFS vrij afhankelijk is van vrijwilligers voor dagdagelijkse activiteiten. Om verder te bouwen op bestaand onderzoek in het domein van vrijwilligerswerk, werd er gebruik gemaakt van het meest gebruikte instrument in dit onderzoeksdomein: de ‘Volunteer Functions Inventory’ (VFI), dat over zes verschillende dimensies nagaat waarom vrijwilligers hun tijd geven voor vzw’s. Volgens deze theorie worden individuen gedreven niet door één bepaalde factor, maar door een mix van meerdere motivaties. De VFI is een vragenlijst dat door middel van 30 vragen polst naar de motivering achter vrijwilligerswerk, en het werd in het kader van dit onderzoek door 86 vrijwilligers binnen het AFS Belgique netwerk beantwoord. Het doel was om een onderscheid te maken binnen de zes factoren naargelang een aantal demografische kenmerken die uit vorig onderzoek aan het licht kwam.
Als eerste werd er nagegaan welke rol waardes spelen bij Belgische vrijwilligers, omdat dit historisch gezien de grootste motivatiefactor was. Onder ‘waardes’ verstaan we het feit dat vrijwilligers belang hechten aan het geven van hun tijd bij organisaties die in lijn staan met hun eigen waardes, zoals altruisme. Deze motivatiefactor was traditioneel gezien immer de belangrijkste, maar vrijwilligers bij AFS Belgique bleken meer gedreven te worden door de dimensie van ‘begrip’, die ervan uitgaat dat mensen aan vrijwilligerswerk doen omdat ze in hun vrijwilligerswerk kennis kunnen gebruiken die die nergens anders van pas zou kunnen komen. Initieel was dit natuurlijk nogal onverwacht, maar dit resultaat zou kunnen liggen aan het feit dat het hier gaat om een redelijke atypische vzw, die minder gelinkt is aan altruistische waardes dan anderen. Maar, en dit is natuurlijk het doel van het onderzoek, dit onverwachte resultaat kan vertaald worden in concrete aanbevelingen voor het rekruteren van vrijwilligers. Een voorbeeld hiervan voor AFS is dat de nadruk voornamelijk gelegd moet worden bij het rekruteren van ex-AFSers, omdat de kennis die ze vergaard hebben als uitwisselingsstudenten moeilijk in een andere context van pas komen, maar wel gebruikt kan worden voor het begeleiden van een nieuwe generatie uitwisselingsstudenten.
Een tweede resultaat dat uit vorig onderzoek naar voren kwam was dat jongere vrijwilligers meestal meer gemotiveerd worden door het vergaren van nuttige competenties (carrière), door de sociale dimensie van vrijwilligerswerk of nog door begrip. Hoewel carrière en begrip wel een grotere rol spelen bij jonge vrijwilligers, blijkt het sociaal aspect niet belangrijker te zijn: alle vrijwilligers duidden aan er belang aan te hechten. Dit beteken dus dat er vooral moet worden ingespeeld op de eerste twee factoren als men onder jongeren rekruteert.
Als laatst kwam de vraag of er een verschil bestaat tussen mannen en vrouwen wanneer het vrijwilligerswerk betreft. Uit vorig onderzoek kwam vaak naar boven dat vrouwen in het algemeen meer geneigd zijn om vrijwilligers te worden, en dus meer gemotiveerd zijn om vrijwilligerswerk uit te voeren. Hier kwam dit onderzoek weer tot een verrassende conclusie: er kon geen verschil vastgesteld worden onder beide geslachten, behalve op vlak van de sociale motivatie. En deze woog zelfs meer door bij mannen dan bij vrouwen!
Naar de toekomst toe
Het gevoerde onderzoek had dus niet als uitgangspunt het opstellen van een profiel van de ‘typische’ vrijwilliger binnen vzw’s, maar wel het nagaan van waar verschillende vrijwilligers belang aan hechten. Aangezien veel vzw’s steunen op vrijwilligerswerk in hun dagdagelijkse activiteiten, is het verstaan van vrijwilligersmotivaties enorm van belang. Kennis over deze motivaties maakt het namelijk gemakkelijker om vrijwilligers te rekruteren met een op maat gemaakte boodschap. Heeft een organisatie voornamelijk te maken met een jong doelpubliek, bijvoorbeeld? Dan kan het interessant zijn om het carrière-aspect te benadrukken. Na het rekruteringsproces is het voor vzw’s alsook interessant om in te spelen op deze motivaties, en het takenpakket erop af te stemmen. Dit zorgt ervoor dat vrijwilligers gemotiveerd blijven, en zo deel uit blijven maken van de vzw’s. Dit is natuurlijk van groot belang voor de organisaties, maar eveneens voor de vrijwilligers zelf, gezien de vele positieve (maatschappelijke en persoonlijke) neveneffecten dat vrijwilligerswerk teweegbrengt. En in de wereld van vandaag, dat soms kan worden ervaren als vervreemdend, is het belangrijk dat mensen zich blijven inzetten voor elkaar, wat kan worden vergemakkelijkt als men begrijpt wat individuen ertoe aanzet om zich in te zetten voor anderen.
