Woningrenovatie, het kan ook met beperkte middelen.

Gent, en bij uitbreiding Vlaanderen, lijdt onder een groot gebrek aan kwalitatieve woningen voor mensen met een laag inkomen. Een gestructureerd renovatieplan dringt zich bijgevolg op. Dit artikel bestudeert hoe een renovatie met beperkte middelen het  wooncomfort kan verbeteren en het energieverbruik kan doen dalen.

bron: brochure Dampoort knapT OP!

De situatie

‘De impact van renovatie op het binnenklimaat en het energieverbruik van eengezinswoningen uit de Dampoortwijk’ is de titel van de thesis waarrond dit artikel is opgebouwd. Deze scriptie kadert in het project ‘Dampoort knapT OP!’ in de Gentse Dampoortwijk. Het lopende project tracht lagekwaliteitswoningen van maatschappelijk zwakkeren naar een hoger niveau te tillen door voorziening van een renovatiebudget ter waarde van €30 000. Dit budget wordt voorzien onder de vorm van een rollend fonds, wat betekent dat enkel bij een overname van de woning, de geldsom gerecupereerd wordt.

Dit project biedt zo personen met een laag inkomen een kans hun woning op vlak van comfort en energieverbruik gevoelig te verbeteren. Opschaling van dit project kan leiden tot opwaardering van het woningbestand in België en tegelijkertijd wordt de bewoners een hogere levensstandaard toegereikt. Bovendien wordt zo de vicieuze cirkel van torenhoge energiefacturen en minimaal leefcomfort doorbroken.

Op heden is renovatie van het woningbestand in Vlaanderen echter voor alle woningen aan de orde. Meer dan 60% van de woningen in Vlaanderen is ouder dan 45 jaar. Daarnaast geldt vanuit de Europese unie de verplichting een jaarlijks renovatietempo van 3% van het woningbestand te behalen. Dit om residentieel energieverbruik gevoelig te verminderen in de strijd tegen de opwarming van het klimaat. Het residentieel energieverbruik bestrijkt namelijk 23% van het totale energieverbruik in de Europese Unie.

Deze feiten zetten ons aan op zoek te gaan naar de verbeteringen die woningrenovatie kan bieden. Dit zowel op vlak van leefcomfort, als op vlak van energieverbruik. We onderzochten dit in drie verschillende eengezinswoningen, gelegen in de Dampoortwijk in Gent.

Onze bevindingen

Om tot resultaten te komen werd in elk van de drie woningen voor en na de uitvoering van de renovatie-ingrepen dezelfde monitoring uitgevoerd. Op deze manier werd van elke woning de impact van de uitgevoerde renovatie op vlak van binnenklimaat en energieverbruik vastgesteld.

Qua binnenklimaat werden de temperatuur, de luchtvochtigheid en de luchtkwaliteit opgemeten in de woningen. Ook werden de luchtlekken in de gebouwschil opgespoord. Tot slot, werd het energieverbruik voor verwarming opgemeten. Algemeen konden de renovatiemaatregelen binnen het project in drie groepen opgedeeld. Isolatie van de gebouwschil zoals in het hellend – of plat dak, vervanging van schrijnwerk en vernieuwing van de verwarmingsinstallatie. Van elke voorgaande groep werd geanalyseerd wat de relatie is met het binnenklimaat en de energieprestatie.

De renovatieprojecten zorgden algemeen voor een verhoging van het thermisch comfort en een daling van het energieverbruik, gezien de warmteverliezen van elke woning daalden. Echter, bleek snel dat wijziging in thermisch comfort en energieverbruik geheel van bewonersgedrag afhankelijk zijn.

Zo werden onderscheid gemaakt in drie verschillende scenario’s. Bij eenzelfde verwarmingsregime voor en na renovatie, stijgt de binnentemperatuur en daalt de energiefactuur. Nemen de bewoners genoegen met eenzelfde binnentemperatuur zowel voor als na renovatie, blijft het thermisch comfort gelijk en daalt de energiefactuur maximaal. Tegenovergesteld, als laatste optie, stijgt het thermisch comfort en stijgt de energiefactuur bij bewoners die na renovatie meer gaan verwarmen. Door een hogere efficiëntie van de verwarmingsinstallatie wordt er minder energie verbruikt dan voor renovatie en daalt de energiefactuur, wat winstgevend is voor de bewoners. Wanneer de bewoners ervoor kiezen om deze winst te benutten om meer energie te verbruiken en zo het comfort te verbeteren, stijgt de binnentemperatuur, maar zal ook het energieverbruik en de energiefactuur verhogen. Uitdaging is met andere woorden om bij renovatie een goede balans te vinden tussen thermische comfortverhoging en vermindering van het energieverbruik.

bron: brochure Dampoort knapT OP!

Renovatie van het schrijnwerk richtte zich voornamelijk op de optimalisatie van de aanwezige beglazing en verbetering van de isolatiekwaliteit van de aanwezige raamprofielen. Andermaal zorgden deze renovatiemaatregelen voor een daling aan warmteverliezen. Daarnaast droegen deze ook gevoelig bij aan de verbetering van de luchtdichtheid in elke woning. Dankzij de verbetering van de luchtdichtheid van een woning, wordt warme lucht langer vastgehouden, wat de energiefactuur ten goede komt. Echter, gaat deze vooruitgang ook gepaard met een verlaagde luchtverversing. Dit zorgt op zijn beurt voor een slechtere luchtkwaliteit en een hoger vochtgehalte in de woning. Bij verbetering van de luchtdichtheid blijkt het zo essentieel de lucht frequenter te verversen om eenzelfde luchtkwaliteit te behouden, wat eenvoudig kan gerealiseerd worden door meer te ventileren.

Tot slot, bracht de vernieuwing van de verwarmingsinstallatie een duidelijke daling van de energievraag voor verwarming teweeg. Het hogere rendement van de vernieuwde verwarmingsinstallatie resulteert onmiddellijk in duidelijke financiële en ecologische voordelen. Een dergelijk grote daling van het energieverbruik resulteert zo in een energiebesparing waarbij de terugverdientijd van het nieuwe verwarmingstoestel korter is dan de levensduur van het nieuwe toestel.

Concluderend kan gesteld worden dat de renovatie-maatregelen voor een verbetering van het comfort en een daling van het energieverbruik zorgen. Hoe groot deze verbeteringen zijn, hangt af van het gedrag van de bewoners. Hieruit volgt het belang om bewoners duidelijk te informeren over de gevolgen van hun woongedrag. Goede info geeft zo elke bewoner de kans zelfstandig en doelbewust de balans te maken tussen comfort en energiefactuur.

De toekomst…

Renovatie is een essentieel gegeven voor de toekomst. Opwaardering van het bestaand woonbestand en nakoming van de Europese doelstellingen zijn daarin twee prominente drijfveren. Ook de financiële druk op de bouwmarkt en de aankomende betonstop zorgen dat renovatie alsmaar aantrekkelijker wordt. Het artikel toont duidelijk de verschillende voordelen van renovatie. Op deze manier lijkt, gevoed door overheidssteun en een goede sociaal gedreven burgersamenwerking, de Belgische bouwtoekomst voor iedere klasse uit de maatschappij gegarandeerd. Niet alleen het woonbestand wordt hierdoor verbeterd, maar zorgt ook dat personen uit een lagere sociale klasse niet uit de boot vallen. Een aangename en welvarende toekomst van het Belgisch woonbestand lijkt dan ook bestendigd wanneer een weloverwogen en doordacht renovatieplan uitgewerkt en gevolgd wordt. Renoveert u mee?