Een gedifferentieerd contractwerk
Wat is het effect op het welbevinden, de leerwinst en leermotivatie in vergelijking met klassieke herhalingslessen?
Iedereen is anders, onze leerlingen dus ook. Elke leerling heeft andere interesses, een ander leerprofiel (manier waarop leerlingen leren en omgaan met de leerstof) en niet elke leerling bevindt zich altijd op hetzelfde leerniveau (leerstatus). Het inspelen op deze verschillen tussen leerlingen in een klas heet differentiëren en kent vele toepassingen. In de literatuur vinden we heel weinig onderzoek naar het uitproberen van differentiatievormen die al vele jaren hun nut hebben bewezen in het basisonderwijs, in andere contexten. Kijk maar naar bijvoorbeeld contractwerk, het is een differentiatievorm die men vaak toepast in het basisonderwijs, maar bijna niet in het secundair onderwijs. Maar wat is nu het effect van zo’n gedifferentieerd contractwerk op het welbevinden, leerwinst en leermotivatie van leerlingen in het secundair onderwijs?
D i f f e r e n t i a t i e
De leerlingen die terechtkomen in een eerste jaar A-stroom of B-stroom vormen een heterogene groep en de verschillen tussen deze leerlingen, vooral op vlak van leerstatus, worden steeds groter en groter. Inclusief onderwijs, een term die de laatste jaren steeds meer in the picture komt, vergroot ook de verschillen tussen de leerlingen. Daarnaast zorgt de leerachterstand die opgelopen werd tijdens de coronaperiode ook weer voor meer verschillen tussen de leerlingen op vlak van leerstatus. Hieruit kunnen we vaststellen dat het inspelen op de verschillen tussen leerlingen in een klas, differentiëren, een absolute noodzaak is.
V e r l o o p
Om het effect van een gedifferentieerd contractwerk op het welbevinden, de leerwinst en leermotivatie te onderzoeken, werd er gewerkt met een controlegroep en twee experimentele groepen, een wiskundig zwakkere klasgroep en een wiskundig sterkere klasgroep. Dit bood de uitgelezen kans om te bestuderen in welke klasgroep het gedifferentieerd contractwerk het meest effect had.
Om het welbevinden en de leermotivatie van leerlingen in kaart te brengen, werd er een enquête afgenomen in de experimentele groepen, die een gedifferentieerd contractwerk aangeboden kregen, en in de controlegroep, die een klassieke herhalingsles aangeboden kreeg. Voor het meten van de leerwinst werden de toetsresultaten, afgenomen voor het gedifferentieerd contractwerk of klassieke herhalingsles, vergeleken met de examenresultaten (het examen vond plaats na het gedifferentieerd contractwerk of klassieke herhalingsles).
U i t w e r k i n g g e d i f f e r e n t i e e r d c o n t r a c t w e r k
Tijdens het uitwerken van het gedifferentieerd contractwerk werd er rekening gehouden met een aantal voorwaarden die eerder werden opgesteld vanuit de wetenschappelijke literatuur. In samenwerking met het werkveld, Berkenboom Humaniora, werd er uiteindelijk een gedifferentieerd contractwerk ontwikkeld over een meetkundig onderwerp uit de eerste graad A-stroom. Dit gedifferentieerd contractwerk onderscheidt zich van traditionele contractwerken door verschillende differentiërende elementen zoals een traject op maat, SOS-website, mini-escape room, echte figuren, Bookwidgets en drie verschillende versies van het contractwerk inspelend op de verschillen in leerstatus tussen de leerlingen.
Het contractwerk werd ook in een “secundair” jasje gestoken. Contractwerk wordt vooral toegepast in het basisonderwijs en kan nogal kinderlijk overkomen voor leerlingen uit het secundair onderwijs. Aan de term ‘contractwerk’ hangt ook een connotatie die linkt naar het basisonderwijs. Het gedifferentieerd contractwerk kreeg daarom een nieuwe naam: ‘DIWA’. Dit staat voor ‘differentiated work agreement’.
R e s u l t a t e n
Als we kijken naar het effect van een gedifferentieerd contractwerk op de leerwinst van leerlingen, kunnen we in dit onderzoek besluiten dat een gedifferentieerd contractwerk geen of zelfs een negatief effect heeft. Daarnaast vonden we ook dat een gedifferentieerd contractwerk in deze klassen geen extra leermotivatie oplevert voor leerlingen. We zien wel dat een gedifferentieerd contractwerk in dit geval een positief effect heeft op het welbevinden van leerlingen. We kunnen dus concluderen dat een gedifferentieerd contractwerk kan worden ingezet om het welbevinden van de leerlingen te verhogen. Het contract wordt het best geïmplementeerd in een wiskundig zwakkere klasgroep.
Het is belangrijk om hierbij te vermelden dat het moeilijk is om heel algemene conclusies te trekken. Het is namelijk een kleinschalig onderzoek en er zijn naast het gedifferentieerd contractwerk nog heel wat andere factoren die een invloed kunnen hebben op het welbevinden en de leerwinst van de leerlingen in dit onderzoek.
Door het uitwerken van een gedifferentieerd contractwerk en dit uit te voeren in de praktijk konden er een aantal aandachtspunten worden opgesteld waarmee u als leerkracht best rekening houdt als u zelf een gedifferentieerd contractwerk wilt implementeren in uw lessen. Het is bijvoorbeeld van belang om het niveau van je leerlingen goed in te schatten bij het opmaken van de trajecten op maat. Bij voorkeur doe je dit d.m.v. een entry of exit ticket.
Karlien De Baere
