Yes, art needs love too

4/10/20 door Chloë Van de Sande

“Art can guide us through uncertain times, offering inspiration, beauty, and solace.” (MoMA)

‘Bedelen', dat was het woord dat er bij mij opkwam als ik mensen zag die op straat anderen probeerden te overtuigen om goede doelen te steunen. Niettegenstaande ik mezelf beschouw als een barmhartige persoon kan ik toch niet ontkennen dat het exact zo bij mij overkwam.

Maar dan begon ik in maart mijn stage bij een museum, een organisatie waar ik in alle eerlijkheid niet veel van kende; verder dan ‘daar kan je kunst bekijken’ was ik zelfs  niet gekomen, laat staan dat ik de link legde tussen fundraising en musea. Al na enkele dagen kwam ik tot de beschamende vaststelling dat ik bitter weinig wist over de werking van musea en de werving van fondsen. Ik was dus de ideale kandidaat (lees: dat was de wake-up call voor mijn kortzichtige denken) om een onderzoek te doen naar fondsenwerving bij andere musea. Een achteraf gezien uitstekende keuze, want dit veranderde mijn hele denkbeeld over musea en goede doelen in het algemeen. Wat maakt dat wij als mensen het steunen van kunst bagatelliseren? Want uiteindelijk zijn wij het die kunnen genieten van de pracht van kunst, van het samen zijn en ervaringen delen bij evenementen, van het genieten van betoverende live muziek. Misschien moeten we de ‘vanzelfsprekendheid’ een keer onder de loep nemen, dankbaar zijn en die dankbaarheid uiten in de vorm van steun. Steun voor de dingen waar we van genieten en waar we in de toekomst ook graag van blijven genieten. Want kunst, kunst heeft duurzame liefde nodig, onderhoud en aandacht, maar wie zorgt daar dan voor?

‘The case’

Ik kwam dus zoals ik al zei terecht bij M Leuven, een prachtig museum in het hartje van Leuven. Ondanks dat mijn opleiding, Business & Languages, mij afgelopen jaren een heel ander pad liet bewandelen en van mij niet de eerste vanzelfsprekende projectmedewerkster maakte, gaf M-Leuven me de eer om mee te werken aan hun fondsenwervingsverhaal. In 2016 begon M aan de opdracht om de wereld kennis te laten maken met het M-Museum fonds dat ze een jaar voordien opgericht hadden bij de Koning Boudewijnstichting. Eerst moeten we begrijpen waarom er fondsenwerving nodig is in de cultuursector. Een museum kan voor zijn bestaan niet losgekoppeld worden van de werving van fondsen, simpelweg omdat de reguliere inkomsten en de steun van de overheid niet volstaan om alle kosten te dekken. Voor een grofweg 28% van de inkomsten zijn musea afhankelijk van de goede relaties met hun steunders.

‘The evidence’

En hier begon mijn (kleine) rol in het verhaal. Nu de campagne van 2016 afgelopen is, werd het tijd om een evaluatie te maken, lessen te trekken uit de afgelopen jaren en die toe te passen op de verdere ontplooiing van het fondsenverhaal om de toekomst van kunst te verzekeren. Er werd aan me gevraagd om in de vorm van een benchmark een onderzoek te verrichten naar hoe M zijn fondsenwervingsverhaal kan bepalen om een breder publiek aan te spreken en zo meer fondsen te verwerven. De benchmark, die onderverdeeld werd in onderzoek naar fondsenwerving én het digitale aspect bij musea, leek oneindig. Ik had besloten om willekeurig zowel nationale als internationale musea op te nemen, maar door tijdsgebrek moest ik mijn selectie beperken tot vier musea in België en twaalf musea in het buitenland. Ik bekeek heel mijn onderzoek vanuit het standpunt van cultuurliefhebbers in het algemeen. Hoe zij informatie verwerken die op de websites gegeven worden en hoe makkelijk of moeilijk het is om overtuigd te worden van het steunen van kunst en cultuur.

‘My testimony’

Neem van mij aan dat dit geen simpele opdracht was, ten eerste omdat ik geen enkele voorkennis had. Ten tweede omdat mijn stage en scriptie simultaan liepen met de rare lockdown periode en ik veroordeeld was tot huisarrest met twee kinderen waar ik preteaching aan moest geven. Probeer maar eens om onderzoek te verrichten naar een onbekende materie terwijl je kinderen elkaar zowat aan het vermoorden zijn op de achtergrond en al je aandacht opeisen. Aandacht waar ze natuurlijk wel recht op hebben, maar ik besefte maar al te goed dat ik niet Superwoman ben.

‘The verdict’

Ik denk dat ik zowel teleurgesteld als gemotiveerd werd door de conclusies die ik trok uit het onderzoek. De benchmark toonde de schoonheidsfoutjes, de helaas soms destructieve werkwijze, maar ook de good practices (goede werkwijzen) bij ‘lotgenoten’. Het eerste dat bij het merendeel van de musea (overwegend in eigen land) opviel, was dat ze helemaal niet bezig lijken te zijn met het vergaren van extra financiële steun. Hoewel door de terugtrekking van de overheidssteun, het vinden van extra middelen onmogelijk genegeerd kan worden. Wat het digitale gedeelte betreft, is het heel duidelijk gebleken dat digitalisering bij musea geen zaak is van langzaam opbouwen en traag groeien, maar dat de noodzaak er NU is. Het is van groot belang om digitaal nog verder uit te breiden en niet stil te vallen nadat alles weer ‘normaal’ is.

De huidige situatie heeft eveneens bewezen dat het tijd wordt voor Belgische musea om hun stoute schoenen aan te trekken. Ze hebben de potentie om groots te worden. Het ontbreekt hen soms gewoon aan lef om op te eisen wat hen toekomt, waardering voor wat ze doen. Wat ze doen is niet min, ze zorgen ervoor dat het leven van mensen kleurrijker en gevarieerder wordt. Ze verbazen en dagen mensen uit om hun creativiteit te gebruiken en om het leven op een andere manier te bekijken. Ze geven wetenschap en educatie een platform om op te treden op een manier die vele doelgroepen en leeftijdscategorieën aanspreekt. Ze zorgen ervoor dat kunst bereikbaar wordt voor de mensen die kunst bezichtigen vanzelfsprekend vinden, maar ook voor mensen die er nauwelijks of nooit mee in contact kwamen. Rijk of arm, kunst heeft bewezen er voor iedereen te zijn in deze moderne tijden. De kunstsector mag zich trots de kleefstof noemen die mensen bij elkaar brengt en houdt. Want dat is wat kunst doet en daarom is het aan iedereen om een steentje bij te dragen.

Bedelen? Nee bedelen is het zeker niet.