Jonge vrouwen in lokale politiek: de grote verdwijntruc?
Een onderzoek naar de exit van jonge vrouwen in Vlaamse lokale politiek.
Moderne tijden, vrouwen aan de top!
De politiek, een mannenwereld! Een uitspraak die in deze moderne tijden al ver voorbijgestreefd zou moeten zijn. Maar is ze dat ook? Nooit eerder konden er zoveel vrouwen op het politieke toneel terug gevonden worden en er wordt vol lof gesproken over deze vooruitstrevende vrouwelijke emancipatie. Maar hoe zit het eigenlijk met de politieke carrières van deze geëngageerde vrouwen? Ziet hun toekomst er rooskleurig uit of vergaat hun het leven van een eendagsvlieg?
Het onderzoek in deze masterproef gaat over de exit van jonge vrouwen in lokale politiek. Er bestaat al heel wat onderzoek naar de politieke vertegenwoordiging van vrouwen, maar de specifieke subgroep van jonge vrouwen en het exit fenomeen zijn slechts in beperkte mate onderzocht. Om een volledig beeld te krijgen van vrouwelijke vertegenwoordiging, volstaat het niet om te kijken naar vrouwen in het algemeen, maar moet er in het kader van de intersectionaliteit ook oog zijn voor specifieke subgroepen zoals jonge vrouwen. Evenmin volstaat het om alleen naar de instroom te kijken, ook de uitstroom (of exit) heeft een impact op de mate van vrouwelijke vertegenwoordiging.
In it for the long run?
De eerste beschrijvende onderzoeksvraag van deze masterproef focust op de vraag of jonge vrouwen effectief de Vlaamse lokale politiek sneller verlaten. We vergelijken hier met het gemiddelde van de kandidaten, met oudere vrouwen en met jonge mannen. Concreet werden de kandidatenlijsten van de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 als startpunt genomen. Er werd nagegaan wie van de kandidaten van toen terugkwamen in 2012 en 2018.
Wanneer we de exit van jonge vrouwen vergelijken met de exit van respectievelijk het gemiddelde, oude vrouwen en jonge mannen kunnen we vaststellen dat de uitval consequent hoger ligt bij de kandidaten die tot de groep jonge vrouwen behoren in 2006. Leeftijd en geslacht blijken samen een significante impact te hebben bij het voorspellen van de exit van een kandidaat. Uit de resultaten weergegeven in onderstaande figuur kan vastgesteld worden dat voor alle leeftijdsintervallen er procentueel meer jonge mannelijke kandidaten opnieuw deelnemen aan de gemeenteraadsverkiezingen van 2012 en 2018. Hoe lager de leeftijdsgrens hoe groter het verschil tussen mannen en vrouwen.
Toeval!? Niets aan te doen!?
Na de analyses in deze descriptieve onderzoeksvraag, werd er gezocht worden naar mogelijke variatie in de vastgestelde fenomenen. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van een tweede, verklarende onderzoeksvraag die de impact van drie verklarende factoren onderzoekt. We onderzochten met name of de exit voor jonge vrouwen verkleint als ze in 2006 verkozen waren, als er vrouwelijke rolmodellen in de gemeente aanwezig zijn, en als ze een goede plaats op de lijst gekregen hadden. Het al dan niet verkozen worden en de lijstpositie komen op basis van onze analyse naar voren als sterk beïnvloedende factoren. Het verkozen worden heeft een negatieve impact op de exit van de kandidaten en omgekeerd zullen kandidaten die niet verkozen worden normaliter sneller de politiek verlaten. Hoe hoger de positie op de lijst, hoe lager de kans op exit. De aanwezigheid van vrouwelijke rolmodellen blijkt echter geen significante impact te hebben op de exit van jonge vrouwen.
Het al dan niet verkozen worden lijkt een logische voorspellende factor voor de exit van jonge vrouwelijke kandidaten. Het belang van de lijstpositie blijkt echter veel groter dan verwacht. Onderstaande figuur illustreert het belang van de positionering van vrouwelijke kandidaten op de lijst. De plaats op de lijst heeft een significantie impact op de carrière van vrouwelijke politica. Opvallend is dat uit de resultaten blijkt dat zelfs niet alle topvrouwen een lange carrière gegund is.
Figuur 2: Procentueel aantal terugkerende vrouwelijke kandidaten in verhouding tot hun lijstpositie.
Lessen voor de toekomst.
De opvallend hogere exit cijfers van jonge vrouwen suggereren dat er nood is aan een beleid dat sterker inzet op de politieke inclusie van jonge vrouwen. Ondanks dat de effecten van de wettelijke genderquota niet onomstreden zijn, zou het de politieke carrière van vrouwelijke kandidaten potentieel kunnen faciliteren indien er een verstrenging zou ingevoerd worden van de quota met betrekking tot de lijstpositie van de kandidaten. Of geeft dergelijke maatregel enkel toegang tot het ‘laaghangend fruit’, zonder nog maar te spreken van de mogelijks perverse effecten van genderquota.
De resultaten van het onderzoek brengen bijgevolg heel wat stof tot nadenken met zich mee. Is deze opvallend hogere exit zorgwekkend? Zit er remediëring in het verstrengen van de quotawetgeving? Dienen de diverse overheidsniveaus verder in te zetten op het exploreren van en experimenteren met andere methodes om de politieke carrière van (jonge) vrouwelijke kandidaten te faciliteren? Een onderzoek waar ongetwijfeld in de toekomst gevolg aan moet gegeven worden.
