Brexit, maar wat met Noord-Ierland?

Op 23 Juni 2016 stemde 52% van de Britse bevolking voor een uittrede uit de Europese Unie. Hoewel Brexit de koers van het volledig Verenigd Koninkrijk zal veranderen, staat er specifiek voor Noord-Ierland veel op het spel. Na jaren van onrust en geweld in de regio, brak er in 1998 een periode van vrede aan dankzij de ondertekening van het Goedevrijdagakkoord. Maar zal dit verdrag standhouden na de woelige Brexit-onderhandelingsperiode? Bovendien is er heel wat onduidelijkheid inzake de grens tussen Noord-Ierland en Ierland, een volwaardige EU-lidstaat. Zal er geopteerd worden voor een ‘hard border’ met douanecontrole of is een soepeler alternatief mogelijk in de vorm van een ‘soft border’?     

Een blinde vlek 

De diverse Noord-Ierse pijnpunten in de Brexit-onderhandelingen worden uitvoerig besproken in zowel de Britse als internationale pers. De focus ligt daarbij op de standpunten van de Britse regering en van de EU. Opvallend echter is de ‘blinde vlek’ in de berichtgeving. De impact van Brexit op Noord-Ierland wordt besproken, maar de mening van Noord-Ierse politici zelf bijna niet. Dat is toch een opvallende vaststelling. Zij zijn immers de vertegenwoordigers van de Noord-Ierse bevolking die de rechtstreekse gevolgen zal dragen van Brexit. Bovendien stemde 56% van de Noord-Ieren tegen een uittrede uit de EU. Een specifieke onderzoeksvraag dringt zich dan ook op: “Hoe uiten Noord-Ierse politici hun mening over de impact van Brexit op Noord-Ierland?”.

Het discours van Noord-Ierse politici

De thesis van Zarah Bellefroid, geschreven in het kader van de UGent masteropleiding Meertalige Communicatie, werpt een blik op dat Noord-Ierse standpunt. De data voor dit onderzoek werden samengebracht in een corpus bestaande uit 21 speeches door politici van de vier grootste Noord-Ierse partijen: Sinn Féin (SF), the Social Democratic and Labour Party (SDLP), the Democratic Unionist Party (DUP) en the Ulster Unionist Party (UUP).

Enkele specifieke topics of frames namen een prominente plaats in de speeches van deze Noord-Ierse politici: 

• De eenheid tussen Noord-Ierland en het Verenigd Koninkrijk;
• De meerderheidsstem tegen Brexit in Noord-Ierland;
• Een speciale status voor Noord-Ierland;
• De gevolgen voor het Goedevrijdagakkoord;
• Etc.

Logischerwijze viel de keuze op ‘framing’ als onderzoekmethodologie voor deze thesis. Bij framing is er sprake van een figuurlijk kader waarin een onderwerp wordt geplaatst. Binnen dat kader krijgen bepaalde elementen meer of net minder aandacht. Vervolgens werden in iedere speech de tekstfragmenten geselecteerd die een frame benadrukken (emphasise) of ontkrachten (de-emphasise).  

Het Nationalistisch versus Unionistisch standpunt

Afhankelijk van het onderwerp, het frame, staan de Noord-Ierse politici soms lijnrecht tegenover elkaar. Hun mening is nauw verbonden met de ideologie van de politieke partij waartoe ze behoren. Het is dan ook belangrijk om te benadrukken dat de wijze waarop de partijen hun argumentatie voor een frame opbouwen, steeds vertrekt vanuit één groot standpunt: de toekomstige constitutionele positie en identiteit van Noord-Ierland. Terwijl Unionisten Noord-Ierland zien als een intrinsiek deel van het Verenigd Koninkrijk, voelen Nationalisten zich meer verbonden met Ierland. 

Die grote tegenstelling tussen het Nationalistisch en Unionistische standpunt kan aangetoond worden met verschillende frames. Een duidelijk voorbeeld daarvan is het onderwerp van een speciale status voor Noord-Ierland. Dat houdt in dat Noord-Ierland een unieke wetgeving toegewezen krijgt die dicht aanleunt of zelfs overeenkomt met die van Ierland. Op die manier wordt een harde grens met douane-controle vermeden. Nationalisten zijn daar logischerwijze voorstander van aangezien het een stap vooruit is richting de hereniging van Ierland en Noord-Ierland. De Unionistische partijen zijn tegen een speciale status aangezien het de constitutionele eenheid tussen het Verenigd Koninkrijk en Noord-Ierland verbreekt. Zij willen immers dat Noord-Ierland een volwaardig deel van het Verenigd Koninkrijk blijft. 

Er is echter één frame waarover een sterke algemene consensus bestaat. Zowel de Nationalistische als Unionistische partijen benadrukken dat Brexit het Goedevrijdagakkoord in gevaar brengt.  Ze zijn het erover eens dat het verdrag zeker gevrijwaard moet worden. Een verbreking ervan zou immers opnieuw kunnen leiden tot een opflakkering van het geweld in Noord-Ierland. 

Post-Brexit tijdperk

De geanalyseerde speeches dateren van kort na het EU-referendum en tijdens de Brexit-onderhandelingen. Bij de formulering van hun standpunten baseerden de Noord-Ierse politici zich op de feiten en de kennis die ze op dat moment voorhanden hadden. Over de gevolgen van Brexit kon enkel nog maar gespeculeerd worden. In de huidige onderhandelingsfase verandert de Brexit-context dagelijks. Op 29 maart 2019 verlaat het Verenigd Koninkrijk definitief de Europese Unie. Pas dan zal de ware impact van Brexit op Noord-Ierland duidelijk worden. Post-Brexit tijdperk: behouden de Noord-Ierse politici hun oorspronkelijke standpunten?  Only time will tell.