Prehistorisch medicijn voor burn-out: wapen tegen Covid-19?

Stel dat u tegelijkertijd zowel de heersende coronamaatregelen, als de overvloed aan mensen met een burn-out zou willen wegwerken, dan biedt dit eindwerk een uitweg waarbij twee gezondheidscrisissen in een keer vervagen als sneeuw voor de zon.

Stijgend kostenplaatje

De Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) maakte een goede inschatting dat tegen 2020 psychische problemen de voornaamste oorzaak van verminderde productiviteit op de werkvloer zou zijn. In 2017 schatte het Riziv de kosten voor burn-out bij de ziekenkas op een half miljard euro. De Belgische psychologe Elke Van Hoof die al twintig jaar gespecialiseerd is in stress- en traumapsychologie waarschuwt voor een nieuwe golf van burn-outs na de coronacrisis. Onder de gewone burgers heerst er namelijk een onveilig gevoel, alsook een aantasting in hun bestaansrecht nu het werk stil valt of niet loopt zoals gewoonlijk. Van Hoof heeft al herhaaldelijk gepleit voor experten die de bedrijven uit hun lockdown helpen organiseren, maar tevergeefs. We zullen ons moeten behelpen met online chatdiensten en communicatiemedia. Het sociaal leven komt op een laag pitje te staan, met vereenzaming en depressieve gevoelens tot gevolg. Ervaart u dit ook?

Wilt u dit tegengaan?

Dan is het hoognodig dat we samen deze ‘hot topics’ aanpakken. Je denkt nu vast: “wat kan ik op mijn eentje daar nu aan veranderen?”Om deze verandering in gang te zetten is het in de eerste plaats belangrijk dat u zich gewaar wordt van de link tussen burn-out en Covid-19. Er is namelijk een dubbele wending aan de gang. Aan de ene kant heb je mensen die reeds kampen met een burn-out of op het punt staan om dit te krijgen. Dit wordt nog eens versterkt door het feit dat we in tijden van corona niet altijd de hulpverlening kunnen inschakelen die geschikt is voor herstel. We zijn genoodzaakt om multimedia (Skype, pc, gsm, …) in te schakelen.

Door de strenge maatregelen is er ook minder fysiek contact en een kleiner opvangnet, wat zelfisolement in de hand werkt. Ouders combineren nu thuiswerk met de zorg voor hun kinderen, en krijgen amper nog vrije tijd ingepland. De toerenteller zal steeds meer in het rood gaan, en alles wordt bekeken vanuit ‘moeten’. Er is onvoldoende gelegenheid om te herstellen en recupereren van de stress, waardoor overbelasting de overhand neemt, en er klachten optreden. Daarbij komt nog eens het besef dat dit een onzekere periode is voor de economie, want bedrijven zullen nu niet meteen staan te springen om te investeren in nieuwe werknemers. Alsook de werknemers die reeds een ingeburgerde angst hebben om hun job te verliezen.

Dan heb je ook nog een andere groep mensen. Zij kwamen tijdens de lockdown tot een heel andere vaststelling, namelijk het besef dat de impact van al het lawaai, de geluiden en de drukte was weggevallen. Het is de groep die met volle spijt terugblikt op die periode. Al die vliegtuigen in de lucht, die witte strepen, het geluid, het daveren van camions, de autoweg, het dreunen, al die prikkels die toch op je lichaam inwerken waren even weg, en dat deed deugd.

Het hangt nu alleen af van de keuze tot welke groep u wilt behoren. Blijft u vasthangen in een spiraal van angst en onzekerheid? Of kiest u ervoor om de fakkel van hoop door te geven?

Optie twee is de rode draad van dit eindwerk. Het is de bedoeling dat er meer mensen zullen zeggen: 'kijk, ik hoop dat de signalen opgevangen worden en betekenen dat we niet op die manier verder kunnen.' Want het zijn niet alleen de mensen die opbranden, maar ook de aarde en ons ecologisch systeem dat verwoest wordt, dus moeten we het geweer van schouder veranderen en op een andere manier omgaan, niet enkel met de economie, maar ook met hoe wij omgaan met ons werk en in die versnelling onszelf verliezen."

Batterijen opladen

De grote vraag is hoe we die verandering in beweging stellen. Als je gaat kijken naar mensen met een burn-out, of mensen die stress ervaren in tijden van corona, wat merkt u dan op? Welke veilige haven zullen zij steeds verkiezen om tot rust te komen?

Foto: sfeerbeelden Nacadia geïnspireerd op Alnarptuin (Sidenius, 2017).

Inderdaad, de natuur, onze natuurlijke habitat. De voeling en de aarding die de holbewoner in de prehistorie had met de natuur zijn we deels verloren. Door de dicht bebouwde woningen, hebben steeds minder kinderen de beschikking over een eigen tuin om in te spelen. Terwijl de wetenschap net bewezen heeft dat je tijdens een natuurwandeling de onschadelijke bodembacterie Mycobacteriumvaccae en bepaalde geurstoffen inademt. Dit zou zorgen voor een oppeppend geluksgevoel, activering van het immuunsysteem, verlaging van stresshormonen en nog vele andere voordelen.

In deze eindscriptie werd een Belgisch agrarisch maatwerkbedrijf vergeleken met de Alnarptuin in Zweden. De Alnarptuin heeft grootschalig onderzoek verricht naar tuintherapie bij mensen met een burn-out. Op basis van die vergelijking werd er een stappenplan opgesteld om mensen met stress of een burn-out zo goed mogelijk te begeleiden.

Dit stappenplan zou men in de praktijk kunnen omzetten in bedrijven, revalidatiecentra, je achtertuin,… Het kan ook toegepast worden bij workshops en teambuildingsactiviteiten. We deden meerdere interviews met experts om verschillende standpunten onder de loep te nemen, en kwamen tot verrassende wendingen.

In dit onderzoek wordt geconcludeerd dat de overheid de focus legt op preventie en sensibilisering, en minder op het ondersteunen van de mensen die reeds met klachten rond lopen. Om de energiereserves van mensen te beschermen is 'maatwerk' belangrijk voor een meer 'inclusieve' samenleving en arbeidsmarkt. Rekening houden met werkinhoud, realistische deadlines en werk op eigen tempo zal mensen besparen van een burn-out en geeft voldoening om langer en efficiënter te werken.

Wanneer u het eindwerk van Ilona Ruelens (UCLL) grondig doorneemt komt u tot de vaststelling dat onze levenswijze sinds De Middeleeuwen de oorzaak is van verschillende gezondheidscrisissen, waaronder de pestpandemie, een overvloed aan burn-outs, en Covid-19.

Tot slot is het dus een goed voornemen om terug wat meer over te schakelen op de levenspatronen van onze voorouders, de Homo Sapiens.