In volle Sprint aan de slag met voorleessoftware!

Stel je even voor, als kleuter droomde je al weg bij verhalen die je werden voorgelezen. Wanneer daar eindelijk het moment is dat je zelf leert lezen, blijkt… het lukt je niet ondanks al het oefenen. Het vraagt zo veel inspanningen van je dat de boodschap van wat je leest, verloren gaat. Daar gaat je motivatie en al snel blijft enkel ‘Ik haat lezen!’ over. Je bergt je dromen op want hoe kan je nu bijleren als je moeite hebt met lezen? Wat nu?

Je hoorde misschien al van voorleessoftware. Meerdere wetenschappelijke studies bewijzen een belangrijke verbetering van het tekstbegrip wanneer een zwakke lezer met voorleessoftware leest. Daarnaast kan de leerling lezen zonder hulp van anderen, wat het ‘Yes, we can!’-gevoel bevordert. Maar wat is het effect hiervan nu op de zelfstandigheid van die leerlingen? En wat kan de school doen om leerlingen en leerkrachten hierin te ondersteunen? Het uitwerken van een gedragen visie met een plan van aanpak, het verhogen van de competenties van de leraren en het ter beschikking stellen van de juiste middelen effenden het pad voor een duurzame verandering op deze basisschool.

Valse start…

In het derde leerjaar van VBS St-Franciscus Evergem zaten meerdere leerlingen met leesproblemen ten gevolge van dyslexie of een taalontwikkelingsstoornis (TOS). Ze bevonden zich in de beginfase van het gebruik van voorleessoftware. Hierbij leest de computer teksten uit digitale werkboeken voor. Deze leerlingen steunden heel erg op de hulp van de leraar doordat ze niet alleen aan de slag konden met teksten of geschreven opdrachten én ook het gebruik van de voorleessoftware zelf vroeg extra inspanningen.

Voorleessoftware blijkt dus niet zomaar een pasklaar antwoord te zijn voor jonge kinderen met leesproblemen. Doch mocht men hier niet verder op inzetten, ontstaat er een steeds grotere kloof tussen de leerling en de leerstof vermits naarmate men ouder wordt er ook meer gelezen wordt bij andere schoolvakken.

3, 2, 1,… go!

In dit ontwerponderzoek focussen we op het effect van voorleessoftware -SprintPlus Online-  op de zelfredzaamheid van leerlingen met nood aan leesondersteuning. We bepalen de nodige vaardigheden om met voorleessoftware te kunnen werken en observeren deze bij onze leerlingen. In een logboek houden we het softwaregebruik per vak bij. Leerlingen en leerkrachten worden bevraagd naar hun bevindingen.

We kunnen besluiten dat voorleessoftware de zelfredzaamheid verhoogt indien aan alle randvoorwaarden, zoals de technische apparatuur die in orde is en het beschikken over vaardigheden om met de computer te werken, voldaan wordt. We besluiten ook dat het effect erg afhangt van leerling tot leerling. Om hieraan tegemoet te komen, stellen we een plan van aanpak op met een leerlijn, beide geïntegreerd in ons schoolwerkplan.

“Leesvaardigheid van een zwakke lezer verbetert niet wanneer die gebruik maakt van voorleessoftware.” (Staels & Van den Broeck, 2015)

Spelregels duidelijk?

Uit onderzoek (Smeets & Kleynen, 2008) blijkt dat de houding en deskundigheid van de leerkrachten er het meest toe doen. Een leerlijn draagt bij tot de verschillende stappen op weg naar het einddoel. Wanneer duidelijk is welke tussenstappen per leerjaar genomen worden, kunnen zowel leerling als leerkracht sneller succesjes vieren wat de motivatie ten goede komt.

Maar… uit recenter onderzoek (Staels & Van den Broeck, 2015) blijkt dat de leesvaardigheid van een zwakke lezer niet verbetert wanneer die gebruik maakt van voorleessoftware. Wanneer zwakke lezers teksten lazen zonder hulp van voorleessoftware, werd vastgesteld dat hun leesvaardigheid wél toeneemt. Voorleessoftware heeft dus maar een beperkte bijdrage in het verder oefenen op technisch lezen.

Een plan van aanpak met duidelijke afspraken maakt dus niet alleen zichtbaar wat van wie wordt verwacht maar geeft ook aan waar voorleessoftware al dan niet voor kan worden ingezet. Om de kans op een duurzame realisatie te verhogen, is het belangrijk dat alle betrokken leraren weten waarom iets wel of niet gedaan wordt.

Hulpfiche voor de kinderen met tips om vlotter te kunnen werken.

Ook de coach heeft nood aan coaching

Als we de groep leerlingen met nood aan voorleessoftware én de leraren vaardiger maken in hun computergebruik en hun kennis over de voorleessoftware opkrikken, kan het een belangrijk hulpmiddel worden in de klas. Ervoor zorgen dat hulp nabij is voor de leerling en de leerkracht is een belangrijke schakel in de groei naar zelfredzaamheid. Hiervoor stelden we een hulpmapje samen waarin je de meest noodzakelijke hulpfiches vindt om met SprintPlus te werken. Maar uiteraard willen we ook hier de leerlingen zo veel als mogelijk zelf het probleem laten oplossen, daarom hebben ze nu een hulpfiche met de meest relevante functies, sneltoetsen en oplossingen mocht het alsnog mislopen.

Leren werken met voorleessoftware is geen sprint maar eerder een marathon.

Bijna over de finish!

We kunnen een leerlijn voor onze groep sprinters wel nastreven maar moeten rekening blijven houden met elk individu. Met een nieuw evaluatiedocument spelen we in op de persoonlijke aanpak: we houden de vaardigheden per leerling bij. We evalueren op zelfstandigheid wat de betrokkenheid verhoogt. Je legt meer nadruk op het proces dan op het resultaat, waardoor je hun inspanningen beloont en focust op het positieve. Breed evalueren ondersteunt ook de relaties in het leerproces. Evaluatie heeft namelijk pas zin als ze leidt tot betere afstemming, gerichte feedback, aangepaste begeleiding, meer zelfkennis en betere communicatie. (Heylen, 2010)

Op niveau van de sprinters is er nu een duidelijk algemeen doel om te behalen, echter blijft de invulling van dat doel voor elke leerling verschillend. Met behulp van de evaluatie kunnen we bijhouden hoever elk kind staat in het zelfstandig gebruiken van SprintPlus volgens zijn of haar noden. Maar we kunnen ook gerichter bijsturen, info doorgeven aan het volgende leerjaar, ondersteuners en ouders informeren, evoluties visualiseren,... Want leren werken met voorleessoftware is geen sprint, eerder een marathon. In het ganse verhaal blijft de insteek: het gebruik van SprintPlus is niet het doel op zich, het is het hulpmiddel op weg naar zelfredzaamheid op het vlak van taal!