CRISPR-Cas9, CRISPRi en zebravissen. Een zee aan informatie

CRISPR-Cas is een term die voor velen al een belletje doet rinkelen. Dit komt doordat CRISPR-Cas

gebaseerde methoden niet meer weg te denken zijn uit moderne laboratoria. Het vindt

toepassingen in landbouw, biotechnologie, geneeskunde en farmaceutica.

Het CRISPR-Cas systeem is onderdeel van wat we “gerichte nucleasen” heten, enzymen die in DNA

geprogrammeerd kunnen ‘knippen’. Deze enzymen zijn voor onderzoekers en wetenschappers van

zeer groot belang en worden daarom ook vaak gebruikt. Het CRISPR-systeem blijft aanpassingen en

verbeteringen ondergaan, zo is er ondertussen een aanpassing gekomen op het Cas proteïne

waardoor deze niet meer knipt, maar wel nog gentranscriptie kan tegenhouden. Dit staat bekend als

‘gene silencing’ en de techniek wordt CRISPRi (CRISPR interference) genoemd. In een veld dat zo

sterk uitbreidt als de genetische manipulatie is het van belang om een duidelijk overzicht te houden

van de verschillende mogelijkheden.

Zebravissen zijn een modelorganisme die al jaren gebruikt worden in biomedisch onderzoek. Ze

werden voornamelijk ingezet in onderzoek naar ontwikkeling en groei. Ondertussen is aangetoond

dat de zebravissen een goed modelorganisme kunnen zijn voor immunologisch onderzoek omdat er

grote gelijkenissen zijn tussen het immuunsysteem van zebravissen en van de mens. Het gebruik van

zebravissen is in opmars door hun vele toepassingen en voordelen.

Veel biomedisch onderzoek maakt gebruik van genetische manipulatie en genetische screens om

genen te identificeren of uit te schakelen. De combinatie van CRISPR en zebravissen leidt dus tot een

zeer bruikbaar systeem om ziektemodellen op te maken. Het is aangetoond dat het CRISPR-systeem

toepasbaar is in zebravissen. Dit is dus een veelbelovend veld.

Deze theoretische bachelor proef onderzoekt ten eerste de gerichte nucleasen (ZFN, TALEN) met de

focus gericht op de CRISPR-systemen. De voor- en nadelen van de nucleasen alsook het ontstaan,

gebruik en de werkingsmechanismen. Vervolgens wordt het de zebravis (Danio rerio) als

modelorganisme onder de loep genomen. Er wordt besproken welke voordelen dit modelorganisme

heeft, maar ook welke tekortkomingen er zijn. Ten slotte wordt besproken hoe CRISPR en CRISPRi

gebruikt kunnen worden in de zebravis. Hierbij wordt de toediening besproken en wordt er ook

aandacht besteed aan de verschillende beschikbare methoden die het mogelijk maken om de

efficiëntie van de CRISPR-modificatie te controleren.