Inside The Wall: Analyse van het conceptalbum als veelzijdig theatraal object

‘Inside The Wall’: Analyse van het conceptalbum als veelzijdig theatraal object.

Deze masterthesis werd geschreven binnen het kader van de master Theaterwetenschappen aan de Universiteit Gent. Vanuit het aanvoelen van een zekere leemte binnen mijn eigen opleiding, is deze scriptie in essentie een pleidooi geworden voor een verhoogde mate van interesse voor de live performance van pop- en rockmuziek binnen het academische veld van studies betreffende theater en muziek. Door te focussen op de live uitvoeringen van zogenaamde conceptalbums wordt met deze onderzoekspaper aangetoond dat pop- en rockconcerten een sterke gelijkenis kunnen vertonen met de theatrale genres van de opera en de musical. Het conceptalbum bevat namelijk een sterke eenheid tussen de verschillende nummers op de plaat, waardoor er vaak sprake is van een zeker plot dat doorheen die diverse nummers geconstrueerd wordt, hetgeen ook in de opera en bij musicals het geval is.

Na een uitgebreide analyse van het fenomeen ‘conceptalbum’ wordt er verder een diepte-analyse gemaakt van één zulk album, namelijk The Wall van Pink Floyd (1979). Over een periode van een dertigtal jaar werd dit album in vier verschillende vormen opgevoerd. Zo was er eerst de originele concerttour in 1980-1981. Deze werd in 1982 opgevolgd door de release van een langspeelfilm die dezelfde titel droeg. Vervolgens vond er in 1990 éénmalig een heropvoering van The Wall plaats, ter ere van de val van de Berlijnse muur. Tot slot is er nog de herneming van de originele concerttour die één van de Pink Floyd-leden én creatief brein achter de plaat, Roger Waters, ondernam. Deze liep van 2010 tot en met 2013. Door deze verschillende opvoeringen afzonderlijk te bestuderen vanuit een methodologische invalshoek die eigen is aan de analyse van theaterstukken, wordt er een onderscheid gemaakt tussen de verschillende versies van The Wall, wanneer deze op verschillende manieren en tijdstippen wordt opgevoerd. Hierbij komt vooral naar voren hoe veelzijdig een conceptalbum kan zijn indien het met behulp van technieken vanuit zowel klassieke vormen van opera en dramatisch theater als vanuit zogenaamd postdramatische invalshoeken wordt opgevoerd. Het is vooral opmerkelijk hoe de inhoud van eenzelfde album ingrijpende veranderingen kan ondergaan wanneer het met behulp van verschillende theatrale middelen wordt opgevoerd. Zo wordt er met behulp van deze opvoeringsanalyses onder meer duidelijk gemaakt dat er tijdens de originele tour in de jaren 80 vooral gespeeld werd met het gegeven van spektakel en onwerkelijkheid dat steeds aanwezig is bij het opvoeren van een show. Hierbij zien we bijvoorbeeld dat er gebruik gemaakt werd van verschillende rekwisieten zoals maskers en poppen om de ‘onechtheid’ van de performance te benadrukken. Tijdens de laatste concerttour werd er echter veel meer aandacht besteed aan het overbrengen van een revolutionaire politieke boodschap. Deze nieuwe inhoud werd onder meer benadrukt door het gebruik van nieuwe technologieën en door het ironisch gebruiken van propagandamiddelen zoals reclameboodschappen. Het punt dat hier gemaakt wordt betreft een interesse in de wijze waarop eenzelfde verhaal door het gebruik van theatrale middelen op een ingrijpende wijze van inhoud kan veranderen.

Met deze onderzoekspaper hoop ik een zeker interesse op te wekken voor de performance van pop- en rockmuziek vanuit een academisch, theaterwetenschappelijk perspectief. Door op een veelzijdig voorbeeld zoals The Wall te focussen, hoop ik een eerste stap gezet te hebben richting een nog verdere verbreding van het onderzoeksdomein van studies binnen het veld van theater en muziek.