Is het “ongewoon” seksueel overschrijdend gedrag of “hoort het er gewoon bij”?

De studentenkrant “Veto” van maart 2015 maakt gewag van vrouwelijke studenten die ongewenst en vaak aan borsten en billen worden aangeraakt. Diezelfde studentes geven echter ook aan dat ze deze ongevraagde intimiteiten zelden of nooit rapporteren aan de lokale politie. Wat door de genoemde autoriteiten wordt bevestigd. Op de vraag waarom ze dan uiteindelijk geen klacht neerleggen, luidt het antwoord steevast: “dat hoort erbij, zo erg was het nu ook weer niet…”. Hallo?  

Uit excessief onderzoek in de VS blijkt dat 25 procent van de vrouwelijke studenten slachtoffer wordt van seksueel geweld. Het merendeel van deze onderzoeken duidt alcohol aan als de grootste boosdoener. Voor wat de Europese studenten betreft, is er echter bijna niets geweten over de link tussen alcoholgebruik enerzijds en grensoverschrijdend seksueel gedrag anderzijds. Het doel van deze masterproef is dan ook om na te gaan of dit fenomeen in Europa extra aandacht verdient of dat het hier gaat om een uitvergrote, typisch-puriteinse, Amerikaanse angst.

Wanneer de media rapporteert over seksuele grensoverschrijding in het studentenleven vallen twee zaken op. Ten eerste dat Europese kranten hoofdzakelijk berichten over incidenten die zich voordoen aan Amerikaanse universiteiten. Ten tweede dat het stereotiepe patroon van een mannelijke dader en een vrouwelijk slachtoffer sterk tot uiting komt.

Mohler-Kuo et al. (2014) concludeerden dat vrouwelijke studentes jonger dan 21 jaar, nadat ze alcohol hadden genuttigd, het meeste risico liepen om slachtoffer te worden van seksueel misbruik. Europees onderzoek kwam tot een gelijkaardige conclusie. Meisjes vanaf 15 jaar zijn zeer kwetsbaar wanneer ze alcohol gedronken hebben. Impiceert dit dat het fenomeen reeds zijn oorspong kent in de adolescentie?

Om duidelijkheid te krijgen of leeftijd op zichzelf een risicofactor is voor seksueel geweld in het studentenleven bestudeerden we het verschil tussen adolescenten/jongvolwassenen en leeftijdsgenoten-studenten. Met als verrassend resultaat dat studenten een verhoogd risico lopen op seksueel grensoverschrijdend gedrag, edoch niet omwille van hun leeftijd…

Omwille van wat dan wel? Studenten geven zich regelmatig over aan binge drinking, veel meer dan hun werkende leeftijdsgenoten of andere leeftijdscategorieën. Is een grote hoeveelheid alcohol drinken binnen een korte tijdspanne dan dé risicofactor bij uitstek voor seksuele victimisatie? Ja hoor!  Alcohol is dé risicofactor bij uitstek om als student seksuele grensoverschrijding te beleven. Europese studenten staan bekend voor hun hoge alcoholconsumptie. En hebben bijgevolg een hoger risico om grensoverschrijdend seksueel gedrag te beleven…

Daaropvolgend namen we drie vormen van seksuele grensoverschrijding onder de loupe… seksuele intimidatie, stalking en seksueel geweld, waaronder verkrachting:

Seksuele intimidatie staat voor ongeoorloofd gedrag waarbij de waardigheid van het slachtoffer wordt geschonden en/of waarbij deze een aanstootgevende omgeving creëert. Hier zijn tussen de continenten twee verschillen merkbaar. Allereerst zijn daders van seksuele intimidatie in Europa, naast medestudenten, ook regelmatig vreemden voor het slachtoffer. Een mogelijke verklaring hiervoor is infrastructureel: de afgebakende campus in de VS versus de EUR universiteitsstad. Ten  tweede worden incidenten van seksuele intimidatie frequenter gerapporteerd door Amerikaanse studenten - de campuscultuur kan drempelverlagend werken - in vergelijking met hun Europese equivalenten. Doch ook hier kan de Europese mentaliteit “dat hoort erbij” een andere verklaring bieden voor het verschil in rapportage.  

Een tweede vorm van grensoverschrijdend seksueel gedrag is stalking. Het slachtoffer ervaart een iteratieve benadering als ongewenste overlast en wordt er zelfs angstig van. Waarbij de aandacht die de dader probeert te verkrijgen seksueel getint kan zijn. In Europa zijn daders vooral ex-partners. 50 procent van de Europese studenten heeft ervaring met stalking. In vergelijking met “slechts” 5,95% van de VS-studenten. En ondanks dit enorme verschil in prevalentie, zijn het toch de Amerikaanse studenten die eerder klacht indienen. Zowel het structuur- als mentaliteitsverschil kunnen hier aan de basis liggen. 

Maar waar komt nu de discrepantie in prevalentie vandaan? Het meest voorkomende stalkingsgedrag is zowel in de VS alsook in de EU gekoppeld aan social media, een “easy tool” voor stalking. Zoals eerder vermeld zijn het de Europese studenten die een hoger en frequenter alcoholgebruik kennen dan hun collega’s uit de VS. Acohol zorgt ervoor dat grenzen vervagen en drempels voor (seksueel) contact verlagen. Bijgevolg is het mogelijk dat Europese studenten sneller geneigd zijn om excessief berichten te sturen en/of te bellen naar hun ex-partner of hun oogappelmeisje uit de aula. Door hun alcoholgebruik voelen ze zich machtiger, waardoor ze makkelijker contact durven te zoeken. Ze zien bijgevolg niet in dat het sturen van 20 of meer SMS’en op een avond nogal bedreigend kan overkomen. Wanneer de student bovendien geen directe respons krijgt, is het mogelijk dat de inhoud van de berichten/telefoontjes grimmiger wordt, alsook dat de drempel om persoonlijk contact te zoeken nog wordt verlaagd. Er is dus zeker bijkomend onderzoek nodig naar stalking als vorm van grensoverschrijdend seksueel gedrag in Europa.

Seksueel geweld, en dan meer  bepaald verkrachting, wordt in beide continenten geïnterpreteerd als gedwongen penetratie. Net zoals bij stalking is er een enorme discrepantie op het vlak van verkrachting in het studentenleven. 31 procent van de Europese studenten geeft aan verkrachting te hebben ondergaan. Ten opzichte van slechts “3,75%” van de Amerikaanse studenten. Een verklaring voor deze discrepantie kan gelegen zijn in de extreem lage respons rate van de Europese studie. Slechts 8,70% van de respondenten gaf een antwoord op de vraag. Dit vertekent het prevalentiecijfer. Desalniettemin mag 31 procent een zeer zorgwekkend cijfer worden genoemd.

Uitgebreid onderzoek naar grensoverschrijdend seksueel gedrag in het studentenleven in Europa is bijgevolg heel erg aan te raden. In deze masterproef komt tot uiting dat Europese studenten, in vergelijking met hun Amerikaanse collega’s veel meer alcohol lijken te nuttigen. De link met alcohol als risicofactor voor seksuele grensoverschrijding in het studentenleven wordt in de Europese onderzoekstraditie echter nog maar zelden gelegd. Waardoor ook fundamenteel onderzoek weinig kansen krijgt… Deze masterproef wil het nut hiervan aantonen. En tegelijkertijd een eerste stap zetten in het doorbreken van de mentaliteit die jammer genoeg nog altijd heerst onder Europese (vrouwelijke) studenten: “Het Hoort Erbij”…